------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ QURAN TƏFSİRİ (Dərslik)
--------------------------------------------------------------------------- «ƏL-MƏHDİ (əc)» İSLAM MAARİF MƏDRƏSƏSİ -
9
Bu zaman səmanın yolları, qapıları insanların üzünə açılacaq, cənnət əhli
Cənnətə gedəcək: ”Rəblərindən qorxanlar (isə) dəstə-dəstə cənnətə tərəf
aparılarlar. Nəhayət, ora çatanda onun qapıları açılar. Onun gözətçiləri onlara
deyərlər: “Salam olsun sizə! (Həm cism, həm də ruh baxımından) pak oldunuz!
Buna görə də əbədi məskunlaşmaq üçün ora daxil olun!””.
6
Bu zaman mələklər hər biri bir qapıdan daxil olub cənnət əhlinə təbrik
deyərlər.
Eyni zamanda da cəhənnəmin qapıları kafirlərin və günahkarların üzünə
açılar. Allah-taala “Zümər” surəsi, 71-ci ayədə belə buyurur: “Kafirlər dəstə-dəstə
Cəhənnəmə tərəf sürüklənəcəklər. Nəhayət, ora çatanda onun qapıları açılacaq və
gözətçiləri (məzəmmətlə) onlara deyəcəklər: “Məgər sizə özünüzdən (öz
cinsinizdən) Rəbbinizin ayələrini sizə oxuyan və sizi bu günün görüşündən qorxudan
peyğəmbərlər gəlməmişdi?” Onlar deyərlər: “Bəli (gəlmişdilər), lakin (biz öz küfr və
inadkarlığımıza israr etdik və nəhayət, Allahın) əzab vədəsi kafirlərə qəti oldu””.
İnsanın dərk qüvvəsinin fövqündə olan Qiyamət məsələlərindən biri də
dağların vəziyyətidir. Belə ki, uca Yaradan bu barədə buyurur:
ا
ً
با َ َ
سِ
ْ
ت
َ
نا
َ
ك
َ
ف ُلاَب ِج
ْ
لا ِت َ
ر
ِ
يّ ُس َو
20. “Dağlar (öz yerlərindən) hərəkətə gətirilər və (məhv olar və
nəzərlərdə) ilğıma dönər”.
Dağlar o böyük gündə müxtəlif hallara düşəcək. Qurani-kərim “Dağların
qiyamət günündə vəziyyəti” məsələsinə bir çox ayələrdə işarə edərək buyurur:
1. “Bütün dağlar (toz kimi havada) gəzişəcək”.
7
2. ”Yer (öz oxundan) və dağlar (birləşdikləri məkandan) qaldırılar (və
uzaqlaşdırılar). Hər ikisi bir zərbə ilə bir-birinə çırpılar”.
8
3. “O gün, yer və dağlar titrəyərlər və dağlar yumşaq qum təpələri şəklində
axarlar”.
9
4. “Dağlar didilmiş rəngarəng yun kimi havada parça-parça olacaqdır”.
10
5. “Dağlar möhkəm dolandırılacaq və parçalanacaqdır. Beləliklə, dağınıq
toz halına düşəcəkdir”.
11
Sonunda bəhs edəcəyimiz ayədə isə buyurur: “....və (məhv olar və
nəzərlərdə) ilğıma dönər”.
Dağların aqibəti
“Səndən dağların (taleyi) barəsində soruşurlar. De: “Rəbbim onları (toz-
torpaq kimi) küləyə verəcəkdir.” Beləliklə, bunu (yeri) dümdüz və bomboş hala
salacaqdır”.
.12
Sual: Bu hadisələr dünyanın sonunda “Sura birinci dəfə üfürüləndə” baş
verəcək, yoxsa qiyamətin başlanğıcında “Sura ikinci dəfə üfürüləndə”?
6
“Zümər” surəsi, ayə 73.
7
“Tur” surəsi, ayə 10.
8
“Haqqə” surəsi, ayə 14.
9
“Muzzəmmil surəsi”, ayə 14.
10
“Qariə” surəsi, ayə 5.
11
“Vaqiə surəsi, ayə 5-6.
12
“Taha” surəsi, ayə 105-106.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ QURAN TƏFSİRİ (Dərslik)
--------------------------------------------------------------------------- «ƏL-MƏHDİ (əc)» İSLAM MAARİF MƏDRƏSƏSİ -
10
Cavab: “Sura üfürüləcəyi gün siz dəstə-dəstə gələcəksiniz.” – ayəsinə
əsasən “Sura ikinci dəfə üfürülmə” hadisəsinə aid olması məqsədə uyğundur,
çünki insanlar Sura ikinci dəfə üfürüləndə diriləcək və dəstə-dəstə Qiyamət
səhnəsinə gələcəklər.
Mümkündür, dağların ilk dəfə hərəkətə gəlməsi “Sura birinci dəfə
üfürüləndə”, onun sonu – ilğıma çevrilməsi isə “Sura ikinci dəfə üfürüləndə” olsun.
Cəhənnəm böyük pusqu yeridir
Məadı sübut edən dəlillər və Qiyamətdə baş verəcək hadisələr barədə
açıqlamalar verdikdən sonra Allah-taala cəhənnəm və cənnət əhlinin aqibəti və
taleyi haqqında danışır. İlk olaraq cəhənnəm əhli haqqında buyurur:
ا
ً
دا َص ْر ِم
ْ
ت
َ
نا
َ
ك َم
َّ
ن
َ
ه
َ
ج
َّ
ن ِإ
21. “Əlbəttə, Cəhənnəm (o gün bir) pusqudur”.
“Mirsad” (ا
ً
دا َص ْر ِم) sözü pusqu qurulan yerə deyilir.
Sual: Cəhənnəmdə üsyankarlar, günahkarlar üçün kim pusquda duracaq?
Cavab: Onlar üçün “Əzab mələkləri” pusquda duracaqdır.
“Məryəm”
surəsi 71-ci ayədə belə buyurulur: “Sizdən elə bir kəs olmaz ki, oraya varid olmasın.
Bu, Rəbbinin (əzəldən) buyurduğu vacib bir hökmdür”.
Mələklər “Sirat” körpüsünün yanında möminləri düşməndən qorumaq və
kafirləri cəhənnəmə çəkmək üçün pusqu qurarlar.
Bütün insanlar cəhənnəmin müdhiş mənzərəsini onun körpüsü üstündən
keçərkən öz gözləri ilə görəcəklər. Cənnətliklər cəhənnəm odunun içindən
yanmadan, sağ-salamat keçəcək, cəhənnəmliklər isə ora düşüb əbədi əzaba
məhkum olacaqlar. Bir qism insan da müəyyən müddət orada qalıb günahı
təmizlənəcək, sonra cənnətə qayıdacaqdır.
ا
ً
بآ َم َ ِ
ي ِغا
َّ
طل ِل
22. “Üsyankarlar üçün dönüş yeridir”.
“Məab” (ا
ً
بآ َم) dönüş yeri mənasındadır.
ا
ً
با
َ
ق
ْ
ح
َ
أ ا
َ
هي ِف
َ ِيِثِب
َ
لَ
23. “Onlar uzun müddət (əbədiyyətə qədər) orada qalacaqlar”.
“Əhqab” (ا
ً
با
َ
ق
ْ
ح
َ
أ) “huqb” sözünün cəm formasıdır. Qeyri-müəyyən bir
zaman mənasında işlədilir: məsələn, 40 il, 70 il, 80 il və.s.
Sual: Bu ifadədən cəhənnəm əhlinin uzun müddət orada qalacaqı və
nəhayət, bu əzabın sona çatacağı anlaşılır, lakin bu məsələ “əbədi əzab” və
“cəhənnəmdə daimilik” ayələri ilə ziddiyyət təşkil edir. Bunu necə həll etmək
olar?
Cavab: Hər bir ayə özünəməxsus tərzdə təfsir olunmuşdur.
1. Təfsirçilər arasında ən məşhur nəzəriyyə belədir: Burada “əhqab”
sözündən məqsəd ardıcıl olaraq ötüb keçən və sonu olmayan uzun illər və
zamanlardır. Belə ki, ötüb keçən hər zamanın və illərin yerinə yenisi gəlir.
2. Digər nəzəriyyə isə belədir: Bir sıra rəvayətlərdən anlaşılır ki, bu ayə
əbədi olaraq atəşdə qalan kafirlər haqqında deyil, əksinə sonunda paklaşıb
cəhənnəm əzabından xilas olan günahkarlar haqqındadır.
Sonrakı ayələrdə cəhənnəmin dəhşətli əzabları barədə buyurur: