İLLÜSTRASİYALAR
113
Ön Asiyanın qədim dövr xəritəsi.
114
Azərbaycanın qədim dövr xəritəsi.
115
Azərbaycanın ərəb xilafəti dövründə coğrafi və tarixi xəritəsi.
116
1.
Məmmədəli Hüseynov Azıx mağarasının tədqiqi zamanı.
2.
Azıxantropun alt çənə sümüyü.
117
Qazma mağarasının qazıntı sahəsinin ümumi görünüşü.
Tovuz rayonu - Göytəpə neolit dövrü yaşayış məskəninin tikinti qalıqları.
118
Şomutəpə (1) və İlanlıtəpənin (2) arxeoloji qazıntılar zamanı tədqiq olunan hissəsi
(D.Axundov tərəfindən bərpa edilmişdir).
119
İlk əkinçi tayfalara məxsus yaşayış yerlərinin planları - İmirisqora, Arıxlı, I Kültəpə.
120
Şulaverisqora - arxeoloji qazıntının planı.
121
İmirisqora – şərq hissənin planı və tikililər
(A.İ.Djavaxişvili tərəfindən rekonstruksiyası).
122
Xocalı şəhəri - daş hasar qalıqları və Xocalı kurqanının planı.
123
Xanlar rayonunun qərbində yerləşən 8 saylı kurqanın planı, kəsiyi və qəbir
kompleksinin planı.
124
Goranboy rayonu küp qəbir abidəsi.
125
Təknə qəbir.
Çaparlı ilk orta əsr abidəsi - xaç formalı qəbir.
126
Antik və ilk orta əsrlər dövrünə aid məbədin qalıqları. Qazax rayonu Ləkit məbədi.
Orta əsr Beyləqan şəhərinin bərpa layihəsi.
127
Şəmkir şəhər qalası və qalanın planı (müəllif E.Avalov).
128
Şəmkir rayonu Qaracəmilli kəndi. İlanlıtəpədən əldə olunmuş sütunaltlığı və qazıntı
sahəsindən bir görünüş.
129
Azıx mağarası (ilk aşel - VI təbəqə). Daş əmək alətlərindən nümunələr.
130
I Kudaro mağarası. Daş alətlərdən nümunələr.
131
Yaştux dağı (Abxaziya). Daş alətlərdən nümunələr.
132
İrəvan mağarası. Qərbi Azərbaycan (indiki Ermənistan).
Daş alətlərdən nümunələr.
133
Lusaket mağarası. Qərbi Azərbaycan (indiki Ermənistan).
Daş alətlərdən nümunələr.
134
Tağlar mağarası. Daş alətlərdən nümunələr.
135
Yuxarı Salahlı - daş alətlərdən nümunələr (Aşel dövrü).
136
İlk mustye düşərgəsi (Kuban ətrafı). Daş alətlərdən nümunələr.
137
Axıştır mağarası (Qara dəniz sahili). Daş alətlərdən nümunələr.
138
Bronza mağarası (İmereti). Daş alətlərdən nümunələr.
139
Curçula-Kudaro mustye mədəniyyətinə aid daş alətlər.
140
Kəlbəcər rayonu - Orta Şurtan düşərgəsi. Daş əmək alətləri.
141
Daş Salahlı paleolit düşərgəsi. Daş əmək alətləri (Mustye dövrü).
142
Damcılı mağarası. Əmək alətləri (Mustye dövrü).
143
Buzeyir mağarası. Mustye mədəniyyəti dövrünün əmək alətləri.
144
Qobustan - Böyükdaş, yuxarı terras, 29 saylı daş.
145
Qobustan - qayaüstü təsvirlər.
146
Gəmiqaya - qayaüstü təsvirləri (Naxçıvan).
147
Gəmiqaya - qayaüstü təsvirləri (Naxçıvan).
148
Kəlbəcər - qayaüstü təsvirləri.
149
Abşeron qaya təsvirləri.
150
Qərbi Azərbaycan ərazisində (indiki Ermənistan), qayaüsü təsvirlər.
151
Tetramisa yaşayış yerindən əldə olunmuş əşyalar (Qara dəniz ətrafı).
152
Texut yaşayış yerindən əldə olunmuş maddi mədəniyyət nümunələri.
153
İmirisqoradan əldə olunmuş keramika məmulatları.
154
Kvemo - Şulaver yaşayış yerindən əldə olunmuş maddi mədəniyyət nümunələri.
155
Arıxlı (Axulo) I yaşayış yerindən əldə olunmuş maddi mədəniyyət nümunələri.
156
Xramis - Didiqora və Kvemo - Şulaver yaşayış yerindən əldə olunmuş maddi
mədəniyyət nümunələri.
157
Şulaverisqora yaşayış məskənindən əldə olunmuş keramika məmulatları.
158
Antropomorf fiqurlar. 1, 2 - Arıxlı; 3 - Qarğalar təpəsi; 4-7 - Xramis-didiqora; 8 -
Şulaverisqora.
159
Obsidiandan hazırlanmış alətlər - I Kültəpə.
160
Daş və metal alətlər - I Kültəpə.
161
Keramika məmulatları - I Kültəpə.
162
I Kültəpə boyalı qabları.
163
Naxçıvan boyalı qabları.
164
Əliköməktəpədən tapılmış maddi mədəniyyət nümunələri və Əliköməktəpə yaşayış
yerinin planı.
165
Qinçi yaşayış yerindən əldə olunmuş keramika məmulatları.
166
Xanlar, Gədəbəy və Mingəçevirdən tapılmış saxsı və daş qablardan nümunələr.
167
Mingəçevir, Şəmkir və Doşanlıdan əldə olunmuş keramika məmulatları.
168
1. Tunc tac, 2-3. Tunc asmalar (Xanlar); 4-6. Tunc və sürmədən hazırlanmış disklər
(Gədəbəy); 7. Baş bəzəyi (Xaçbulaq); 8-14. Tunc medalyonlar (Gədəbəy, Şəmkir,
Dolanlar, Mingəçevir).
169
1-6. Tunc bilərziklər (Gədəbəy); 7. Tunc gərdənlik (Gədəbəy), tunc bilərzik (Çovdar);
8. Dingə tipli alın bəzəyi (Xanlar); 9-11. Tunc kəmər qırıqları (Gədəbəy); 12-13. Tunc
asmalar (Xanlar).
170
Tunc kəmərlər. 1-3,5. Gədəbəy; 4. Qazax.
171
1. Tunc gədənlik (Gədəbəy); 2-3. Tunc ox ucu, tunc toppuz (Gədəbəy); 4. Tunc cida başlığı
(Mingəçevir); 5. Tunc cida başlığı (Dovşanlı); 6. Tunc qın (Xaçbulaq); 7-8. Tunc xəncərlər
(Gədəbəy); 9. Tunc balta (Gədəbəy); 10.Tunc balta (Xanlar); 11-12. Tunc cida başlıqları
(Mingəçevir); 13. Tunc xəncər (Gəncə).
172
1-3. Tunc fiqurlar (Xanlar); 2. Tunc qab (Gədəbəy); 4-5. Tunc insan fiquru (Tovuz); 6-
9. Tunc fiqur (Gədəbəy); 10. Tunc fiqur (Daşkəsən).
173
Zoomorf qablar (Jak de Morqanın tədqiqatları əsasında) Soni, Tülü, Rəzdov
kəndləri; tunc zınqırovlar (Soni və Rəzdov kəndləri).
174
Tunc silahlar: 1-3, 5-7. Gədəbəy; 4. Qazax; 8-11. Xanlar, Şəmkir; 12-18. Mingəçevir,
Gədəbəy, Xanlar; 19. Gədəbəy; 20-21. Xanlar, Gədəbəy; 22-23. Mingəçevir; 24-30.
Xanlar; 31-35. Mingəçevir.
175
Şimali Osetiya və Abxaziyadan tapılmış tunc sancaqlar və fiqurlar.
176
Tunc və dəmir baltalar. Lerik rayonu (Çayrud, Hovil, Buzeyir və Kündəsər kəndləri).
177
Koban mədəniyyətinə aid tunc baltalar və fiqurlar (Şimali Osetiya).
178
Skiflərə aid qızıl boyun bəzəyi və qızıl daraq.
179
Skif mədəniyyətinə aid kurqandan əldə olunmuş qızıl maral fiquru, qılınc və qızıl
qabın təsvirindən fraqment.
180
Koban maddi mədəniyyət nümunələri.
181
Kolxida. Saxsı qablar (e.ə. VI-IV əsrlər).
182
Küp qəbirlərdən əldə olunmuş maddi mədəniyyət nümunələri (e.ə. IV-III əsrlər).
183
Urartu mədəniyyətinə aid nümunələr.
184
İberiyanın metal məmulatları, e.ə.VII-VI əsrlər.
185
Tunc və gümüş əşyalar (Van).
186
Qərbi Azərbaycandan (indiki Ermənistan) əldə olunmuş keramika məmulatları.
187
İberiyadan əldə olunmuş şüşə qablar.
188
Albaniyanın əmək alətləri və silahları.
189
Alban çarı Cavanşirin tunc heykəli (tunc buxurdan).
190
Albaniyadan əldə olunmuş möhürlər.
191
Albaniyanın keramika məmulatları.
192
Atropatenadan əldə olunmuş bəzək əşyaları və keramika məmulatları.
193
Zoomorf qablar (Lerik rayonu - Böyükkəndil və Kürdəsər kəndləri).
194
Daşbulaq yaşayış məskəni-keramika məmulatları.
195
Çaparlı son antik və ilk orta əsrlər abidəsi. Məbədin bəzək elementləri.
196
Çaparlı son antik və ilk orta əsrlər abidəsi.
Abidədən əldə olunmuş keramika məmulatları.
197
Daş qoç heykəlləri. Lerik tarix - diyarşünaslıq muzeyi
(Babagil, Baba İsa və Baba İbrahim türbələri).
198
Örənqala saxsı qabları.
199
Örənqala saxsı qab qırıqları.
200
Örənqala saxsı qabları.
201
MÜNDƏRİCAT
MÜƏLLİFLƏRDƏN
................................................................................. 3
ÖN SÖZ
..................................................................................................... 4
RƏYÇİDƏN
............................................................................................... 6
I HİSSƏ. İbtidai icma quruluşunun tarixi
I FƏSİL. İBTİDAİ İCMA QURULUŞUNUN ÖYRƏNİLMƏ TARİXİ ........ 8
1. İnsanın yaranması .................................................................................... 8
II HİSSƏ. Arxeologiya
II FƏSİL. QAFQAZDA ARXEOLOGİYA ELMİNİN YARANMASI VƏ
FORMALAŞMASI TARİXİ...................................................................... 18
1. Giriş ...................................................................................................... 18
2. Qafqazda arxeologiya elminin inkişaf tarixi ............................................ 21
3. Arxeoloji dövrləşmə və xronologiya ....................................................... 25
4. Arxeologiyanın bəzi tədqiqat üsulları ..................................................... 27
III HİSSƏ. Daş dövrü
III FƏSİL. QAFQAZIN DAŞ DÖVRÜ ARXEOLOJİ ABİDƏLƏRİ .......... 32
1. Azərbaycanın daş dövrü arxeoloji abidələri ............................................ 32
2. Gürcüstanın və Şimali Qafqazın daş dövrü arxeoloji abidələri................. 38
3. Qafqazın mezolit və neolit dövrü arxeoloji abidələri ............................... 43
IV FƏSİL. QAYAÜSTÜ TƏSVİRLƏR ..................................................... 48
1. Qafqazın qayaüstü təsvirləri ................................................................... 48
IV HİSSƏ. Paleometal dövrü
V FƏSİL. QAFQAZIN ENEOLİT DÖVRÜ ARXEOLOJİ ABİDƏLƏRİ ... 51
1. Qafqazda paleometal dövrünə aid arxeoloji abidələrin xüsusiyyətləri ...... 51
V HİSSƏ. Tunc və dəmir dövrü
VI FƏSİL. QAFQAZIN TUNC DÖVRÜ ARXEOLOJİ ABİDƏLƏRİ........ 62
1. Qafqazdakı tunc dövrü arxeoloji abidələrinin xüsusiyyətləri ................... 62
202
2. Eneolitin sonu - tunc dövründə Qafqazdakı etnomədəni proseslər ........... 74
VII FƏSİL. QAFQAZIN DƏMİR DÖVRÜ ARXEOLOJİ ABİDƏLƏRİ .... 78
1. Qafqazda dəmir dövrünə aid arxeoloji abidələrin xüsusiyyətləri .............. 78
VI HİSSƏ. Antik dövr
VIII FƏSİL. QAFQAZIN ANTİK DÖVR ARXEOLOJİ ABİDƏLƏRİ ...... 85
1. Qafqazda antik dövr arxeoloji abidələrinin xüsusiyyətləri ....................... 85
2. Atropatena və Albaniya ......................................................................... 91
VII HİSSƏ. Orta əsrlər
IX FƏSİL. QAFQAZDA ŞƏHƏR MƏDƏNİYYƏTİNİN YARANMASI... 99
1. Orta əsrlərdə Qafqazda şəhər mədəniyyəti .............................................. 99
İSTİFADƏ EDİLMİŞ ƏDƏBİYYAT
.................................................... 107
İLLÜSTRASİYALAR
........................................................................... 112
203
Nəşriyyat redaktoru: Canıyeva U.H.
Kompyuter tərtibatı: İmanova A.M., Ədilov S.R.
Çapa imzalanmışdır: 20.09.2010
Kağız formatı: 60x84 1/16, Sifariş 65, Tiraj 300. Həcmi 15,5 ç.v.
«Bakı Universiteti» nəşriyyatı, Bakı- 370148, Z.XəIilov, 23.
Dostları ilə paylaş: |