3
Yekun
rəy aşağıdakı meyarlar əsasında formalaşmışdır:
1. Məzmunun işlənməsi baxımından;
2. Dil və yazı üslubu baxımından;
3. Dizayn və bədii tərtibat baxımından;
4. Tapşırıqların elmi-metodiki uyğunluğu baxımından.
1. Məzmunun işlənməsi baxımından
Dərslik hazırda respublikanın ümumtəhsil məktəblərində qüvvədə olan tədris
proqramı əsasında hazırlanaraq, 5 fəsildən (
“İnternet xidmətləri”,
“Verilənlər
bazası”,
“Nəşr
məhsullarının
yaradılması”,
“Veb-Proqramlaşdırma”,
“İnformasiyanın qorunması”) və 128 səhifədən ibarətdir. Dərslikdə
“Praktikum”ların və müəllimlərə kömək üçün
“Proqram”ın verilməsi
təqdirəlayiqdir.
Dərslikdəki
materiallar
fənn
üzrə
bilik
və
bacarıqların
formalaşdırılmasına imkan verir. Bununla yanaşı, dərslikdə müəyyən qüsurlar var.
Bunlar aşağıdakılardır:
Səhifə 6-da verilmiş “Elektron poçt ən geniş yayılmış şəbəkə xidmətidir”
cümləsinin “Elektron poçt geniş yayılmış şəbəkə xidmətidir” kimi verilməsi
məqsədəuyğundur.
Yenə həmin səhifədə “Elektron poçt” yarımbaşlığı altında verilmiş mətnin
2-ci abzasında “göndərişlər” ifadəsi “məktublar” kimi göstərilməlidir. 3-cü abzasın
1-ci cümləsində “rabitənin yüksək keyfiyyəti” ifadəsi aydın olmadığı üçün artıqdır.
Bu abzasın 2-ci cümləsində “gecə-gündüz” ifadəsinin “fasiləsiz” kimi göstərilməsi
tövsiyə edilir. Həmin cümlədə “istifadəçi tələb edənədək” ifadəsinin hansı məna
daşıdığı aydın deyil. Bu abzasın son cümləsində faylların növlərinin adları
sadalandığından “başqa növ faylları” ifadəsi artıqdır.
Yenə həmin səhifədə “Telekonfrans” yarımbaşlığı altında verilmiş
“Telekonfrans elektron poçtun bir növüdür” cümləsinin dəqiqləşdirilməsi tövsiyə
olunur, çünki telekonfrans elektron poçtun növü deyil.
Səhifə 7-də “Ən məşhur İnternet-peycinq sistemi ICQ (ay-si-kyu)
proqramıdır” cümləsinin “
Geniş istifadə olunan İnternet-peycinq sistemi ICQ
(ay-si-kyu) proqramıdır” kimi verilməsi məqsədəuyğundur.
Səhifə 10-da elektron yazışmalara əlavə olan qaydaların 1-ci bəndinin
2-ci cümləsinin “Yadda saxlayın” ifadəsi ilə başlanması tövsiyə edilir.
4
Səhifə 17-də sonuncu cümlədə “... yazı sahələrdən təşkil olunub” ifadəsinin
“... yazı sahələr üzrə doldurulur” kimi verilməsi məqsədəuyğun hesab edilir.
Ümumiyyətlə, burada “database” üçün ilkin sahələrin müəyyənləşdirilməsi və
sonradan yazıların daxil edilməsi haqqında fikrin verilməsi tövsiyə edilir.
Səhifə 18-də “İnformasiya” bölməsində verilmiş 4-cü cümlənin “bir blokda
eyni saylı otaqları olan mənzillər kimi baxmaq olar” kimi bitməsi məqsədəuyğundur.
Yenə həmin səhifədə “Verilənlər bazasının idarəolunması sistemi”
mövzusunda “Bu üsuldan təcrübəli proqramçılar istifadə edirlər” cümləsinin “Bu
üsuldan təcrübəli proqramçılar istifadə edə bilər” kimi verilməsi tövsiyə edilir.
Çünki təcrübəli proqramçılar yalnız nadir hallarda bu alqoritmik dillərdə baza
yaratmağı qarşısına məqsəd qoyur.
Səhifə 92-də 1-ci abzasın 1-ci cümləsi aktuallığını illər ərzində itirdiyinə görə
bu fikrin redaktə edilməsi məqsədəuyğun hesab edilir.
Səhifə 93-də 3-cü abzasın sonuncu cümləsinin “...
formasını dəyişir və adətən
əl şəkli alır” kimi bitməsi tövsiyə edilir.
Səhifə 99-100-dəki nümunədə istifadə edilən teqlər haqqında məlumat
verilməsi tövsiyə edilir. Məsələn, H2, HR və s.
Səhifə 111-də sonuncu abzasda
“Proqramın yüklənməsindən əvvəl, yaxud
sonra virus aktivləşərək fəaliyyətə başlayır” cümləsində proqramın hara
yüklənməsindən danışıldığı məlum deyil. Çünki əgər proqramın yerinə yetirilməsi
nəzərdə tutulursa, bu zaman “əvvəl” deyilməsi yanlışdır.
Yenə həmin səhifədə “Virusun fəaliyyət ssenarisi təxminən belədir”
cümləsindən sonrakı alqoritm konkret virus üçündür və bu mütləq deyil. Ona görə də
cümlənin “Virusun fəaliyyət ssenarisi müxtəlif ola bilər, məsələn belə” kimi verilməsi
tövsiyə edilir.
Səhifə 112-də ziyanverici proqramların əlamətləri sırasında 3-cü əlamət çox
vaxt texniki nasazlıq üzündən baş verir. 5-ci əlamətdə “kompüterin tez-tez sıradan
çıxması” deyil, “
kompüterin tez-tez donması” kimi, 7-ci əlamətdə
“yoxa çıxması”
deyil, “gizlədilməsi” kimi, 8-ci əlamətdə “sərt diskə tez-tez müraciət” deyil, “sərt
diskə tez-tez müraciətlərin olması” kimi, 9-cu əlamətdə isə
“brauzerin” deyil,
“yerinə yetirilən proqramın” kimi verilməsi tövsiyə edilir.
Səhifə 114-də “Kompüterdə virus əlamətləri aşkarlandıqda nə etməli?”
sualı altında verilmiş 1-ci addımın “kompüteri lokal şəbəkədən və İnternetdən
ayırın (əgər qoşulmuşsa)” əvəzinə “
kompüteri bütün növ şəbəkələrdən ayırın”, 2-ci
5
addımın “əməliyyat sistemi kompüterə düşmüş virus nəticəsində sərt diskdən
yüklənmirsə, onda onu CD diskdən yükləməyə çalışın” əvəzinə “
əməliyyat
sistemini təhlükəsiz rejimdə işə salmağa çalışın və ya CD diskdən bərpa etməyə
çalışın”, 3-cü addımın
“antivirus proqramını başladın” əvəzinə “
antivirus
proqramının xüsusi təmizləyici utilitini başladın” kimi verilməsi məqsədəuyğun
hesab edilir.
Səhifə 116-da bir kompüterə iki və daha artıq antivirusun yazılma təhlükəsi
haqqında məlumatın verilməsi tövsiyə edilir.
Səhifə 117-119-da göstərilmiş pəncərələr hər il təzələndiyi üçün bütöv
səhifələrin daha səmərəli istifadəsinə xələl gətirir.
Dil və yazı üslubu baxımından
Dərslikdə verilmiş materialların dili və üslubu şagirdlərin yaş səviyyəsinə
uyğundur. İstər mövzuların izahı, istərsə də tapşırıqların mətnləri şagirdlər tərəfindən
aydın şəkildə başa düşüləndir. Təqdim edilmiş materiallarda qrammatik və orfoqrafik
qaydalara əməl olunmuşdur.
Səhifə 116-da proqramın adı “McAfee” kimi yazılmalıdır.
Dizayn və bədii tərtibat baxımından
Dərsliyin dizayn və bədii tərtibatı xoşagələndir. Şəkillər mövzulara uyğundur
və məzmunu tamamlayır.
Səhifə 8 və 124-də sonuncu abzasda artıq “-” işarələrinə rast gəlinir.
Səhifə 120-də dərsliyin rus dilində olan variantında axırdan ikinci abzasda
artıq “-” işarələrinə rast gəlinir.
Tapşırıqların elmi-metodiki uyğunluğu baxımından
Dərslikdəki tapşırıqlar elmi-metodiki baxımdan məzmuna uyğundur. Burada,
biliklərin tətbiqini tələb edən, müqayisəli təhlil üzərində qurulmuş, idrakı bacarıqların
formalaşdırılmasına yönəlmiş tapşırıqlara üstünlük verilmişdir.
6
Nəticə
1. Dərslikdə tədris proqramındakı mövzular tam əhatə olunub, oradakı faktlar,
hər bir anlayışa dair verilən izah özündən əvvəlki məlum faktlara əsaslanaraq
elmi-metodiki baxımdan dəqiq ifadə edilib.
2. Dərslikdə şagirdlərin yaş xüsusiyyətləri nəzərə alınıb.
3. Dərslik fənn üzrə bilik və bacarıqların formalaşdırılmasına imkan verir.
4. Dərslikdə müəyyən mövzular üzrə bir sıra qüsurlara, texniki səhvlərə də rast
gəlinir.