Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən



Yüklə 4,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə9/149
tarix18.05.2018
ölçüsü4,44 Mb.
#44902
növüDərs
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   149

 Azotlu maddələr 

 

26 



Heksozaların  reduksiyası  zamanı  əmələ  gəlmiş  spirtlə-

rin quruluş formulu aşağıdakı kimidir: 

 

CH

2



OH                          CH

2

OH                 CH



2

OH               

                                                             

      H–C–OH                  HO–C–H                  H–C–OH       

 

   HO–C –H                    HO–C–H              HO–C–OH    



 

     H–C–OH                      H–C–OH           HO–C–OH       

 

      H–C–OH                     H–C–OH              H–C–OH  



 

  CH


2

OH                        CH

2

OH                 CH



2

OH 


   

Sorbit                          Mannit                   Dulsit 

 

 

Üzüm şirəsinin qıcqırması nəticəsində heksozalardan mü-



vafiq qlikozidlər də əmələ gəlir. Qlikozidlər heksozaların I kar-

bonunun –OH qrupu ilə qıcqırma zamanı əmələ gəlmiş müva-

fiq spirtlərin birləşməsi hesabına baş verir. Bu reaksiya qlükoza 

və etil spirti timsalında aşağıdakı kimi göstərilmişdir.                                      

                                                  H       O–C

2

H



5

 

               OH                                      



H–C                                                C 

                                                    

         H–C–OH                                    H–C–OH 

                 O  +HO C

2

H

5  



 →                      O +H

2



      HO–C–H                                    HO–C–H   

                                                   

 

H–C–OH                                    H–C–OH 



                                                    

         H–C                                            H–C 

                                                         

     CH


2

OH                                      CH

2

OH 


α-D-qlükoza                           α-D-etil-qlükozid 


 Azotlu maddələr 

 

27 



 

Əgər qlükozanın əvəzinə qalaktoza, etil spirti və ya metil 

spirti ilə birləşərsə, onda müvafiq olaraq etil-qalaktozid və me-

til-qalaktozid  əmələ  gələcəkdir.  Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  üzü-

mün  toxumunda  həm  sərbəst,  həm  də  birləşmiş  şəkildə  qliko-

zidlər  daha  çox  olurlar.  Qlikozidlərin  əksəriyyəti  nisbətən  acı 

dada və özünəməxsus spesifik iyə malikdirlər. Bəzi şərab növ-

lərinin xarakterik iyi və dadı, onların tərkibində olan qlikozid-

lərdən çox asılıdır.  

 

Üzüm  şirəsinin  qıcqırması  zamanı  heksozaların  bioloji 



xüsusiyyətlərindən  biri  də  ondan  ibarətdir  ki,  fruktozanın  ok-

sidləşməsi nəticəsində qlikol və oksiyağ turşuları sintez olunur: 

 

        CH



2

OH 


 

HO–C                                     COOH             

 

HO–C–H 


               oksid          

H–C–OH               

                    O     

+O

2



                                             

+  CH


2

OH 


   H–C–OH                        H–C–OH  

                                                                       COOH 

   H–C                                     CH

2

OH       



                                                                      qlikol turşusu 

        CH

2

OH                    oksiyağ turşusu 



  β-D-fruktoza   

 

 



 

 

 



Bu  turşular  şərabın  formalaşmasında  və  yetişməsində 

mühüm  rol  oynayırlar.  Onlar  şəraba  xoş  təravətlilik  verməklə 

yanaşı həm də zərif harmonik dad verirlər.  

Heksozaların,  o  cümlədən  qlükozanın,  fruktozanın,  qa-

laktozanın,  mannozanın  və  qeyrilərinin  ciddi  oksidləşmələrin-

dən  şərabda  alifatik  çoxəsaslı  turşular  əmələ  gəlir.  Heksozala-

rın spesifik xüsusiyyətlərindən biri də ondan ibarətdir ki, şərabı 

isti üsulla emal edən zaman onların müəyyən hissəsi oksimetil-

furfurola və ya metilfurfurola çevrilirlər.  

Bu prosesi aşağıdakı kimi göstərmək olar: 




 Azotlu maddələr 

 

28 



                OH 

     HC 


 

   H–C–OH             

                                                  HC              CH 

HO–C–H 


                                                                                      

                    O    



-3H

2

O      



HOH

2

C–C



                 

C–C 


   H–C–OH                                                               H 

                                                              O 

   H–C                                           Oksimetilfurfurol 

                                                                       

        CH

2

OH                     



            α-D-qlükoza 

 

 



Şərablarda aminoheksozalara da təsadüf olunur. Qıcqır-

ma prosesi zamanı aminlərlə bəzi heksozaların birləşməsindən 

d-qlükozaminə  və  d-qalaktozaminə  də  rast  gəlinir.  Aminohek-

sozalar  və  ya  aminoşəkərlər  müvafiq  heksozaların  2-ci  karbo-

nunun yanında olan –OH qrupunun –NH

2

 qrupu ilə əvəz olun-



ması  nəticəsində  əmələ  gəlir.  Aminoşəkərlər  bir  çox 

polisaxaridlərin və qlükoproteidlərin tərkibində də olur.  

 

                           O                           O                         



                     C                           C                               

                           H                           H                        

                        H–C–NH

2

             H–C–NH



2

                    

 

                     HO–C –H                 H–C–H                   



              

                                   

                        H–C–OH            HO–C–H                

 

                        H–C–OH               H–C–OH                   



 

                    CH

2

OH                 CH



2

OH                     

                      D-qlükozamin        D-qalaktozamin 



Yüklə 4,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   149




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə