17
Sik
stin kapellası
Ensiklopedik bilikl
ərə malik olan müsəlman İntibahı alimləri
kimi Avropa İntibah dövrünün ustaları da memarlıqda, rəssamlıqda,
heyk
əltəraşlıqda, fəlsəfədə, ədəbiyyatda öz məharətlərini
göst
ərirdilər. (Mikelancelo - rəssam, heykəltəraş, memar; Leonardo
da
Vinçi-riyaziyatçi, fizik, memar, r
əssam idilər).
22
XVII-
XX ƏSR TƏSVİRİ İNCƏSƏNƏT TARİXİ
XVII
əsrdə avropalıların dünyagörüşləri və bilikləri genişlənir-
di. M
əşhur coğrafi kəşflər, Yerin öz oxu ətrafında fırlanması,
kainatın sonsuzluğu, yeni elmi-fəlsəfi təsəvvürlər haqqında baxışlar
dünyanın böyüklüyü, mürəkkəbliyi fikrini doğururdu.
XVII
əsrin incəsənəti İntibah dövrünün ideyaları və ənənələri
il
ə sıx bağlıdır.İntibah dövründən fərqlənərəq XVII əsrin ustaları bir
janrda işləməyə başlayırlar.
XVII
əsrdə İtaliyan incəsənəti yeganə deyildi. Avropanın bir
sıra ölkələrində İtaliyan məktəbindən
geri qalmayan, özünəməxsus
milli b
ədii məktəblər yaranırdı.Vacib prinsip - incəsənətin sintezi,
y
əni incəsənətin cürbəcür növlərindən ifadəli vasitələri ilə vahid bir
əsər yaratmaq idi. Saray və məbəd ansambllarında memarlıq,
r
əngkarlıq və dekorativ bəzək harmonik uyğunlaşırdı.
H
ələ İntibah dövründə şəhərləri daimi (düzgün) plan ilə
layih
ələşdirirdilər. XVII əsrdə böyük şəhərlərdə (Roma, Paris)
meydanları və xaotik tikilən orta əsr küçələrin vahid
birlikdə tikintisi
aparılırdı.
XVII
əsrdə iki yeni üslub:
barokko və
klasisizm yarandı. Onlar
b
ədii yaradıcılığının bütün növlərinə ədəbiyyata, musiqiyə, teatra,
memarlığa və təsviri incəsənətə təsir göstərir.
Barokko incəsənəti
t
əmtəraqlı (puflu), ekzalta olunmuş obrazları ilə secilirdi, ona
kontraslıq, gərginlik, illuziyalıq və obrazların dinamikası məxsusdur
(Covanni Lanfrank (m
əbədlərin freskaları), Pyetro Berettini da
Kortona). Barokkonun v
ətəni İtaliyadır.
Klassisizm (nümun
əvi) - XVII əsrin Avropa incəsənətinin
b
ədii istiqaməti və üslubuna antik dövrün etik və bədii qaydası kimi
baxılırdı, ona vətəndaşlıq, qəhrəmanlıq pafosu, plastik harmoniya və
aydınlıq məxsus idi. Fransa klassisizmin vətəni olmuşdur. Onun
nümay
əndələrindən biri
Nikolə Pussendir.
23
Nikol
ə Pussen-Tankred və Erminiya
XVIII
əsrin əvvəllərində Fransada yeni
– Rokoko (balıq-
qulağı) üslubu yaranır. Bu
üslubda mürəkkəb, qeyri-adi, balıqqulağı
formalarına üstünlük verilirdi (otel Subiz, 3 meydanın ansamblı, Kral
meydanı).
1667-ci ild
ən Fransada salonlar (kütləvi sərgilər) acılır, sarayın
köm
əkliyilə onları rənkarlıq və heykəltəraşlıq Kral Akademiyası
t
əşkil edir.
XIX
əsri “böyük arxeoloji kəşflərin dövrü” adlandırmaq olar.
Misird
ə, Mesopotomiyada, Yunanıstanda uğurlu qazıntılar aparılırdı.
Avropalılar dərk edirdilər ki,
bəşəriyyət bir vəhdətdir, müxtəlif
xalqlar v
ə mədəniyyətlər bərabərdilər. Antik
dövr ilə bərabər onlar
orta
əsrləri də öyrənirdilər: öz keçmişlərini və müsəlman dünyasını
k
əşf etmişdilər. Geniş kütləyə çoxsaylı muzeylər açıq idi. Onlar
g
ələcək rəssamlar üçün gözəl məktəbə çevrildi.
XIX
əsrin I yarısında
neoklassisizm və
romantizm birbiri ilə
r
əqibləşir.
Romantizm XVIII əsrin axırı XIX əsrin əvvələrində
cavan n
əslin fikirlərini əks etdirirdi, burada maarifçiliyin yazılmış