Dərslik (I hissə)
Yüklə 3,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bakı – 2016 2 Elmi redaktor: N.Q.Cəfərov
- Rəyçilər
- B. Həsənli Pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru, dosent A.Əliyeva
- N.B.Cəfərova. Ġbtidai siniflərdə Azərbaycan dilinin təd- risi metodikası.
- Müəllif hüquqları qorunur. Müəllifin icazəsi olmadan bu kitabı çap etmək və surətini çıxarmaq qadağandır.
| AZƏRBAYCAN RESPUBLĠKASI TƏHSĠL NAZĠRLĠYĠ AZƏRBAYCAN DÖVLƏT PEDAQOJĠ UNĠVERSĠTETĠ
ĠBTĠDAĠ SĠNĠFLƏRDƏ AZƏRBAYCAN DĠLĠNĠN TƏDRĠSĠ METODĠKASI Dərslik (I hissə)
Nazirliyinin 12.11.2015-ci il tarixli 1039 №-li əmri ilə təsdiq edilmişdir.
2
AMEA-nın müxbir üzvü, Atatürk Mərkəzinin direktoru, filologiya üzrə elmlər doktoru, профессор Rəyçilər: F.R.Xalıqov Filologiya üzrə elmlər doktoru, professor R.L.Hüseynzadə Pedaqogika üzrə elmlər doktoru, professor B. Həsənli Pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru, dosent A.Əliyeva Pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru, dosent N.B.Cəfərova. Ġbtidai siniflərdə Azərbaycan dilinin təd- risi metodikası. I hissə. (Dərslik). Bakı-2016, ADPU-nəĢ. 403 s.
Dərslik ibtidai siniflərdə Azərbaycan dilinin tədrisinə, savad təliminin nəzəri və praktik problemlərinə həsr edilmiĢdir. Dərs- likdə ibtidai siniflərdə savad təliminin mahiyyəti, əhəmiyyəti, məq- sədi və vəzifələri açıqlanmıĢ, problemin pedaqoji, psixoloji və linq- vistik aspekti araĢdırılmıĢ, kurikulum tələbləri baxımından yeni ya- naĢmalar, savad təlimi dövrünə dair dərs nümunələri öz əksini tapmıĢdır. Fəal təlim prinsiplərinə istinad edən yeni metodların, interaktiv texnikaların tətbiqi ön plana çəkilmiĢ, həmçinin oxu və yazı təlimi məsələləri Ģərh edilmiĢdir. Dərslikdə ibtidai siniflərdə savad təliminin məzmunu və me- todik sistemi verilmiĢ, I siniflərdə ―Azərbaycan Respublikasinin ümumtəhsil məktəbləri üçün Azərbaycan dili fənni üzrə təhsil proqramı (kurikulumu)‖nun (I-IV siniflər) məktəb təcrübəsindəki nəticələri izlənilmiĢdir. Dərslik ibtidai təlim üzrə bakalavr, ma- gistr, ibtidai sinif müəllimləri və tədqiqatçılar üçün nəzərdə tutul- muĢdur.
Müəllif hüquqları qorunur. Müəllifin icazəsi olmadan bu kitabı çap etmək və surətini çıxarmaq qadağandır.
3
Щяр бир дилин елми ъящятдян тядгиг олунмасынын вя прак- тик шякилдя юйрянилмясинин бюйцк ящямиййяти вардыр. Дил чох мцряккяб хцсусиййятляря, дярин вя эизли сирляря маликдир. Диля даир эениш мялумат вя билик ялдя етмяк сайясиндя щяр кяс ай- ры-айры мясяляляри даща дягиг ифадя едя билир. Дил фикрин ифадя васитяси кими тязащцр етдийиня эюря бей- нин фяалиййяти олан тяфяккцрля сых ялагядардыр. Дил вя тяфяккцр ейни вахтда, ейни мянбядян йарандыглары цчцн вящдят тяшкил едир. Лакин бунларын щяр биринин юзцнямяхсус ъящятляри вар- дыр. Беля ки, дил лцьят вя грамматик ващидлярдян истифадя едир. Тяфяккцрцн истифадя мянбяйи мяфщумлар вя щюкмлярдир. Дил иътимаи щадисядир. Дил йарандыьы замандан етибарян ъямиййятин бцтцн цзвляри цчцн ейни дяряъядя цнсиййят васитяси олур. Дили йарадан халгдыр. Азярбайъан халгы да щяля узаг кечмишдя юз дилини йаратмышдыр. Бу диля щал-щазырда Азярбай- ъан дили дейилир. Азярбайъан дили Азярбайъан халгынын милли вя рясми дювлят дилидир. Азярбайъан Республикасынын яразисиндя йашайан азсайлы халгларын нцмайяндяляри дя (тат, кцрд, талыш, удин, хыналыг, будуг, грыз, сахур, авар вя б.) Азярбайъан ди- линдян икинъи ана дили кими истифадя едирляр. Азярбайъан дили юз мащиййятиня эюря зянэин диллярдян бири сайылыр. Бу дилин юзцнямяхсус эюзяллийи вя ащянэи вардыр. Азярбайъан дили, щяр шейдян яввял, хош аваз йарадан сясляр системиня, зянэин вя рянэарянэ сюз ещтийатына, там сабитляшмиш грамматик гурулуша маликдир. Азярбайъан дили ясримизин яввялиндян хцсуси тядгигат обйекти олмуш, дяриндян тядгиг едилмяйя, эениш даирядя юйря- нилмяйя башланмышдыр. Dərslikdə Azərbaycan dilinin təfəkkürlə dilin vəhdəti və fərqi əsasında mənimsədilməsi qanunu, bu qanundan doğan metodik prinsiplər; Azərbaycan dili dərslərində anlayıĢların uyğunlaĢması, qarĢılaĢdırılması və qarıĢması, yaxud inter- ferensiyası qanunu, bu qanundan doğan prinsip və tələblər
4 haqqında məlumat verilmiĢdir. Həmçinin dərslikdə Azərbay- can dili dərslərində ən çox istifadə edilən metod və priyom- lar: ənənəvi və fəal/interaktiv təlim üsulları, onları səciyyələn- dirən və fərqləndirən əsas əlamətlərin Ģərhinə də yer verilmiĢ- dir. Azərbaycan dili dərslərində ən çox istifadə edilən üsul, iĢ növü, yol, vasitə, və s. texnikalar, həmçinin təlim metodlarını düzgün seçməyin əsas Ģərtləri haqqında məsələlərin izahı məqsədəuyğun sayılmıĢdır. Ġbtidai siniflərdə Azərbaycan dili təliminin bir tədris fənni kimi mövqeyi, Azərbaycan dili tədrisinin məqsəd və vəzifələri, Azərbaycan dili dərslərinin quruluĢu və təĢkilinə verilən müasir tələblər dərslikdə bu və digər Ģəkildə öz həllini tapmıĢdır. Dərslikdə Azərbaycan dilinin tədrisi tarixinə dair, Azər- baycan dilinin tədrisi metodikasının inkiĢaf yolu haqqında qısa xülasə, ilk proqram və dərsliklərin yaradılması Ģəraiti; müasir kurikulumlarin əsas xüsusiyyətləri haqqında məlu- matlar verilmiĢdir. Azərbaycan dili dərslərinin planlaĢdırıl- ması və bunun Azərbaycan dili dərslərinin təĢkilində rolu, məzmun standartlarına görə məqsədin müəyyənləĢdirilməsi, illik, gündəlik planlar və icmal nümunələrinin verilməsi müəl- limlərə kömək məqsədini daĢıyır. Ġbtidai siniflərdə Azərbaycan dili təliminin qarĢısında duran ümumi və konkret didaktik vəzifələr Ģagirdlərin dün- yagörüĢünün və təfəkkürünün inkiĢafına və ən baĢlıcası nitq bacarıqlarının və nitq mədəniyyətinin inkiĢafına xidmət edir. Müasir Azərbaycan ədəbi dil normalarının(fonetik, orfoqrafik, orfoepik, leksik, semantik, qrammatik, üslubi) ibtidai siniflərdə təcrübi(praktik) yolla mənimsənilməsi zəruri olmaqla, gələcəkdə Ģagirdlərin kamil nitqə yiyələnməsini təmin edir. Kamil nitqi xarakterizə edən əsas amillər: nitqin ay- dınlığı, obrazlılığı, yığcamlığı, təmizilyi, düzgünlüyü, zəngin- liyi, sadəliyi, münasibliyi, rabitəliliyi, ifadəliliyi, dəqiqliyi, məntiqiliyi, konkretliyi, səlisliyi və ahəngdarlığı, səmimiliyinə dair bacarıqların özülü ibtidai siniflərdə qoyulur. Yüklə 3,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|