Dərslik Prof. S.İ. Seyidov və prof. M.Ə. Həmzəyevin elmi redaktorluğu ilə
Yüklə 3,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
43 sahəyə diqqət yetirirlər. Azərbaycan psixologiya elminin 80-ci illərdən sonrakı inkişafında Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, professor Bəxtiyar Həmzə oğlu Əliyevin özünəməxsus yeri və rolu vardır. O, Moskva Dövlət Universitetini bitirmiş azsaylı, yüksək ixtisaslı, peşəkar psixoloqlardandır. O, ilk növbədə, rus psixologiya elminin nailiyyətlərinə istinad etmək- lə Azərbaycanda da yeni istiqamətli tədqiqatların aparılmasını zəruri hesab edən və bu yöndə əməli fəaliyyət göstərən psixoloqlardandır. 1983-cü ildə MDU-nu bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Universitetində əmək fəaliyyətinə başlamış, 1989-cu ildə namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. 1998-ci ildə doktorluq dissertasiyası müdafiə etdikdən sonra daha ciddi şəkildə Azərbaycan psixologiya el- minin inkişafına səy göstərmişdir. B.H.Əliyev Azərbaycan elmi psixologiyası üçün çox əhə- miyyətli olan, lakin nisbətən az işlənmiş sosial psixologiya üzrə tədqiqatların aparılmasına, monoqrafiya və kitabların çap olunmasına çalışır və bu sahədə Azərbaycan elminə nailiyyətlər qazandırır. Onun hüquq psixologiyası sahəsindəki tədqiqatları xüsusilə əhəmiyyətlidir. B.H.Əliyev onlarla aspirant və dissertanta rəhbərlik etmişdir. 2005-ci ilin iyun ayında isə B.H.Əliyevin rəhbərliyilə G.K.Məmmədova «Psixologiya və bədii ədəbiyyatda şəxsiy- yətin tipologiyası problemi» mövzusunda doktorluq disser- tasiyası müdafiə etmişdir. B.H.Əliyev eyni zamanda 1999-cu ildən nəşr olunan «Psixologiya jurnalı»nın baş redaktoru, Bakı Dövlət Univer- sitetinin nəzdindəki psixologiya üzrə dissertasiya şurasının sədri, psixologiya kafedrasının müdiridir. 2003-cü ildə Azərbaycan psixologiya elmində az işlənmiş bir sahə üzrə – dərinlik psixologiyası üzrə doktorluq dissertasiyası müdafiə edən İ.M. Novruzlu həm özünün yaradıcılığında, həm də Azərbaycan psixologiya elmində uzun
44 illər qadağan olunmuş psixoanalizin yenidən tədqiqat obyektinə çevrilməsində mühüm addım atdı. 1979-cu ildə Tbi- lisi şəhərində «Sözdüzəldici prosesin psixoloji əsasları» mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etdikdən sonra nitq inkişafı, rus dilinin mənimsənilməsi sahəsində maraqlı tədqiqatlar aparmışdır. Azərbaycan psixologiya elminin inkişafında Təhsil Prblemləri İnstitutu Psixologiya və yaş fiziologiyası şöbəsinin müdiri Ramiz İbrahim oğlu Əliyevin özünəməxsus rolu vardır. R.Əliyev 1985-ci ildə Kiyev şəhərində «Kiçik məktəbli şəxsiyyətinin formalaşmasında ictimai fəallığın rolu» mövzu- sunda namizədlik, 2004-cü ildə BDU-da «Şagird şəxsiyyətinin formalaşmasının etnopsixoloji əsasları» mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. Pedaqoji psixologiya və etnop- sixologiya üzrə tədqiqatlar aparır. «Şagird şəxsiyyətinin formalaşmasında milli xüsusiyyətlərin nəzərə alınması» (1995), «Şəxsiyyət və onun formalaşmasının etnopsixoloji əsasları» (2000) adlı monoqrafiyaları, Psixolo- giya (2003), «Psixologiya tarixi» (2006) dərs vəsaitləri çap olunmuşdur. O, Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası Ekspert Şurasının üzvüdür. Azərbaycan psixologiya elminin inkişafında M.Ş. Əbdülov, R.M. Rəsulov, C.A. Təhmasib, T.Ə. Mustafayev, A.U. Məmmə- dov və başqaları mühüm rol oynamışlar. T.Ə. Mustafayev ədəbi yaradıcılıq, M.Ş. Əbdülov nitq inkişafı, R.M. Rəsulov ikidilliliyin psixoloji xüsusiyyətləri, A.U. Məmmədov hafizə, təlim fəaliyyəti sahəsində tədqiqatlar aparmış, əsərlər çap etdirmişlər. Azərbaycan psixologiya elminin inkişafında Z.M. Mehdi- zadə, İ.Ə. Seyidov və Q.E. Əziomvun xüsusi rolu olmuşdur.
xoloji xüsusiyyətlərinin öyrənilməsinə, tədqiqinə diqqət yetir- mişdir. Onun 1982 və 1984-cü illərdə nəşr etdirdiyi «Uşaq psi- xologiyası» (I və II hissə) dərslikləri bu sahədə yazılmış ən də- 45 yərli əsərlərdəndir. Digər görkəmli Azərbaycan psixoloqu İ.Ə. Seyidov 1954-cü ildə namizədlik dissertasiyası müdafiə etmiş, bundan sonra psixologiya elminin inkişafında məhsuldar və səmərəli fəaliyyət göstərmişdir. İ.Ə. Seyidov 1959-cu ildən başlayaraq Zaqafqaziya psixoloqlarının elmi-nəzəri konfranslarında, Ümumittifaq kon- frans və simpoziumlarında Azərbaycan elmini uğurla təmsil etmişdir. İ.Ə. Seyidov professorlar Ə.Ə. Əlizadə və M.Ə. Həmzə- yevlə birlikdə «Ümumi psixologiya» dərsliyini (Bakı, 1982) Azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir. 1976-cı ildə nəşr olunmuş «Sosial psixologiya»nın müəlliflərindən biri də İ.Ə. Seyidov- dur.
Azərbaycan psixologiya elminin inkişafında Q.E. Əzimo- vun da özünəməxsus, əhəmiyyətli rolu olmuşdur. 1954-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin məntiq-psixologiya şöbəsini bitirən Q.E. Əzimov 1970-ci ildə namizədlik dissertasiyası müdafiə edir. O, 1987-1991-ci illərdə ADPU-da yaş və pedaqoji psixologiya kafedrasına rəhbərlik etmişdir. Q.E. Əzimovun «Psixi inkişaf və tərbiyənin müasir problemləri» (Bakı, 2004) adlı tədris vəsaiti həm onun öz yaradıcılığında, həm də Azərbaycan psixologiya elmində əlamətdar hadisə kimi qeyd olunur. Azərbaycan psixologiya elmi özünün yeni, mühüm bir dövrünə qədəm qoymuşdur. Yaşlı nəslin nümayəndələri olan professor Ə.S. Bayramov, professor M.Ə. Həmzəyev, professor Ə.Ə. Əlizadə, gənc nəslin nümayəndələri – professor S.İ. Seyi- dov, B.H. Əliyev Azərbaycan psixologiya elminin yeni istiqa- mətlərini müəyyənləşdirməklə yanaşı, özləri də səmərəli şəkil- də elmi axtarışlarını davam etdirir, gənc kadrların hazırlanma- sında iştirak edirlər. Bu istiqamətlər içərisində etnopsixologiya məsələləri xüsusilə diqqəti cəlb edir. Uzun illər yasaq olunmuş bu istiqa- mətdə aparılan tədqiqatlar içərisində professor Ə.S. Bayramo- Yüklə 3,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|