E L E K T R O N
B I Z N E S
Elektron biznesin məhək daşı olan məhsul və xidmətlərin satıcısı ilə
alıcısının bir-birinə yaxınlaşdırılması biznes-partnyora yönəlik iqtisadi
fəaliyyət modelinin əsasını təşkil edir. Əlavə dəyər zəncirinin idarə edilməsi
biznes ölçüsünün eksponenslal artımını təmin etmək üçün həmin zənciri
formalaşdıran iştirakçıların sayının artırılmasına yönəldilir. Əlavə dəyər
zəncirinin birgə formalaşdırılması texnologiyası ilə bağlı olan
biznes-partnyorun informasiya resurslarına gündəlik və kəsiiməz əlçatanlıq
yainız İnternet vasitəsilə mümkündür.
İnformasiya fəzasında əlavə dəyər zəncirinin formalaşmasında
iştirak edən təşkilat və ya firmalarla səmərəli və uzunmüddətli iqtisadi
münasibətlər
yaradılmasına
yönəlik
iqtisadi
fəaliyyət
sahəsi
biznes-partnyora yönəlik elektron biznes {Business to Business - B2B) adlanır.
İqtisadi fəaliyyət İştirakçılarının sayının əhəmiyyətli dərəcədə
artırılması və onun əsas hissəsinin informasiya fəzasına keçirilməsi biznesin
təşkilinin təhlükəsizliyi məsələsinin yeni məzmun almasına gətirib çıxarır.
Yenilik, ilk növbədə, burasındadır ki, təhlükəsiz informasiya infrastrukturu
elektron biznesin aparılmasının ən kəskin amilinə çevrilir. Təhlükəsizliyin
təmin edilməsi mexanizmlərinin prinsipial xüsusiyyəti odur ki, burada
iqtisadi fəaliyyətin çox iştirakçıları fiziki kontakt subyekti deyildir. Bundan
əlavə, müəyyən şərtlər daxilində məhsul və ya xidmət göndərilişi prosesi və
ödəmələrin təşkili satıcı və alıcının bilavasitə kontaktı (iştirakı) olmadan
həyata keçirilə bilir. İnformasiya infrastrukturunun təhlükəsiz və etibarlı
fəaliyyət göstərməsi elektron biznes üçün Qədim dünyada və Orta əsrlərdə
mövcud olmuş ticarət yollarının istismarı şərtlərinə bənzər rol oynayır.
1 0
E L E K T R O N
B I Z N E S
İqtisadi fəaliyyətin həyata keçirildiyi elektron biznes informasiya
mühitinin yüksək sürətlə dəyişilməsi İlə xarakterizə olunur. Biznesin
aparıldığı informasiya mühitinin yüksək sürətlə dəyişilməsi müxtəlif
funksional (iqtisadi, hüquqi, təşkilat! və texnoloji) səviyyələrdə
təhlükəsizliyin idarə edilməsi üzrə iştirakçıların bütün fəaliyyətlərinin
əlaqələndirilməsini tələb edir.
Cəmiyyətin təkamülünün hər bir növbəti həlqəsi həmişə yeni
şəraitdə işləmək üçün alətlərin kəşfi ilə nəticələnmişdir. Bu baxımdan,
İnternet - kiberfəzada iqtisadi fəaliyyət göstərmək üçün istifadə edilən yeni
alətdir. İnternetin informasiya texnologiyaları bazasında biznesin yeni, daha
səmərəli aparılması modellərini reallaşdırmaq imkanları yaranmışdır ki,
bunlar da, öz növbəsində, kiberfezanın informasion infrastrukturuna təsir
göstərir.
İQTİSADİ FƏALİYYƏT SUBYEKTLƏRİNİN İNFORMASİON
İNFRASTRUKTURUNUN DƏYİŞİLMƏSİ
İqtisadi fəaliyyətin həyata keçirilməsinin təsəvvür edilən formalarına
və metodlarına İnternetin təsiri mövcud informasion infrastrukturdan
istifadə edilməsi İlə məhdudlaşmır. Əksinə, iqtisadi fəaliyyətin mövcud
informasiya təminatı vasitələri biznesin aparılması texnologiyasına köklü
təsir göstərir. Biznes-modellər dəyişilir, biznes-proseslərə yenidən baxılır,
yeni korporativ mədəniyyət formalaşır. Biznes- partnyorlarla və müştərilərlə
münasibətlər yeni, daha yüksək səviyyəyə keçir.
İqtisadi fəaliyyətin çox sərt şərtlərində daim artan rəqabət 3-cü
minilliyin başlanğıcından etibarən biznesin
1 1
E L E K T R O N
B I Z N E S
informasiya təminatı məsələsini bir nömrəli həyativacib məsələyə
çevirmişdir. İqtisadi fealiyyətin həyata keçirilməsi üçün biznes-proseslərin
əlçatanlıq xərclərinin səmərəliliyi və məqsədəuyğunluğu baxımından,
informasiya
bu prosesin bütün iştirakçıları üçün birinci dərəcəli əhəmiyyət
kəsb edir. Həm müəssisənin bütün idarəetmə səviyyələrində çalışan işçilər,
həm də xarici strukturların bütün tipləri - müştərilərdən qanunçuluq
nəzarətini həyata keçirən dövlətədək - informasiya mübadiləsi proseslərinin
fəal iştirakçılarına çevrilirlər.
Müəssisənin inkişaf dinamikası zamanın tələbinə uyğun olmalıdır.
Uğur qazanan müəssisələrin əksəriyyəti üçün müvafiq səviyyə
menecerlərinin həftələrlə, aylarla hazırlanan hesabatlar əsasında taktiki
idarəetmə
və
strateji
planlaşdırma
məsələləri
həll
etməsi
qeyri-mümkündür. Müəssisə fəaliyyətinin bu və ya digər aspektini
xarakterizə edən informasiyanın operativ qaydada alınması imkanının
mövcudluğu həyativacib zərurətdir.
Müəssisənin fəaliyyət göstərməsi üçün lazım olan informasiyanın
alınmasının ənənəvi kanalları yaxın vaxtlaradək telefondan, poçtdan, kütləvi
İnformasiya vasitələrindən, yəni, televiziyadan, dövrü mətbuatdan,
radiodan ibarət olmuşdur. Telefon əsasən operativ idarəetmə vasitəsi
sayılmış, ən vacib parametrlərin qiymətləri barədə yığcam informasiya və
yığcam idarəedici təsirlər ötürücüsü kimi istifadə edilmişdir. Poçt
müəssisənin fəaliyyət göstərməsi üçün lazım olan sənədlərin çatdırılması və
digər strukturlarla qarşılıqlı sənəd mübadiləsi etmək, səhmdarlara və dövlət
orqanlarına illik hesabat təqdim edilməsi, filiallardan transmilli şirkətin baş
qərargahına rüblük hesabatların ötürülməsi, məhsulların kataloqlarının və
xidmətlərin prays-vərəqlərinin yayımlanması üçün istifadə
1 2
Dostları ilə paylaş: |