Dərslik az ərbaycan Milli Konservatoriyasının

 
40 
 
Əl-Qambra 
 
M
əqrib incəsənəti  memarlığın,  rənkgarlığın  və  heykəltəraş-
lığın  dekorativ  formalarından,  xəttatlıqdan,  ornamentdən,  təbiətin 
elementl
ərindən,  su  incəsənətindən, poetik sözündən mürəkkəb 
v
əhdət yaratmışdır. Məqrib incəsənətində sütünlar, tağlar (arka) və 
künb
əzlərdən  istifadə  edilirdi.  Müsəlman  dünyasının  bir  sıra 
reqionlarında  müxtəlif  tipli  tağlara  (arka)  üstünlük verilirdi:  nal 
formalı - Suriyada, Misirdə, İspaniyada, Azərbaycanda; ox formalı - 
İranda;  üçkünclü  -  Mərakeşdə,  İspaniyada,  Əlcəzairdə;  bir-birinə 
keç
ən  tağlar  isə  -  İspaniyada.  Məqrib  memarlığının  incisi  Əlqam-
bradır, o İspaniyada Qranadanın (Əl-Viranın) kənarında ucalır. 
 

---

 
41 
 
Müs
əlman memarlığının əsas və vacib xüsusiyyətlərindən biri 
d
ə ibadət üçün tikilən bina məsciddir. 
 
 
Kordova-C
əmi məsçidi 
 

---

 
42 
Ərəb məscidlərinin gözəl  memarlığı,  xüsusən  namaz  qılınan 
otaqlarda,bu  hiss olunur  - 
burada  saysız  sütunlar  sıx  olan  meşəyə 
b
ənzəyir. Müsəlman  şəhərlərində  şəhər  ətrafı  qala  divarlarında 
ribatlar 
yaranırdı.  Burada məscidlər, karvan-saraylar və  başqa 
binalar  (Bakı,  İçəri  şəhər) yerləşirdi.  İslam  şəhərlərində  çoxu öz 
ənənəvi  şəhərsalma strukturunu və  orta  əsrlər  memarlıq,  dekorativ 
inc
əsənətinin abidələrini qoruyub saxlamışdır. 
 
XÜLASƏ: 
Əməvi xəlifatının Məqrib  memarlığı.  Məqrib  memarlığının 
növl
ərinin təsnifatı. İslam memarlığının xüsusiyyətləri.  

---

 
43 
XI-
XX ƏSR MEMARLIQ TARİXİ 
  
Orta 
əsr Avropa memarlığı roman üslubu ilə seçilirdi. XI-XII 
əsrdə  roman  dilli  qrupun  xalqları  yerləşən  ərazidə  (Fransa, 
Almaniyanın qərbi və İtaliyanın şərqi) roman üslubu yarandı. 
 
 
Cami Pizada 
 
Bu üslub q
ədim Roma və  Bizans mədəniyyətinin irsinə 
əsaslanırdı.  Roman  üslubu  -  Roma üsulu ilə  tikilən kilsələr və 
q
əsrlərdir,  üstü  daşla  örtülən  tağ  tavandır.  (Mon Sen-Mişel  kilsəsi, 
Sito monastrı). Planda kilsələr latın xaçına bənzəyirdi. 

---

 
44 
 
Sen-
Mişel kilsəsi 
 
XII-
əsrdə  Fransada Roman üslubu qotika üslubu  ilə  dəyişir. 
Onun 
əsas xüsusiyyəti – çoxucalığlı olmasıdır. Üslubun əsas effekti 
kils
ələrin hündürlüyündədir, yüksəyə  ucalan iti-uclu qalacalar və 
tağlardır. Şartr adlanan kilsəsinin uzunluğu 130 metrdir.  
 
 
Şartr kilsəsi 
 

---

 
45 
M
əşhur  qotik  üslubunda  tikilmiş  Notr  Dam  kilsəsi  buna 
misaldır. 
 
 
Notr Dam de Paris kils
əsi 
 
XIII-XIV 
əsrdə  İtaliyanın  şəhərlərində  antik hümanizm 
t
əsirində olan yeni kübar mədəniyyət formalaşmağa başlayır. Erkən 
İntibah  abidələri  Florensiyada  qorunub  saxlanılır.  Memar  Filippo 
Bruneleskinin (1377-1446) layih
əsi ilə  nəhəng Santa Mariya del 
Fyore (1420-1434) kils
əsinin gümbəzi tikilib və qorunur. Gümbəzin 
hündürlüyü  -  13.5m, diametri  -  42m-
dir.  İtaliyada  İntibah 
memarlığınin əsas yerini vətəndaş  memarlığı  tutur - şəhər sarayları 
(palasso)  -  3-m
ərtəbəli  düzbucaqlı  binalar-  təntənəli  qəbul üçün 
tikilmişdir. 

---

 
46 
 
F.Bruneleski. 
Ospedale qalereyası 
 
XVI 
əsrin əvvəllərində memar Donate Bramante yaradıcılığına 
–Tempyetto - kiçik kils
əsi, Vatikanın sarayları və Müqəddəs Pötrun 
kils
ə  toplusu daxildir.  Bramantenin fikri ilə  Müqəddəs Pötr camisi 
onun ölümünd
ən sonra  başqa  memarlar  tərəfindən  başa  çatmışdır. 
Gec  İntibahın  və  başqa  dövrlərin incəsənətinə  Mikelancelo 
Buanarottinin (1475-
1564) yaradıcılığı təsir etmişdir. 
 
 
D.Bramante-Tempyetto 

---

 
47 
 
O, 
Romada Kapitoliyanın ansambl meydanını, Müqəddəs Pötr 
camisinin 
əsas binasını yaratmışdır.İtaliyada yaranan İntibah memar 
fikirl
əri və ideyaları XVI əsrdə Avropaya yayılır. 
XVI-XVII 
əsrlərdə saraylar, villalar və məbədlər daha zəngin 
formalarda tikilm
əyə  başlanır  -  bu üslub barokko  (qeyri-adi) 
adlanırdı  və  İntibahı  mürəkkəb,  ekspressiv  formaları  ilə  başa 
cat
mışdir. Onun banisi – memar, rəngar və heykəltəraş Mikelancelo 
Buanarottidir.  (Florensiyada  – 
Mediçi  Kapellası  (1520-34)  və 
Laurensiya kitabxanasının vestibülü). Barokko memarlığında katolik 
kils
ələriin fasadları, interyerləri təntənəli və puflu tikilirdi. Barokko 
üslubunda 
əyrixətli plan çevrəsi, ovalın tez-tez istifadəsı, mürəkkəb 
m
əkan tikililəri birləşmiş  sütunlar  istifadə  olunurdu (Mikelancelo: 
Kapitoliya t
əpəsinin ansamblı - Romada). 
 

---