Elmdə gözlənilən
nəticəni almaq həmişə
xoşdur, amma siz bir neçə dəfə eyni nəticəyə
gəlməsəniz, o yekun məmnunluğa gətirib
çıxarmayacaq.
Əgər siz çox ehtiyatsız işləyirsinizsə, heç
vaxt təkrarlanmış nəticə ala bilməzsiniz.
Amma siz məhdud ehtiyatsızlıq etsəniz, yaxşı
şansınız əmələ gələ bilər. Belə ki, eks
-
perimentə hansısa nəzərə alınmamış faktoru
daxil etsəniz və bəxtiniz gətirsə, əvvəllər
məlum olmayan hadisəni tuta bilərsiniz.
«Sizin eksperimentləriniz üçün hər
zaman auditoriya olmalıdır».
Eksperimenti başlamazdan əvvəl tam
əmin olun ki, yoxlanılan ehtimal yalnız sizi
maraqlandırmır. Əvvəllər kəşf olunmuşlar
üzərində məqsədsiz variasiyalar etmək la -
boratoriyanız istisna olmaqla hamıda yalnız
əsnəmə yarada bilər. Tələbə üçün monoton
fəaliyyət, demək olar ki, laboratoriya me -
todlarını yaxşı mənimsəmək üsuludur, amma
ona həqiqi elm kimi yox, məşğələlər kimi
baxmaq olar. Yeni söz demək cəhdi əsnə -
məkdən də pis nəticələrə gətirib çıxara bilər.
Hətta əksər həmkarlarınızın sizi anormal
hesab etməsinə də hazır olun. Əgər sizin
məşğul olduğunuzu qiymətləndirə bilən bir
və ya bir neçə nəfər ağıllı adam tapmasanız
ehtimal ki, belə inadkarlıq sizin
ağıl sız lığınızı, yaxud dəliliyinizi
nümayiş etdirir.
«Elm ünsiyyət tələb edir».
Faktları və ideyaları siz mək -
təbdə oxu yarkən digərləri ilə ün -
siyyət qurmadan da öyrənə və uğur
qazana bilərsiniz. Amma elm alə -
minə düşdükdən sonra bu sferalar
qarışır və sizin isti ra hətinizin təkcə
keyfiyyəti yox, həm də peşə uğur -
larınız tələb edir ki, başqalarının
yalnız elmi işlərini yox, həm də
şəxsi keyfiyyətlərini qiymətləndirə
biləsiniz. Qeybət etmək hamıya, o cümlədən
alim lərə də xasdır, yenilikləri bilməmək isə
qolları bağlı işləmək deməkdir.
Elmi karyeranın başlanğıcında digər
laboratoriyaların necə iş
lədiyinə diqqət
yetirməniz xüsusilə əhəmiyyətlidir. Bu həm
də bu və ya digər nəticənin interpretasiyası
haqqında digərləri ilə söhbətə əsas yarada
bilər. Yeni başlayanların öz həmkarlarını
rəqib görməsi tamamilə təbiidir. Bu, xüsusi
halda lazımdır. Siz öz həmkarlarınızı nə
qədər yaxşı ta nı sanız, bir o qədər öz piroq
payınızı götürmək şansınız çoxalar.
«Tədqiqat sahəsini sizi bezdirməzdən
əvvəl dəyişin».
«Öz zamanını qabaqlayan tədqiqat
predmetini seçin».
Hansısa başqa adamların etdiyi böyük
kəşfdən sonra onun detallarını dəqiq ləş dir -
mək sizi çətin ki böyük alim etsin. Ək
-
səriyyətin hələ həllinin vaxtı çatmadığını
hesab etdiyi əhəmiyyətli tədqiqat problemini
qarşınıza qoyun və bir sıçrayışla öz həm -
karlarınızı ötüb keçin.
«Yalnız yaxın illərdə hiss oluna bilən
uğur gətirəcək məsələlər üzərində işləyin».
Öz zamanını qabaqlayan çox əhəmiyyətli
məsələləri tapmaq olar. Mən hər hansı bir
16
ELM DÜNYASI
/ Elmi‐kütləvi jurnal / №02 (02) 2013
məsələ ətrafında işə o vaxt inamla başlayıram
ki, yaxın üç-beş ildə düşünülmüş nəticələri
almaq mümkün olsun. Əgər sizin tunelin
sonunda işıq görmək şansınız olduqca
azdırsa, bu sahəyə aid mövzu götürüb öz elmi
karyeranızı risk altına salmayın. Əgər 30%
ehtimalla yaxın iki-üç ildə suallara cavab
tapacağınıza əsasınız varsa və digər ək
-
səriyyət yaxın on ildə onu həlledilməz hesab
edirsə, belə cəhdi etməkdən çəkinməyin.
«Heç vaxt iştirakçılardan ən ağıllısı
olmayın».
İntellektual turnirlərdən həmişə qalib
çıxmaq üçün gözlənilməz intellektual dö -
yüşlərdə iştirak etmək lazımdır. Müha
-
kimələrinizdə səhvləri tutan, fikrinizi təsdiq,
yaxud inkar edə bilən kifayət qədər biliyə və
qabiliyyətə malik olan adamların məclisinin
əvəzini heç nə verə bilməz. Ətrafdakıların
ağlı nə qədər itidirsə sizin də ağlınız bir o
qədər iti olacaq. Bu, insan təbiətinə, xüsusən
də kişi təbiətinə ziddir, amma sürünün
başçısının mövqeyi daha böyük uğurlar əldə
etməyə mane ola bilər. Birinci dərəcəli kimya
bölməsində az-çox inkişaf etmiş kimyaçı
olmaq o qədər də yaxşı olmayan bölmədə
birinci dərəcəli ulduz olmaqdan daha
yaxşıdır.
«İntellektual rəqibləriniz ilə sıx əlaqə
saxlayın».
Əgər siz əhəmiyyətli məqsəd uğrunda
çalışırsınızsa, çox ehtimal ki, ciddi rəqabətlə
qarşılaşacaqsınız. Kim tədqiqatla tək məşğul
olmaq istəyirsə, elmdən kənarda qalmağa
məhkumdur. Yarışda iştirak istəyi güclü əsəb
yarada bilər. Amma layiqli rəqiblərin olması
sizin şərəfli məqsədə can atmağınızın tə mi -
natçısına da çevrilə bilər. Əgər onlar olduqca
çoxdursa, düşünməyə dəyər. Bu o deməkdir
ki, siz olduqca aydın, öz zamanını kifayət
qədər qabaqlayaraq daha konservativ və
əksəriyyəti qorxuda bilən məqsəd uğrunda
yarışda iştirak edirsiniz. Üç və ya dörddən
çox rəqibin olması təkcə sizin uğur şansınızın
az olmasını demir, həm də adekvat qiy mət -
ləndirmə aparmağın mümkün olmadığını
deyir. Bu halda əksər rəqiblərinizin güclü və
zəif tərəfləri haqqında adekvat təsəv
-
vürünüzün ehtimalı az olur. Onlar sayca nə
qədər az olsalar, məsələləri aydınlaşdırmaq
daha asanlaşır və daha çox şansınız yaranır
ki, bu yarışda ağıllı hərəkət edə biləsiniz.
Rəqiblər çox olduqda onlardan qaçmaq
təhlükəli yol açmaqdır.
«Sizinlə intellekt baxımından bərabər
olan adamlarla bir yerdə işləyin».
Adətən, iki alim bir yerdə işləyərkən iki
nəfər tək işləyən və hər biri öz yolu ilə
gedənə nisbətən daha çox uğur əldə edir.
Yaxşı elmi cütlüklər rasional seçilmiş evliliyə
bənzəyir və bir-birini uğurla tamamlayan
insanları birləşdirir.
Elmi komandada ikidən çox adam
olduqda orada sıxlıq yarana bilər. Əgər üç
adam ümumi məqsəd ardınca gedirsə,
onlardan biri lider olur, digərlərindən biri isə
gec-tez özünü başqalarından zəif hiss etməyə
başlayır və incik düşür. Əsas qərarlar onsuz
qəbul olunur. Bundan başqa, üç nəfər bir
yerdə işlədikdə hər kəsin alınan nəticələrdə
iştirakını ifadə etmək çətin olur.
«Qoy həmişə sizi xilas edə bilən
adamınız olsun».
Siz dövrünüzü qabaqlamağa cəhd etdikdə
özünüzə çox şey götürdüyünüzü hesab edən
adamları daim qıcıqlandıracaqsınız. Onlar
sizin uğursuzluqlarınıza sevinəcəklər, hesab
edəcəklər ki, tale sizi haqlı olaraq cəza
-
landırır. Bəzən onlar özlərini yalnız o anda
göstərəcəklər ki, siz fəlakətə uğrayırsınız.
Sizə təqaüd və ya qrant verilməsini uzatmaq
haqqında onların qərarlarını eşitdikdə, be lə -
lərindən necə asılı olduğunuzu bilə cək siniz.
Odur ki təsir gücünə malik olanlardan (va li -
17
ELM DÜNYASI
/ Elmi‐kütləvi jurnal / №02 (02) 2013