11
Səhifə
55. Xəritədə
“Машхад” adının “
Мешхед” kimi verilməsi
məqsədəuyğundur.
Səhifə 79, 81. “долгий парламент” ifadəsində
“долгий” sözünün böyük
hərflə verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 80. “Армия нового типа” ifadəsinin “
армия нового образца” kimi
verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 84. 3-cü abzasda sonuncu cümlənin
“… правительственные
перестановки могли осуществляться лишь путем парламента” ifadəsinin
“… смена правительства могла осуществляться лишь парламентским путём”
kimi verilməsi məqsədəuyğundur.
Yenə həmin səhifədə sonuncu abzasda “… действующие в стране
религиозные течения и секты регулировались законами” əvəzinə “…
деятельность религиозных течений и сект в стране регулировалась законами”
olmalıdır.
Səhifə 85. 2-ci abzasda
“зачатки” sözünün “
основы” sözü ilə əvəzlənməsi
məqsədəuyğundur.
Səhifə
86.
Paraqrafın adında “индустриальное” sözünün əvəzinə
“промышленное” sözünün verilməsi məqsədəuyğundur.
Dərsliyin Azərbaycan dilində olan variantında verilmiş (səh.86, açar sözlər)
“Cenni” cəhrəsi” ifadəsinin tərcüməsi kimi verilmiş
“прядильный станок
“Дженни” ifadəsinin “
прялька “Дженни” kimi verilməsi məqsədəuyğundur.
Dərsliyin Azərbaycan dilində olan variantında (səh.86, 3-cü abzas) verilmiş
“mübarizəyə “ikinci yüzillik müharibə” deyilirdi” ifadəsinin
“Войны, ... ,
назывались “войной второго столетия” kimi verilməsi yanlışdır. Tərcümənin
“Войны, ... , назывались “второй столетней войной” kimi verilməsi
məqsədəuyğundur.
Səhifə 88. 3-cü abzasda “переход от мануфактуры к фабрикам” ifadəsində
“фабрикам” sözünün “ фабрике” kimi verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 92. 2-ci abzasın axırıncı cümləsində “Земли расположенной”
ifadəsinin “Земли расположенные” kimi verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 102. Dərsliyin Azərbaycan dilində olan variantındakı
“məhsulun bir
hissəsini” ifadəsinin tərcüməsi kimi verilmiş
“половины урожая” ifadəsinin
“часть урожая” kimi verilməsi məqsədəuyğundur.
12
Səhifə 103. 3-cü abzasda “были созваны Генеральные Штаты” ifadəsinin
“был созван Генеральные Штаты” kimi verilməsi məqsədəuyğundur.
4-cü abzasda “штурм Бастильской крепости” ifadəsinin “штурм крепости
Бастилья” kimi verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 104. 3-cü abzasda
“законодательный Совет” ifadəsində birinci söz də
böyük hərflə verilməlidir.
Səhifə 105. 4-cü abzasda
“29 сентября” ifadəsinin “
20 сентября” kimi
verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 107. Başlıqda
“термидористы” sözünün “
термидорианцы” kimi
verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 112. 2-ci abzasın 1-ci cümləsində
“Свод законов” ifadəsinin
“Саборное уложение” kimi verilməsi məqsədəuyğundur. 2-ci cümlədə
“Завершился процесс узаконивания крепостной зависимости крестьян”
cümləsinin “Завершился процесс юридического оформления крепостного права”
kimi verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 115. 4-cü sətirdən başlayan “В 1667 году Левобережная Украина
была присоединена к Киевской Руси” cümləsinin “В 1667 году Левобережная
Украина, включая Киев была присоединена к России” kimi verilməsi
məqsədəuyğundur.
Səhifə 121. Şəklin altında
“Монголфье” sözünün “
Монгольфье” kimi
verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 124. 2-ci abzasda
“был открыт театр Ла-Пасда” ifadəsinin “
был
открыт театр в Ла-Пасе” kimi verilməsi məqsədəuyğundur.
2. Dil və yazı üslubu baxımından
Dərslikdə yeni söz və anlayışlar xüsusi şriftlə fərqləndirilmiş, onlardan 31-nin
izahı tam və ya qismən açılmışdır. Dərslikdəki mətnlərin sadə dildə verilməsinə cəhd
edilmişdir. Mətnlərin bəziləri çətin şərh olunduğundan, məzmunu da şagirdlər
tərəfindən çətin mənimsənilə bilər. Həmçinin bəzi vacib ifadələr ya xüsusi şriftlə
verilməyib, ya da izah olunmamışdır. Məsələn, “tranzit” (səh.7), “qəyyum”
(səh.11), “Ost-Hind” (səh.22), “istehsal münasibətləri” (səh.28), “yezuit
missionerlər” (səh.33), “monumental” (səh.38), “ziyamət” (səh.40), “Patron”
(səh.44), “Tavrida” (səh.118) və s. kimi söz və ifadələr izah olunmamışdır.
13
Fikirlərin çatdırılmasında qrammatik və leksik cəhətdən qüsurlara da rast gəlinir.
Səhifə 11. “II Təhmasibin Osmanlı dövləti ilə sülh bağlaması və yenidən
Səfəvi torpaqlarının itirilməsi onun Nadir xan tərəfindən hakimiyyətdən
kənarlaşdırılması və azyaşlı oğlu III Abbasın şah elan olunması ilə nəticələndi”
cümləsində 25-dən çox söz var. Həmin cümlə daha qısa və anlaşıqlı şəkildə belə
yazıla bilərdi: “Bağlanan sülh müqaviləsinə görə azad edilmiş torpaqlar yenidən
itirildi. Bu səbəbdən Nadir xan II Təhmasibi devirib, hakimiyyətə şahın azyaşlı oğlu
III Abbası gətirdi”.
Səhifə 12. “Kabul” əvəzinə “Kabil” yazılması məqsədəuyğundur. Səhifə
13-dəki xəritədə də “Kabil” verilmişdir.
Səhifə 13-14. Bəzi yerlərdə “Nadir şah” ifadəsinin əvəzinə “Nadir” sözü
işlənmişdir.
Səhifə 13-21. Mətnlərdə həddindən çox şagirdlərə tanış olmayan, çətin tələffüz
edilən, lüzumsuz yer adları verilib: “Şahcahanabad”, “Karnal düzü”, “Kəlat
kəndi”,
“Maharaştra”,
“Puna”,
“Surat” və s.
Səhifə 20. 3-cü abzasda
“cagirdar” və
“zəmindar” sözlərinin xüsusi şriftlə və
izahının verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 23. Yuxarıdakı xəritədə olduğu kimi, axırıncı abzasda
“Maysor” əvəzinə
“Maysur” yazılmalıdır. Sipahilər sözünün ilk dəfə işləndiyi yerdə xüsusi şriftlə
(“Sipahilər”) verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 25. Açar sözlərdə “Tsin sülaləsi” ifadəsinin “Tsin Mancur sülaləsi” kimi
verilməsi daha dəqiq olar, çünki tarixdə başqa bir Tsin sülaləsi də olmuşdur.
Həmçinin “Taivan” sözünün “Tayvan” kimi verilməsi məqsədəuyğundur.
Verilmiş tarixlərdən də aydın olduğu üçün 1-ci abzasda “1626-cı ildə başlayan
kəndli üsyanı, demək olar ki, 20 il davam etdi” cümləsinin “
1626-cı ildə başlayan
kəndli üsyanı 20 ilədək davam etdi” kimi verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 27. 2-ci abzasda
“oryat” əvəzinə “
oyrat” yazılmalıdır.
Səhifə 29-30. Axırıncı yarımbaşlıqda ümumi sözlər həddindən artıq çoxdur,
konkret heç bir üsyanın adı çəkilmir.
Səhifə 31. Eyni adamın adı 1-ci abzasda
“Nobunaqa”, növbəti abzasda
“Nobuqa” kimi verilmişdir.
Səhifə 34. “Faktoriya” sözü ilk dəfə burada
işləndiyi halda, izahı
səhifə 86-da
verilmişdir.