MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI
___________________________ 26 ____________________________
stansiyasında bir-neçə funksional altsistemdən ibarət olan “AB
(ailə büdcəsi)” paketi yaradır.
Bu altsistemlərdən ikisi üzərində ətraflı dayanaq:
1).“Balans” altsistemi. Ailə üzvlərinin gəlirləri və xərcləri,
həmçinin ailənin verəcəkləri (kreditlər) və alacaqları (debetlər)
bu altsistemdə əks etdirilir. Bu altsistemin vəzifəsi həm
daxilolmalar və ödəmələr üzrə hesab əməllərini icra
etməkdən, həm də alacaqların və verəcəklərin çatan
müddətləri barədə xəbər verməkdən ibarətdir. Bundan əlavə,
bu altsistem istifadəçilərin sifarişi üzrə balansın vəziyyəti
barədə verilmiş formada hesabat da təqdim edir.
2).“Bank” altsistemi. Bu altsistem ailə üzvlərinə imkan
verir ki, müxtəlif banklarda yerləşdirdikləri özlərinin bank
hesablarındakı məbləğləri müvafiq bankların informasiya
sistemlərinə qoşulmaq yolu ilə idarə edə bilsinlər. Bu
altsistemdə avtomatlaşdırılan proseslərdən ən vacibi
“
kommunal xərclərin ödənilməsi” prosesidir ki, bunun
nəticəsində qaz, su, elektrik enerjisi, telefon, zibil daşımaları,
mənzil haqları üzrə ödəmələr ailənin bir və ya bir-neçə bank
hesabından həyata keçirilir.
Aydındır ki, təqdim edilən funksional altsistemlər vahid
informasiya sistemlərinin tərkib hissələri olaraq inteqrasiyanın
bütün tələblərinə cavab verirlər. Bu AB sisteminə ailənin
bütün üzvlərindən verilənlər daxil olmalıdır və burada
cürbəcür variantlar ola bilər.
Birinci inteqrasiya səviyyəsi – İnformasiya
texnologiyaları-birgəlik (
IT-compatability). Bu, ilk növbədə,
əməliyyat sistemlərinin və verilənlərin birgəliyini nəzərdə
tutur. Əgər hamı eyni sistemdə, məsələn,
Windows 2000 MS
Office-də işləyirsə, onda verilənlərin mübadiləsi və mətnlərlə
əlaqədar hər şey qaydasındadır. Əgər ailə üzvləri, bizim
MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI
___________________________ 27 ____________________________
misalda olduğu kimi, müxtəlif illərdə buraxılmış
Windows-
lardan, xüsusən də kimsə
Apple Macintosh-dan istifadə edirsə,
bunları bir-birinə qoşmaq problemi ayrıca həll edilməlidir.
Qızın dəftərdki qeydləri ilə nə etməli? Onun verilənlərini
əl ilə daxil etmək lazım gəlir. Belə hallar gerçək şirkətlərdə heç
də qeyri-adi hal deyil: əl ilə verilən daxil etmək həmişə
mövcud olur və onu tam aradan qaldırmaq olmaz.
İkinci inteqrasiya səviyyəsi - proqram əlavələrinin
bir-birinə qoşulabilənliyi. Əgər inteqrasiya informasiya
texnologiyaları səviyyəsində təmin edilmişdirsə, bütün
istifadəçilər bir şəbəkədə birləşdirildikdə sual yarana bilər ki,
müxtəlif sistemlərdə verilənlərin emal nəticələri inteqrasiyedici
sistem tərəfindən dərk edilirmi. Məsələn, ana
Excel-də, oğul
Access və ya Word-də işləyirsə, ata ayın axırına qalıqlar
barədə məlumat almaq üçün müxtəlif proqram əlavələrinə
müraciət etməlidir. Aydındır ki, vahid sistem daxilində bunu
etmək çətin deyildir. Ola bilər ki, oğul öz maliyyə fəaliyyətini
idarə etmək üçün xüsusi paket yazsın. Bunu ata da istəyir.
Lakin ata oğula verilənlərin hazırlanması və AB sisteminə daxil
edilməsi üçün əvvəlcədən müəyyən standart təklif edir.
Prinsipcə, ailənin hər bir üzvü özünün informasiya sistemləri ilə
işləyə bilər. Lakin bu halda daxil edilən verilənlər
inteqrasiyaedici AB sisteminə aydın (başa düşülən) şəkildə
olmalıdır.
Üçüncü inteqrasiya səviyyəsi – biznesin idarə
edilməsinin inteqrasiyası. Bu səviyyədə bütün sistemlər
birləşdirilmişdir və həm informasiya texnologiyaları, həm də
proqram əlavələri üzrə əla qoşulmalar mövcuddur. Bu halda
ata ailənin maliyyələşdirilməsi barədə qərar qəbulunu AB
sisteminin özü tərəfindən təqdim edilən AB istifadəçilərinin
MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI
___________________________ 28 ____________________________
hamısının hesabatları üzrə informasiya əsasında həyata
keçirəcəkdir.
Şirkətin müxtəlif bölmələrində və ya müxtəlif iyerarxiya
səviyyələrində işləyən müasir informasiya sistemlərinin real
inteqrasiyası problemi baxdığımız bu misala nisbətən, əlbəttə,
müqayisə edilməz dərəcədə mürəkkəbdir. Yuxarıda qeyd
etdiyimiz kimi, ayrı-ayrı funksional modulların inteqrasiya
edilməsi üçün
EAI-sistemlərindən istifadə edilir. EAI-sisteminin
fəaliyyət məqsədi aşağı səviyyədə icra edilən çoxsaylı
interfeys əməliyyatlarının avtomatlaşdırılması hesabına
müxtəlif
proqram
əlavələrinin
inteqrasiyasını
sadələşdirməkdən ibarətdir. Bu avtomatlaşdırma
EAI-
sisteminə quraşdırılmış konnektor (adapter) vasitəsilə həyata
keçirilir. Konnektor veriləni bir proqram əlavəsindən qəbul
edir, lazımdırsa “tərcümə” edib digər proqram əlavəsinə
ötürür. Bu konnektorlar (adapterlər), mahiyyətcə,
EAI-sistem-
ləri tərəfindən təqdim edilən proqram əlavələrinin
interfeysləridir.
Bundan əlavə,
EAI-sistemləri şirkətdə yeni qurulmuş
sistemlərlə artıq mövcud olan sistemləri də iyerarxiyanın
bütün səviyyələrində inteqrasiya edə bilir. Bunun nəticəsində
çoxdan işlədilən və çox faydalı sistemlər də fəal vəziyyətdə
mövcud olur. Yəni onların əvəz edilməsi xeyli təxirə
salınmaqla daha münasib vaxta keçirilə bilir. Bu halda
EAI-
sistemin tətbiqi və istismar xərclərini köhnə sistemi əvəz
edəcək yeni sistemin xərcləri ilə müqayisə etmək lazım gəlir.
Yəni hansı ucuzdursa, o seçilir.
EAI-sistemlər həm də heç bir
birgəliyi olmayan sistemlər arasında informasiya mübadiləsinə
imkan verir. Sözügedən sistemlər arasında informasiya
mübadiləsi adətən əl ilə həyata keçirilir.
EAI-sistemləri bu
əməliyyatı avtomatlaşdırmağa imkan verir.
Dostları ilə paylaş: |