Dərslik baki-2017 s giriş. Мящсулдар лайларын чирклянмясинин гаршысынын алынмасы 4



Yüklə 9,87 Mb.
səhifə1/36
tarix21.04.2022
ölçüsü9,87 Mb.
#85785
növüDərs
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   36
tamamlama mühazrə



AZƏRBAYCAN DÖVLƏT NEFT VƏ SƏNAYE UNİVERSİTETİ

Suleymanov Eldar Məmməd o.

Neft- qaz quyularının tamamlanması

Dərslik
BAKI-2017

S


1.Giriş. МЯЩСУЛДАР ЛАЙЛАРЫН ЧИРКЛЯНМЯСИНИН ГАРШЫСЫНЫН АЛЫНМАСЫ 4

2. Geoloji şəraitdən asılı olaraq məhsuldar layların açılması , MƏHLUL UDULMASININ İNTENSİVLİYİNİN AZALDILMASI 10

3.Quyuların mənimsənilməsi 23

4.Çoxlüləli üfqi quyu lülələrin möhkəmləndirilməsi və istismarı 29

5.Sement körpüsünün qoyulmasında baş verən mürəkkəbləşmələr 32

6. Məhsuldar layların sınanması 44

7.Məhsuldar layların ilkin açılışı ucun qazıma məhlulları 50

8. Birgələşdirilmiş təzyiqlər qrafikinin qurulması metodu 60

9.Qaz sızmalarının aradan qaldırılması üçün tədbirlər 65

10.Quyularda məhlulun udulmasının qarşısının alınması 73

11.Sementlənmədən sonra qoruyucu kəmər arxasından baş verən

təzahür və onun aradan qaldırılması 87

12. NEFT VƏ QAZ QUYULARININ QAZILMASI ZAMANI GENİŞLƏNƏN SEMENTLƏRİN

İSTİFADƏSI 90

13. Quyularda sement körpülərinin quraşdırılması 100


14.SEMENTLƏMƏ TEXNİKASI 106

15.Qoruyucu borular. Qoruyucu kəmərlərə təsir edən yüklər 120

16.Qoruyucu kəmərin hesablanması 124

17.Tamponaj sementləri və onların hazırlanması texnologiyası 128

18.Tamponaj sementlərinin təsnifatı.Tamponaj sementlərinin növləri 133

19.Yüngülləşdirilmiş və şlak sementləri. Ağırlaşdırılmış

sement qarışıqları.Xüsusi sementlər 136

20.Quyuların sementlənməsi və sementləmə üsulları 137

21.Quyunun sementlənməsinin hesabı. Sementləmə aqreqatlarının

sayının seçilməsi 150

22.Quyuların tamamlanması zamanı UDULMA ZONALARININ TAMPON QARIŞIĞI İLƏ

İZOLƏ EDİLMƏSİNİN TEXNOLOGİYASI 158

1Giriş. МЯЩСУЛДАР ЛАЙЛАРЫН ЧИРКЛЯНМЯСИНИН ГАРШЫСЫНЫН АЛЫНМАСЫ.

Формасийанын позулмасы

Формасийанын позулмасы ( лайын истисмар кейфыййятинин позулмасы ) - бу гуйунун йахын зонасында гуйунун газылмасы, тамамланмасы, тямири, щасилат , ахынын интенсифляшдирилдмяси нятиъясиндя лайын нефт ,газ кечириъилийинин щяр щансы дяйишилмяси мящсулдарлыэа бир баша мянфи тясир эюстярир . Бир сыра позунтулар механизмляринин мювчцд олмасына бахмайараг гуйудиби зонада кечириъилийин азалдылмасы йалныз ики цсцлла мцмкцндцр:

1. Мясамя вя мясамя арасы мясяфянин юлчцсцнцн физики азалдылмасы ;

2. Нисби кечириъилийин азалдылмасы диэяр мясамяли флцдлярин иштиракында карбо-щидроэен кечириъилийинин азалдылмасы.

Ъядвял


Просеся уйьун олан тяснифат

Просесин типи

Мясамя юлчцсцнцн физики-азалмасы

Кечириъилийин нисби ашаьы дцшмяси

Сцхцр флцидляринин гаршылыглы тясири

Хырда дисперсли маддянин йердяйишмяси,эилин шишмяси; бярк фазанын мцдахиляси, ири молекулларын аддсорб-сийасы, чюкмяси (мяс. поли-мерляр )

Сятщи - актив маддянин ад-

сорбсийа нятиъясиндя исланма дяряъясинин дяйишмяси



Флцидлярарасы гаршылыглы тясир

(флцид-флцид)



Бярк чюкцнтцнцн ямяля эялмяси,емулсийанын йа-ранмасы, бярк щиссяъик-лярдя позулмасы

Флцидля дойманын дяйиш-мяси вя флцидмн гаршысыны алынмасы

Тязйиэин температурун ашаьы дцшмяси

Бярк чцкцнтцнцн ямяля эялмяси ; парафинин ямяля эялмяси ; асфалтенин ямяля эялмяси

Газ тязащцрц ,конденсатын йыьылмасы,сулашма конусунун йаранмасы

Механики просесляр


Эярэинлик щесабына индуксийа олунун кечириъилийинин дяйишмяси, перфорасийанын тутулмасы




Мясамянин вя мясамяарасы мясафянин юлчцсцнцн физики азалдылмасы.

Хырдадисперсли материалын йердяйишмяси, миграсийасы.

Лай-коллекторун бязи сцхурлары ящямиййятли мигдарда потенсиал щярякят етмя габилиййятиня малик хырдадисперсли материаллардан ибарятдир , мясялян : мясамяляри долдуран эилляр ; микрокосталик семент: кварс, чюл шпаты вя и.а. ; гисмян парчаланмыш дяняляр : чюл шпаты, силисиум-шисти , сцхур парчалары вя с.

Хырдадисперсли материал механики йолла онларын ислама майеси иля ахмасы щесабына вя йа кимйяви йолла -дузлашма дяряъяси ашаьы олан флцидлярля тямасда олдугда щиссячикляр арасында итялямя эцввяси даща бюйцк олдуьу цчцн щярякятя эятириля биляр.

Хырдадисперсли материалын йердяйишмяси бязи районларда бюйцк олур, микропорлу кцкцрдлц сланесляр даьылырлар, парчаланараг хырдадиспесли материала, маддяйя чеврилирляр. Лайлар-коллекторлар адятян гябуледиъи дейилляр вя ашаьы сыхлыглы флцидляр надир щалларда ишлядилир. Хырдадисперсли материалларла позунту коллекторун бязи чатлы тябашир лайлар - коллекторларында гейд едилир. Эцълц су ахынындан сонра ъидди фясадлар ола биляр.

Бунун гаршысыны алмаг цчцн дисперс материалла позунту чятин арадан галдырылыр, мясялян туршу хырда дисперсли материалы арадан эютцпдцйц кими , ейни иля ону йенидян ямяля эятикмяк габилиййятиня маликдир .



Эиллярин шишмя механизми

Эиллярин минерал гурулушунун эенишлянмяси, физики олараг, мясамялярин юлчцсцнц ашаьы салыр. Онларын шишмяси ашаьыдакы щалларда раст эялинир:

- дузлуьу зяиф олан дузлу мящлулларда ;

- тябягяляр арасы су моллекулларынын адсорбсийасы щесабына бюйцк щяъми шишмя габилиййятиня малик смектит эиллярдя :

- На смектитляри , Ъа смектитляриня нисбятян даща чох шишмя габилиййятиня маликдирляр.

Мясамяляри долдуран смектинин мигдары щяддян артыг чох олдугда вя дахил олан флцидлярин дузлуьу ашаьы сявиййядя олдугда эиллярин шишмясинин тясири эцълц олур.

Газыма вя тамамланманын мцвафиг дузлуьа малик вя йахуд нефт ясаслы флцидлярля апарылмасы эиллярин шишмясинин гаршысыны алыр. Тяклиф олунан флцидлярин тяркибиндя 2% дан чох дуз мящлуллары ( КЪл, ), 4%-дан чох НаЪл вя йа даими сабитляшдирмяк цчцн поликатион хассяли полимер олмалыдыр.

Бярк фазанын дахил олмасы

Газма мящлулун бязи бярк щиссиъикуляри онун филтрасийа габыьы йаранмамышдан юнъя мясамяляр системиня дахил олурлар. Дахил олма дяринлийи коллекторун чатсыз вя кащысыз лайларында мясамянин юлчцсц бюйцк олунан щалларда чох бюйцк олмур.

Чатлы вя кащ олан лайларда бярк фазанын дахил олмасынын тясири бюйцк, коллекторун диэяр лайларында, хцсусиля перфорасийа олунмуш лайларда ися чцзидир .

Бярк фазанын дахил олмасынын гаршысыны алмаг цчцн газма мящлулунун бцтцнлцкля чатлара вя йа сцхцр бошлугларына эетмясинин гаршысынын алынмасы мягсядиля удулмайа гаршы мцбаризя цчцн хцсцси материаллдан истифадя едилир.

Бундан ялавя газыма мящлулунун тяркибиндяки туршуда щялл олан елементлярин ахынын туршу иля интенсифляшдирилмяси цсулу иля парчаланмасы, тамамланмасы перфорасийа цсулу иля апарылмасы да бярк фазанын дахил олмасынын гаршысыны алыр .

Бюйцк моллекулларын адсорбсийасы/чюкмяси

Газыма мящлулу тяркибини ади компонентляриндян олан полимерляр (хцсусиля су ясасында газыма мящлулу, мясялян калий хлор полимери ) , раст эялинир. Онлар щям чинин чатлары пазлашдыран майелярдя вя йайылмайа гаршы истифадя олунан материал кими истифадə едилир.

Полимерин мясамяляря дахил олма дяринлийи мящдудиййят тяшкил едир вя бир чох перфорасийа просесляри там шякилдя йеrиня йетирирлирляр . Полимерляр гуйу лцляси флцидляриндя истифадя олуна вя бунунла бяля позунтулар да йарана биляр. Бюйцк молекулларын адсорбсийасынын гаршысы ашаьыдакы суларла алына биляр:

- Балансын минимум артырылмасы вя перфорасийанын оптималлашдырылмасы заманы;

- Заман кечдикъя вя йа карбощидроэенлярля тямасда олдугда tяняззцля уьрайан вя парчаланан полимерлярин истифадясиндя ;

- Формасийайа дахил олмаг имканы олмайан полимерлярин истифадяси заманы.

Флцидлярин гарышмасы щесабына бярк чюкцнтцнцн йаранмасы

Тябии вя дахил олан су флцидляринин гарышмасы нятиъясиндя бярк фаза чюкцр.Бу сырада: калсиум ,сулфат, бариум сулфат, стронсиум сулфат, дямир сулфид вя дямир оксидин кими чюкцнтцляри гейд етмяк олар .

Бярк фазанын ямяля эялмяси гуйудиби зонада гарышманы мящдудлашдырыр. Беля щалда позунтунун потенсиал имканы мящдудлашыр. Кифайят дяряъядя бярк гарышмайа вя бярк чюкцнтцнцн ямяля эялмясиня йалныз потенсиал истисмарын бюйцк олмайан имканларына малик сулашмыш зоналарда гейда алыныр . Лай-коллектор суларынын гуйуйа вурулан суларла гарышмасы бярк чюкцнтцнцн ямяля эялмясиндя ваъиб сябяблярдян сайыла биляр . Бярк фазанын ямяля эялмяси бору мямулатларына хейли дяряъядя хясарят вура биляр. Мясамяляр дя олан суйун кимйяви тяркиби мялум олдугда чюкцнтцнцн ляьви мягсяди иля онун щялледиъисиндян истифадя олунур. Бярк чюкцнтцнцн ямяля эялмясинин гаршысыны алмаг цчцн дахил олан флцидлярин хцсуси олараг сечилмяси мцмкцндцр. Позунтуларын гаршысыны алмаг мягсядиля ямяля эялмиш бярк чюкцнтцнцн щялл едилмяси цчцн хцсуси щялледиъилярдян истифадя едилмишдир.

Шламын йаранмасы

Туршу иля хам нефт арасында олан реаксийа йары бярк шламын йаранмасына эятириб чыхарыр . Бу, адятян йцксяк сыхлыглы хам нефтля баш верир. Яэяр дахил олан туршу дямирля чирклянмиш оларса шлам йцнэцл хам нефт олдугда бяля, ямяля эяля биляр.

Шламын йаранмасына нефтли лайлар коллекторларын ахынын туршуйла интенсифляшмясиндя ади щал кими раст эялинир.

Ахынын интенсифляшдирилмясиндян яввял хам нефтля туршунун бир-бириня уйьун олуб-олмасы тестини щямишя кечирмяк лазымдыр .

Туршу тяркиби еля сечилмялидир ки ,дямирин бцтцнлцкля кянарлашдырылмасы нязярдя тутулсун .

Тязйигин, температурун ашаьы дцшмяси нятиъясмндя гуйу диварында бярк чюкцнтцнцн ямяля ьялмяси

Тязйигин вя йа температурун ашаьы дцшмяси нятиъясмндя лай коллекторун флцидляриндян бярк фаза алыныр. Ашаьыдакы бярк чюкцнтцлярин олмасы мцмкцндцр: калсиум карбонаты, дямир карбонаты вя дямирин кцкцрдлц бирляшмяляри. Тязйигин вя йа температурун ашаьы дцшмяси нятиъясiндя гуйу диварында бярк чюкцнтцнцн ямяля эялмяси, дузлуьу йцксяк олан мясамя флцидляриндян нисбятян даща чох йайылмыш флцидлярин гарышмасы нятиъясiндя ямяля эялян бярк чокцнтцляря нисбятян даща тез-тез раст эялинир. Гуйу дибиндяки тязйиг дойма тязйигиндин ашаьы олан щалларда вя ЪО2 йарананда раст эялинир.

Гуйу диварында бярк чокцнтц чох ъидди сявиййядя йарана вя юзц -юзцня арта биляр, беля ки, артыг ямяля эялмиш бярк чокцнтц ялавя олараг тязйигин ашаьы дцшмясиня тясир едяъяк. Бярк чюкцнтц щямчинин бору кямяrляри вя йерцстц аваданлыгларда ъидди проблемлярин йаранмасына сябяб ола биляр.

Тязйигин вя йа температурун ашаьы дцшмяси нятиъясиндя гуйу диварында йаранмыш бярк чюкцнтцнцн гаршысыны алмаг цчцн истисмардан юнъя лай-коллектора тязйиг алтында кимйяви инщибиторларын вурулмалыдыр.

Бундан ялавя , бярк чюкцнтцлярин бязи нювляри щяллолма йолу иля канарлашдырыла билярляр.

Кечириъилийин тясири алтында эярэинлийин дяйишмяси

Истисмар мцддятиндя гуйудиби зонада мясамяляр флцидинин тязйигинин ашаьы дцшмяси сцхурларын мцяййян гядяр сыхлашмасына эятириб чыхарыр.

Кечириъилийин дяйишмяси бу вя диэяр дяряъядя истисмар олунан бцтцн лайлар коллекторларда - даща чох ашаьыдакы щалларда тясядцф едилир:

1. Изафи тязйигли лайлар-коллекторларда - йцксяк тязйиг дяйишмяси нятиъясиндя;

2. Чатлы лайларла-коллекторларда - тязйигин дяйишмяси чатлары тута биляр;

3. Механики олараг зяиф лайлар-коллекторларда;

4. Ашаьы кечирилийя малик лайларда -коллекторларда (адятян газлы).

Кечириъилийин дяйишмяси бир чох щалларда ящямиййятсиз олсада прогрессив характерлидир. Онун арадан галдырылмасы, истисмар, лайлар-коллекторларла тязйигин минимум дяйишмяси иля апарылдыгда мцмкцндцр.

Перфорасийанын тутулмасы

Бу вя йа диэяр дяряъядя перфорасийа цсулу иля тамамланманын бцтцн нювляриндя раст эялиня биляр. Перфорасийалар тямир ишляринин апарылан заманы вя йа ахынын интенсифляшмяси ярзиндя тутула билярляр.

Перфорасийанын тутулмасы кифайят гядяр тясирли ола биляр, анъаг дягиг тясир механизми тамамиля мцяййянляшмямишдир.

Перфорасийанын баланс чатышмазлыьы, адятян дахил олан сцхур гялпяляринин якс тяряфя кечмясиня сябяб олур. Тутулманын гаршысыны алмаг цчцн перфорасийайа дахил олма тезлийини максимума чатдырмаг лазымдыр.Бундан ялавя ахынын интенсифляшдирилмяси вя тямир ишляри заманы нязярдя тутулмуш тутулма щяддини минумума ендирмяк лазымдыр. Гуйу лцляси флцидинин перфорасийадан лай-коллектора кечмяси имкан дахилиндя алынмалыдыр.

Реаксийа вя чюкмя

Реаксийа вя чюкмянин механизми дахил олан флцидлярля тямас заманы мясамя йарадан минералларын щялл олунмасы вя мясамяляр системиня зярярли минералларын кечмяси вя йа чюкмясидир. Реаксийа вя чюкмянин йаранма ещтималы газыма вя тамамламада истифадя едилян бир чох флцидлярин тятбиги заманы чох аздыр. Лакин, туршуларын (ЩФ,ЩЪл) вя йа гяляви семент филтринин дахили заманы йаранмасы даща чох ещтималлыдыр. Реаксийа вя чюкмянин йаранмасы гяляви-ящянэ газыма мящлулларынын истифадясиндя мцмкцндцр.

Туршуларын йейиъи габилиййятя малик олмасы, хырда дисперсли материалларын вя йа дямир щидроксид (ФеОЩ) чюкцнтцсцнцн (ЩЪл иштиракында Фе тяркибли минераллар щесабына) вя йа кцкцрдлц чюкцнтцлярин (ЩФ щесабына) ямяля эялмясиня зямин йарада биляр. Гяляви семент филтраты ися заман ютдцкъя мянфи реаксийайа йетиря биляр.

Гейд едилян позунтунун арадан галдырылмасы чох чятиндир. Яэяр позунтунун арадан галдырылмасы дяф едиъи реаэентля нязярдя тутулубса бунун цчцн юнъя сухурун минираложи тяркиби юйрянилмялидир. Ящянэли гарышыгларда бярк фазанын ишлянмяси йалныз надир щалларда апарылмалыдыр.


2. Geoloji şəraitdən asılı olaraq məhsuldar layların açılması,

MƏHLUL UDULMASININ İNTENSİVLİYİNİN AZALDILMASI

Doldurucuların qısa təsviri

Qazma məhlulunun udulması ilə mübarizədə dənəvər, pullu, lövhəvari və lif növlü dolduruculardan; düyü qabığından, dəri qırıntılarından, şişmiş perlitdən, ağac kəpəyindən və s. istifadə edilir.

Sellofan - nazik şəffaf 0,025-0,060 m qalınlığında, hissəciklərinin ölçüsü 0,025-dən 0,012 m-ə qədər, sıxlığı 1150 kq/m3, nəmliyi isə - 7-14% olur. Doldurucu kimi, sellofan tullantılarından istifadə edilir.

Dəri qırıntıları – ayaqqabı fabrikini tullantıları. Onlardan istifadə edildikdə mütləq dəliklərinin ölçüsü 0,010x0,010 m və 0,008x0,008 m olan mexaniki ələklərdən keçirilməlidirlər. Onların tərkibində başqa maddələr olmamalı və nəmliyi isə 30%-dən çox olmamalıdır.

Slüda – slüda fabrikinin məhsulunun qırıntıları. Qırıntıların ölçüsü aşağıdakı kimi istifadə edilməlidir: dəliklərinin ölçüsü 0,007x0,007 m olan ələkdən keçirildikdən sonra, qalığın miqdarı 60%-dan az olmamalı və bu qalığın ölçüsü isə 0,010-0,012 m-dən çox olmamalıdır. Dəliklərinin ölçüsü 0,04x0,04 m olan ələkdən keçirildikdə qalığın miqdarı 30%-dən çox olmur və bu ələkdən 10%-dən çox keçmir. Qırıntıların qalınlığı 0,030-0,1 m qədər, sıxlığı 2800-3200 kq/m3, nəmliyi 5%-dən çox olmamalıdır.

Keramzin (keramzit çınqılları) – girdə formada, məsaməli, ölçüsü 0,095-0,025 m olan süni doldurucudur. Qazma məhlullarına və tampon qarışıqlarına keramzit doldurucu kimi əlavə edildikdə və quyuya aqreqatla və ya qazma nasosları ilə vurulduqda onların ölçüsü 0,05 m-dən, bilavasitə quyunun ağzından qıfdan keçirildikdə isə 0,025 m-dən çox olmamalıdır.

Rezin qırıntıları – texniki məmulatları zavodlarının tullantıları (vulkanizasiya olunmuş rezin qırıntıları), ölçüləri 0,008 m-dən, bilavasitə quyunun ağzından qıfdan keçirildikdə isə 0,025 m-dən çox olmamalıdır.


Yüklə 9,87 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   36




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə