Dərslik «Əl-məHDİ (əc)»
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ QURAN TƏFSİRİ (Dərslik)
Yüklə 296,56 Kb. Pdf görüntüsü
|
--------------------------------------------------------------------------- «ƏL-MƏHDİ (əc)» İSLAM MAARİF MƏDRƏSƏSİ -
15
onlar üçün səhər-axşam (hazırdır)”. َر ْ ن ِم ًءا َ ز َ ج ا ً با َس ِح ًءا َ ط َ ع َ ك ر ب 36. “(Bu) sənin Rəbbinin tərəfindən bir mükafatdır, kifayət qədər olan və keçmiş əməllərə görə verilən bir bəxşişdir”. Sonda isə bu mükafatlardan daha üstün olan məsələyə toxunulur. Belə ki, zəif və aciz bəndəyə Allah kimi əzəmətli xaliqin diqqət yetirərək onu dəyərli hesab etməsi və nemət verməsindən də üstün bir şey ola bilərmi?! Ayədə “rəbb” kəlməsinin 2-ci şəxsin təkində olan şəxs əvəzliyi ilə ( َ ک) işlənməsi və ondan sonra “ətaən” (bəxşiş) ifadəsinin gəlməsi də Allahın sonsuz lütf və mərhəmətinə işarədir. “Hisabən” sözü isə “kifayət qədər” mənasını verir. Yəni təqvalılara kifayət qədər nemət və mükafat veriləcəkdir. Əmirəl-möminin Əli (ə) buyurur: “Qiyamət günü Allah möminlərin mükafatını on dəfədən yeddi yüz dəfəyə qədər artıracaq və bu barədə Allah Quranda buyurur: “(Bu,) sənin Rəbbinin tərəfindən bir mükafatdır, kifayət qədər
18
Bu rəvayətdən başa düşülür ki, Allahın bəndələrə mükafatı öz fəzilətinə uyğun olmaqla yanaşı, eyni zamanda, onların əməlləri ilə də mütənasibdir. Ayədəki “hisabən” kəlməsi həmin məsələyə dəlalət edir.
Bu ayədə Allahın böyüklüyünə və mükafatların Rəhman olan Allah tərəfindən verilməsinə işarə edilmişdir. Aləmlərin rəbbi, idarəçisi olan Allahın rəhməti hər şeyi əhatə etmişdir. Möminlərə Qiyamətdə dəyərli və əzəmətli mükafat verən də Odur. Eyni zamanda, dünyada da bu cür nemətlər ilahi rəhmət olaraq yer və göy əhlinə göstərilmişdir. “La yəmlikunə” – “qadir deyillər” cümləsindəki şəxs əvəzliyinin bütün yer və göy əhlinə və yaxud da məhşərə toplaşan təqvalı və ya zalımların hamısına şamil olduğu ehtimal edilir. Yəni Qiyamətdə heç kəs nəzərdən qaçırılmayacaq və Allah ədalətli və hər şeyi dəqiqliklə ölçüb-biçdiyi üçün kimsə etiraz edə bilməyəcək. Həmçinin, Allahın icazə verdiyi kəslərdən başqa, heç kəsin şəfaət etmək haqqı da olmayacaq. Bu məsələyə “Bəqərə” surəsinin 255-ci ayəsində də işarə edilir: “...İzni
Əvvəlki ayələrdə təqvalılara verilən mükafat və zalımlara nəsib olan cəzalardan söhbət açılır və onlar bir-biri ilə müqayisə edilir.
18 “Nurus-Səqəleyn” təfsiri, c. 5, səh.495, hədis 29.
--------------------------------------------------------------------------- «ƏL-MƏHDİ (əc)» İSLAM MAARİF MƏDRƏSƏSİ -
16
Mömünlər üçün “məfaz”, yəni “nicat və qurtuluş” yeri, zalımlar üçün isə “mirsad” – “pusqu yeri və tələ” ifadəsindən istifadə olunur. Təqvalılara veriləcək üzüm bağlarından söhbət açılır, kafirləri isə sonsuz və ağrılı əzab gözlədiyi bildirilir. Möminlər cənnətdə dadlı şərablara, kafirlər isə cəhənnəmdə irin və çirkdən ibarət olan qaynar suya qonaq ediləcəklər. Eyni zamanda, möminlərə nemət veriləcəyi, kafirlərin isə əzabının artırılacağı bildirilir. Xülasə, bu iki dəstə əməl baxımından fərqli qütblərdə durduğu kimi, mükafat və cəza baxımından da fərqlərə malikdir. 2. Cənnət şərabları Quranın digər ayələrində də cənnət şərablarından söhbət açılmış və bildirilmişdir ki, ondan içənlərin duyduğu ləzzəti vəsf etmək mümkün deyil. Ayələrə diqqət yetirin: “İnsan” surəsi, 21-ci ayədə buyurur: “Onların əyinlərində yaşıl rəngli, nazik və qalın ipəkdən libaslar olacaq, gümüş bilərziklərlə zinətləndiriləcəklər və Rəbbi onlara pak olan və (bütün kin-küdurətdən təmizləyən) pak edici bir şərab içirəcəkdir.” “Saffat” surəsinin 45-47-ci ayələrində bu şərabın baş ağrısına, məstliyə və ağlın aradan getməsinə səbəb olmadığı da bildirilir: “Onların dövrəsində (cənnətdə axan bulaqdan götürülən) saf şərabla dolu kasalar dolandırılar. Ağappaq və içənlər üçün başdan-başa ləzzət olan bir şərab. Nə onda bir baş ağrısı və bədən zərərləri vardır, nə də onun vasitəsilə ağılları başdan çıxar.” Digər bir ayədə həmin şəraba sərin olması üçün kafur qatıldığı da bildirilmişdir: “Şübhəsiz, yaxşı əməl sahibləri (o aləmdə sərin və xoş ətirli) kafur qatılmış camdan içəcəklər”. 19
Növbəti ayələrdə böyük gün, onun bəzi xüsusiyyətləri və o gündə baş verəcək hadisələr haqqında açıqlamalar verilir: ا ً با َو َص َلا َ ق َو ُ ن ََٰ م ْ ح َّرلا ُ ه َ ل َ ن ِذ َ أ ْ ن َم َّ لَ ِإ َ نو ُم َّ ل َ ك َ ت َ ي َ لَ ۖ ا ًّ ف َص ُ ة َ ك ِئ َ لَّ َم ْ لا َو ُ حو ُّرلا ُمو ُ ق َ ي َم ْو َ ي 38. “Ruhun (Cəbrail və ya mələk cinsindən olmayan başqa şərafətli bir varlıq) və mələklərin səf-səf duracağı gün Rəhman (olan Allahın) izn verdiyi kəslərdən başqa, heç kəs danışmayacaq, (danışan da) doğru danışacaq”. Şübhəsiz, “ruh” və “mələklər”in o gündə bir sırada dayanması, Allahın izni ilə danışmaları yanlız və yanlız Allahın fərman və göstərişlərini icra etmək üçündür. Onlar bu dünyada da Allahın əmrlərini icra edirlər. Axirət aləmində bu məsələ daha da geniş olacaqdır.
1. Mələk cinsindən olmayan və onlardan üstün olan məxluq. 2. Cəbrail (ə). 3. İnsanların ruhu. 4. Cəbraildən (ə) də üstün olan bir mələk. Bu mələk bütün peyğəmbər və məsum imamlarla birgə olmuşdur və onlarladır.
19 “İnsan” surəsi, ayə 5.
--------------------------------------------------------------------------- «ƏL-MƏHDİ (əc)» İSLAM MAARİF MƏDRƏSƏSİ -
17
Bəzi ayələrdə Allah-taala “ruh”u özünə nisbət verərək buyurur: “Elə ki, ona surət verib Öz ruhumdan (mübarək və Özümə layiq ruhdan) üfürdüm, hamılıqla ona (təzim üçün) səcdə halında üzü üstə düşün!”. 20
“Beləliklə onların qarşısında özü üçün (xəlvət bir yer düzəldərək Allaha ibadətlə məşğul olmaq məqsədi ilə) bir pərdə çəkdi. Bu halda Biz öz ruhumuzu (Cəbraili) onun yanına göndərdik və o, onun üçün kamil bir insan surətinə düşdü.”
21
Bu açıqlamalardan belə başa düşülür ki, “ruh” müxtəlif və fərqli mənalarda işlədilmişdir, lakin bizim bəhsimizlə uyğun olan fikir “Ruh”un Allahın böyük mələklərindən, hətta Cəbrail mələkdən üstün olması fikridır. Belə ki, bir hədisdə İmam Sadiqdən (ə) nəql edilmişdir: “O, (yəni Ruh) Cəbrail və Mikaildən böyük mələkdir.” 22
itaətində olacaqdır. Sonra Allah-taala insan və mələklərin səf-səf duracağı və həm də günahkarlara əzab, təqvalılara mükafat verilən o böyük günə işarə edərək buyurur: ا ً بآ َم ِه ر ب َر َٰ َ لَ ِإ َ ذ َ خ َّ تا َءا َ ش ْ ن َم َ فۖ ُّ ق َ ح ْ لا ُم ْو َي ْ لا َ ك ِل َٰ َذ 39. “O gün haqq olan gündür, odur ki, kim istəyirsə (elə indidən) öz Rəbbinə tərəf bir dönüş yolu tutsun (elə əqidə və əməllər seçsin ki, ona yetişsin)”. “Haqq” həqiqəti olan, sübuta yetirilmiş mənalarını ifadə edir. Bu məna qiyamət barəsində tamamilə sadiqdir. O gündə hər kəsin haqqı özünə qaytarılacaq. Məzlumların haqqı zalımlardan alınacaq, sirlər və həqiqətlər tamamilə aşkar olacaq. Bu həqiqətlərə diqqət yetirmək insanda Allaha doğru hərəkət və onun göstərişlərinə əməl etmək üçün maraq və həvəs yaradır. Yəni bu ilahi hərəkət üçün bütün səbəb və vasitələr hazırdır. Peyğəmbərlər bəşəriyyət üçün lazım olan bütün hidayət yollarını açıqlamışlar. Eyni zamanda insanın daxili peyğəmbəri olan “əql” də bütün yaxşı və pis yolları onun üçün müəyyən edib göstərmişdir. Onu seçmək insanın öz ixtiyarı əsasındadır. Yalnız güclü iradə lazımdır ki, Allahın insana verdiyi bu ixtiyardan istifadə edib irəliləsin. “Məab” qayıdış yeri və bəzən də yol mənasında işlədilir. Sonda Allah-taala günahkarların cəzalanması və o böyük günün yaxın olması məsələsi üzərində təkid edərək buyurur:
Dünyanın ömrü nə qədər də olsa, axirət ömrü ilə müqayisədə bir neçə saata bənzəyir. Allah-taala “Məaric” surəsi 5-7-ci ayələrdə öz Peyğəmbərinə buyurur: “Belə isə, gözəl bir şəkildə səbr et (belə ki, onda heç bir narazılıqdan,
20 “Hicr” surəsi, ayə 29. 21 “Məryəm” surəsi, ayə 17. 22 “Məcməul-bəyan” təfsiri, c.10, səh. 427.
--------------------------------------------------------------------------- «ƏL-MƏHDİ (əc)» İSLAM MAARİF MƏDRƏSƏSİ -
18
dözümsüzlükdən əsər-əlamət olmasın). Onlar onu (o günü) uzaq görürlər (mümkünsüz bilərlər). Biz isə onu (mümkün, ya baş verməyə) yaxın görürük.” Həmçinin, İmam Əli (ə) bu barədə buyurur: “Hər bir gələcək, yaxındadır.” 23
əməlləridir və həmişə də onlarla birgədir. “Ənkəbut” surəsi 54-cü ayədə buyurulur: “Onlar səndən əzabın tez gəlməsini istəyirlər. Halbuki, Cəhənnəm kafirləri əhatə edir, yaxud əhatə edəcəkdir.” O əzəmətli gündə böyük bir dəstə qəm-qüssə və həsrət içərisində olacaqlar. Bu peşmançılıq və həsrətin onlar üçün heç bir faydası olmayacaqdır. Belə bir xəbərdarlığın ardınca buyurur: “...Elə bir günlə ki, (o gün) hər kəs öz əlləri ilə öncədən göndərdiklərinə baxar, kafir deyər: “Kaş ki, torpaq olaydım (və heç bir məsuliyyətim olmayaydı)””. Ayədə işlədilən “Yənzuru” cümləsi barəsində təfsirçilər müxtəlif fikirlər söyləmişlər: 1. “Yənzuru” (baxır) cümləsi bu ayədə “Yəntəziru” (gözləyir) mənasına təfsir olunmuşdur. Məqsəd budur ki, insan o gündə öz əməllərinin cəzasını gözləyəcəkdir. 2. “Əməl dəftərinə baxmaq” mənasında təfsir edilmişdir. 3. Məqsəd əməllərin cəza və mükafatını müşahidə etməkdir. “Qəddəmət yədahu” ibarəsinin işlədilməsi insanın əksər işləri əlləri ilə yerinə yetirməsinə görədir. Təkcə əl ilə görülən işlərlə şamil edilmir, əksinə dil, göz, qulaq, ayaqla da yerinə yetirilən əməllər hamısı bu qanuna daxildir. Quran o böyük gün (Qiyamət) çatmadan öncə bizə xəbərdarlıq edərək buyurur: “Ey iman gətirənlər, Allahdan qorxun! Hər kəs (özünün) sabahı üçün qabaqcadan nə göndərdiyinə (qəlb gözü ilə) nəzər salmalıdır. Allahdan qorxun ki, Allah etdiklərinizdən xəbərdardır!” 24
müşahidə etdikdə, qəm-qüssəyə batıb həsrət çəkərək deyərlər: “Ey kaş, torpaq olaydıq!” Yəni ey kaş, insan yaranıb və ölüb torpaq olduqdan sonra Qiyamətdə yenidən dirilməyəydik! Kafirlər və günahkarlar qiyamət səhnəsi, ilahi ədalət və əməllərinin cəzasını müşahidə etdikdə, özlərindən müxtəlif əksül-əməl göstərərlər. Quran ayələrində bu barədə oxuyuruq: “...(Qiyamət günü) “əfsus, Allah barəsində etdiyim səhlənkarlığa görə!...” 25
Rəbbimiz! (söz verdiyin şeyi öz gözümüzlə və qulaqlarımızla) gördük və eşitdik, belə isə bizi geri qaytar ki, yaxşı işlər görək, şübhəsiz, biz tam yəqinliklə inananlardanıq!” – (deyəndə) görəydin.” 26
“...Kaş ki, torpaq olaydım (və heç bir məsuliyyətim olmayaydı)”. 27
23 “Nəhcül-bəlağə”, xütbə 102. 24 “Həşr” surəsi, ayə 18. 25 “Zümər” surəsi, ayə 56. 26 “Səcdə” surəsi, ayə 12. 27 “Nəbə” surəsi, ayə 40. Yüklə 296,56 Kb. Dostları ilə paylaş:
|