E L E K T R O N B İ Z N E S
edilirdi. Televiziya və digər kütləvi informasiya vasitələri əsasən reklam
kanalı kimi istifadə edilmişdir.
Ötən əsrin 90-cı illərinin ortalarından aydın olmağa başladı ki, qlobal
kompüter şəbəkəsi olan İnternet nəinki təkcə müvafiq informasiyanın
alınması üçün sadəcə alternativ kanaldır, həm də iqtisadi cəhətdən özünü
doğruldan alternativdir. Müasir informasiya texnologiyalarının tətbiqinin
müəssisə və təşkilatlar üçün rəqabətqabiliyyətini təyin edən amil kimi dərk
edilməsi faktı telekommunikasiya xidmətlərinin təklif edildiyi bazarda böyük
gərginlik yaratmışdır. Yaxın zamanlaradək çoxları tərəfindən baha oyuncaq
hesab edilən IBM PC bütövlükdə sənayenin görünüşünü dəyişdirdi. Yeni
telekommunikasiya infrastrukturu yaratmaq sahəsində işləyən şirkətlərin
investisiya cazibədarlığı günbəgün güclənərək bu sahəyə yönələn
irimiqyaslı vəsaitin son ünvanına çevrildi. Bunun nəticəsində yeni nəsil
informasiya İnfrastrukturu kommersiya təməli üzərində İnkişaf etməyə
başladı. Rəabət və yüksək investisiya cazibədarlığı iqtisadi fəaliyyət üçün
lazım olan informasiyanın əldə edilməsi kanalı kimi İnternet infrastrukturu
və texnologiyalarından istifadə edən müəssisə və təşkilatların sayının böyük
sürətlə artmasına səbəb oldu. Bu proseslə paralel olaraq dövlət orqanları və
ictimai təşkilatlar tərəfindən profil üzrə fəaliyyətin xərclərini azaltmaq
məqsədi İlə yeni Informasion infrastrukturdan istifadə edilməsi prosesləri
də inkişaf etməyə başladı. Fəal vətəndaşların, seçicilərin və ictimai təşkilat
üzvlərinin müvafiq imicinin formalaşdırılması da yeni texnologiya üzərinə
keçirildi.
QEY!>. Texnologiya (yunanca Tcxvn - incəsənət, ustalıq, məharət; ÄoyoQ
— mülahizə, səbəb, metodika.
1 3
E L E K T R O N B İ Z N E S
istehsal üsulu sözblrləşməslndən əmələ gəlmişdir) fəaliyyətin istənilən
bir sahəsində istifadə olunan proseslər və materiallar, həmçinin texniki
istehsalın elmi baxımdan təsvir üsulu və metodlar cəmidir.
İnternet şəbəkə! ilə əlçatan informasiyanın həcmi sürətlə artır. Belə
ki, 2001-cl ilin yanvarına {Internet Software Consortium-un verdiyi məlumat)
qlobal informasiya infrastrukturunda 110 milyon server (Host-maşın) var idi
ki, bunların da əksəriyyəti kommersiya, təhsil, hökumət və qeyri-
kommersiya təşkilatlarının informasiya serverləri idi. İnternetdə təmsil
olunan müxtəlif müəssisə və təşkilatların artım dinamikası {www./sc.org)
1998-2004-cü illər ərzində mövcud olan informasiya serverlərinin sayı ilə
xarakterizə oluna bilər ki, bu da aşağıdakı cədvəldə verilmişdir:
1998
yanvar
29 670 000
iyul
36 739 000
1999
yanvar
43 230 000
iyul
56 218 000
2000
yanvar
72 398 092
iyul
93 047 785
2001
yanvar
109 574 429
iyul
125
888
197
2002
yanvar
147 344 723
iyul
162 168 493
2003
yanvar
171 638 297
2004
yanvar
233 101 481
1 4
E L E K T R O N B İ Z N E S
Beləliklə, 3-cü minilliyin əvvəlinə İnternetin informasion
infrastrukturu müəssisə və təşkilatların informasiyaya tələbatını reallaşdıran
iqtisadi
cəhətdən
məqsədəuyğun kanala
çevrilmişdir. Bu kanal müəssisənin fəaliyyət göstərməsi üçün lazım olan
informasiyanın əldə edilməsinin ənənəvi kanallarını yaxşı mənada əvəz
etmişdir.
Hal-hazırda informasiya sistemlərinə yönəldilən vəsait qoyuluşu
iqtisadi fəaliyyətlə məşğul olan müəssisələrin xərclərinin xeyli böyük
hissəsini təşkil etdiyindən, həm həmin xərclərin azaldılması, həm də
alınmış informasiyadan
istifadənin səmərəsinin maksimal dərəcədə yüksəldilməsi tələb olunur.
Host-maşın
15
E L E K T R O N B İ Z N E S
Həm şəriklərin, həm də rəqiblərin çoxsaylı informasiya serverlərinə
malik olması yüksək idarəetmə səviyyəsində çalışan menecerləri aşağıdakı
3 məsələ üzrə qərar qəbul etməyə vadar etmişdir:
1.
Müəssisənin informasion infrastrukturunu yeni mühitə necə
inteqrasiya etməli ki, əlavə mənfəət götürmək mümkün olsun;
2.
Müəssisədək! informasiya axınlarını yeni mühitə necə inteqrasiya
etməli ki, əlavə dəyərin yaradılması zəncirində xərcləri azaltmaq,
səmərəliliyi isə yüksəltmək mümkün olsun;
3.
Yeni texnologiyalara keçərkən mövcud informasion İnfrastruktur
vasitələrinə qoyulan vəsaiti necə qorumalı və maksimal istifadə edə
bilməli.
Korporasiyaların {Korporasiya bir peşəyə, silkə və s. mənsub
adamların ittifaqı, birləşməsi, cəmiyyəti) Iriləşməsi və dövlət
tənzimləmələrinin ixtisar edilməsi müasir iqtisadi fəaliyyət subyektlərinin
əhalinin daha geniş və cürbəcür təbəqələrinə daha çox məhsul və xidmətlər
təklif etməsinə imkan yaratmışdır. Mürəkkəb və sürətlə dəyişən iqtisadi
mühitdə səmərəli idarəetmə və həmçinin, investisiyaların maksimal
gəlirliliyinin təmin edilməsi get-gedə daha çətin məsələyə çevrilir. Bu
məsələni həll etmək üçün müəssisənin fəaliyyət mühitinin və resurslarının
vəziyyətini xarakterizə edən operativ qaydada təzələnən informasiya və
həmin informasiyanın yığılması, emalı və təhlili üçün vasitələr kompleksi
olmalıdır.
QEYD. İlk korporasiya Qədim Romada yaradılmışdır. Respublika dövründə
bir neçə korporasiya yaratmağa icazə
1 6
Dostları ilə paylaş: |