DersliK 9-az new indd

XX ƏSRİN TƏSVİRİ SƏNƏTİ 
11
POL SEZANN: KOMPOZİSİYA, FORMA və RƏNG 
Pol Sezann
(fr. Paul Cézanne)
Həyat xronologiyası
Yaşadığı illər
Doğulduğu yer
Təhsili
Üslub və texnika
Əsərlərin mövzusu
Məşhur əsərləri
Müdrik f
ikirləri
19.01.1839 – 22.10.1906
Eks-an-Provans, Cənubi Fransa
Eks-an-Provansda bələdiyyə rəssamlıq məktəbi (1858–
1860), Parisdə Süis Akademiyası (1861)
postimpressionizm; rəngkarlıq
mənzərə, natürmort, portret
“Viktor Şokenin portreti” (1875), “Küçə boyunca ev-
lər” (1881), “Estak körfəzi” (1886), “Qırmızı jiletli
oğlan” (təxminən 1890), “Kart oynayanlar” (1890–
1892),  “İri  şamağacı”  (1892–1896),  “Sent-Viktuar
dağı” (1902–1904) və s.
Nə xətlər, nə də formalar mövcuddur, yalnız ziddiyyətlər 
var.  Bu ziddiyyətlər qara və ağ deyil, rəng duyumu ilə əmələ 
gəlir. Forma çalarların dəqiq nisbəti ilə yaranır. Çalarlar 
harmonik və ardıcıl düzüldükdə əsər öz-özünə yaranır.
GÖRKƏMLİ SƏNƏTKARLAR
Pol Sezannın yaradıcılığı haqqında sayt:
http://paulcezanne.tumblr.com/
Sezann özünün oxşar düzbucaqlı yaxma siste-
mini icad etmişdi: yaxma lövhənin diaqonalı üzrə
yuxarı sağ küncdən aşağı sol küncə enir və bütün
kətanı bürüyürdü. Zaman keçdikcə o, yaxmanın
istiqamətini təkcə müxtəlif əsərlərdə deyil, həm
də  eyni  əsərin  müxtəlif  hissələrində  dəyişirdi.
Amma hər sahənin içində yaxmanın eyni formanı
saxlamasına və eyni paralel istiqamətdə yayılma-
sına ciddi diqqət yetirirdi. Yaxmanın bu cür ya-
yılması Sezann rəngkarlığına parça, hətta xalça
səthi ilə oxşarlıq, “Medan qəsri” kimi əsərlərə isə
ritmik hərəkət hissi bəxş edir.
Bu maraqlıdır
“Medan qəsri”. 1881.
Kunsthauz muzeyi. Sürix, İsveçrə
Pol Sezanndan fərqli olaraq postimpressionist üslubunda fəaliyyət göstərən 
hansı rəssam özünəməxsus yaxma sistemi yaratmışdı? O öz əsərlərində bunu 
necə əks etdirirdi?
Düşünün və izah edin

---

XX ƏSRİN TƏSVİRİ SƏNƏTİ 
12
POL SEZANN: KOMPOZİSİYA, FORMA və RƏNG 
3. 
P.Sezannın yaradıcılığı haqqında əlavə məlumat toplayın və təqdim
edin.
1. Karandaşla eskiz
2. Rəngləmə
Müəyyən edin
1. 
P.Sezannın müxtəlif yaradıcılıq dövrlərinin əsas xüsusiyyətləri han-
sılardır?
Yaradıcı fəaliyyət
2. 
P.Sezannın natürmortlarından birini təkrarlamağa çalışın.
Sənətkar məsləhəti
Sezannın əsərini təkrarlayarkən əvvəlcə onun sadə karandaşla eskizini çəkin.
Masa, stul və qatlanmış parçanın yerlərini müəyyən edin. Meyvə və bardağı
rəngləyərkən təmiz rənglərdən istifadə edin.
Təchizat: pastel təbaşirlər, quaş, akvarel
3 
P.Sezannın əsərləri impressionistlərin əsərlərindən nə ilə fərqlənir?
3 
Təsviri sənətin inkişafında P.Sezannın rolu nədən ibarətdir?
Sərbəst iş üçün tapşırıqlar
Özünüzü yoxlayın
2
Kubizm (fr. cubisme, cube – kub) – XX əsrin əvvəllərində ilk nəhəng formalist cərəyan.
Klassik incəsənətin böhran keçirməsi kubizmin yaranmasını şərtləndirmişdi. Rəssamlar
naturanın əsasını sadə həndəsi formaların təşkil etdiyini əsas götürürdülər.
Rəngkarlığa  özünəməxsus  baxış  Sezannı  müasirlərindən  fərq lən-
dirdi. O, XIX əsrin sonuna xas olan impressionizm üslubu ilə XX əsrin
əvvəllərinin yeni bədii istiqaməti – kubizm
2
arasında körpü saldı. Təsvi-
ri sənətdə yeniliyin əsasını qoyan Sezannın rolu gələcək nəsillər tərəfin-
dən layiqincə qiymətləndirildi.
Pol Sezann təkcə dahi kompozisiya deyil, həm də böyük kolorit ustası
idi. Klassisizm və romantizm ənənələrini əsas götürən Sezann onları tam
qovuşdurmaqla bütöv bir dövrü başa vurdu. Sonrakı nəsillər bu həqiqəti
etiraf etdilər ki, Sezann sənət aləmində yeni yol açmışdır.

---

XX ƏSRİN TƏSVİRİ SƏNƏTİ 
13
“Yelpikli xanım”. 1907. 
Dövlət Ermitaj Muzeyi. 
Sankt-Peterburq, Rusiya
“Masada çörək və meyvə qabı”. 
1909. Bazel Təsviri Sənət Muze-
yinin kolleksiyası. İsveçrə
“Kraliça İzabo”. 1909. A.S.Puş-
kin adına Dövlət Təsviri Sənət 
Muzeyi. Moskva, Rusiya
Təsviri sənət qalereyası
Tanış olun
Dünyanı həndəsi fi qur formaları vasitəsilə dərk edən primitivizm, əs-
lində, elə kubizmdir. Bu cərəyanın mənbəyi öz əksini yalnız Pol Sezannın
rəngkarlıq əsərlərində tapmamışdır. Kubizmin ən məşhur nümayəndələ-
rindən biri dünya şöhrətli Pablo Pikassodur. O, müxtəlif həndəsi forma-
ların birləşməsindən tamamilə yeni və qeyri-adi sənət əsərləri yaradırdı.
Pablo Pikassonun yaradıcılığı çox zəngindir. O, dünya təsviri sənət
tarixinə kubizmin yaradıcısı kimi daxil olsa da, kubizm onun yaradıcılı-
ğındakı dövrlərdən birini (on ilini) təşkil edir.
Primitivizm üslubunda yaradılan əsərlər haqqında nə demək olar? Bu
cərəyanın əsas ideyası nədən ibarət idi?
Pikassonun əsərlərində sadə həndəsi formalar
İncəsənətə dair dialoq
Əşyaların formalarının dəyişdirilməsi, onların sadələşdirilməsi, müx-
tə lif həndəsi fi qurlardan təşkil olunması hansı üsluba işarədir?
Xatırlayın
PABLO PİKASSO:  FƏRQLİ ÜSLUBLARDA 
 
İŞLƏYƏN RƏSSAM
3-4
Təsviri sənətin elə bir janrı yoxdur ki, Pikasso orada özünü sınamasın.
Onun əsərlərinin rəngkarlıq janrlarına bölünməsi tamamilə şərtidir. Rəs-
samın əsərləri janra görə deyil, onun yaradıcılığının bu və ya digər mər-
hələsini müəyyən edən üslub və rənglərin üstünlüyünə görə fərqlənir.

---