Devlet kýtaplari üÇÜNCÜ baski


Ç. VARLIĞIN NİCELİĞİ VE TEMEL NİTELİĞİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER



Yüklə 19,1 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə24/72
tarix25.07.2018
ölçüsü19,1 Mb.
#58569
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   72

63
Ç. VARLIĞIN NİCELİĞİ VE TEMEL NİTELİĞİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER
Hazırlanalım
Aşağıdaki görseli inceleyerek soruları cevaplayınız.
l
l
l
l
l
l
l
l
l
Hayvanlar ve bitkiler canlı mıdır?
Gördüğüm şu göl, bir yanılsama olabilir mi?
Varlık nedir?
Var olan her şey madde türünden midir?
Ruhsal ve ideal varlıklar, gerçekten var mıdır?
Her şey değişiyor gibi görünüyor. Peki, gerçekten de her şey değişir mi? Her şey değişirse ben nasıl
hâla aynı kişi olarak kalabiliyorum?
Maddenin en küçük parçası nedir?
Evrende kaç tür varlık vardır?
Beden ve ruh arasında nasıl bir ilişki vardır?
Bir göl kenarında oturup kendinizin ve dış dünyanın varlığı ile ilgili düşünüyor olsaydınız aşağıdaki
sorulardan hangisi üzerine daha çok düşünürdünüz? Niçin?
SORULAR


Gerçekten bir şey var mıdır? Var olan gerçekten nedir? Varlık değişken midir? Varlık bir midir, çok mudur?
Evrende düzen var mıdır? Evren sonlu mudur sonsuz mudur? Evrende bir amaçlılık var mıdır? gibi sorular varlık
felsefesinin cevap aradığı temel sorulardandır.


64
Niceliksel anlamda; varlık bir midir, yoksa birden çok mudur? sorusuna cevap veren farklı görüşler vardır. Bu
görüşler; monizm(tekçilik), düalizm (ikicilik) ve plüralizm (çokçuluk)dir.
;var olan her şeyin tek bir gerçeklikten oluştuğu yanıtını veren görüştür.  Örneğin;
idealist bir varlık teorisi geliştiren Hegel, monist bir filozoftur.
varlık anlayışı olarak birbirine indirgenemeyen iki varlık ilkesinin olduğunu kabul
eden görüştür. Örneğin; düalist bir anlayışa sahip olan Descartes'a göre varlığın temelinde birbirine
indirgenemeyen iki ayrı töz bulunmaktadır. Bunlar; ruh ve bedendir.
; gerçekliğin açıklamasının ancak birden çok ilkeyle mümkün olabileceğini ileri süren
görüşe verilen addır. Evrenin yaratılması, varoluş sürecinin işlemesi ve varlıkla ilgili kategorilerin ortaya çıkışında
tek belirleyicinin değil, ikiden fazla belirleyicinin olacağını ileri süren bir görüştür.
Empedokles; kendinden önceki doğa düşünürlerinin temel öge (arkhe) olarak belirlediği, su, ateş ve havaya,
toprak ögesini de ekleyerek hepsini bir arada kullanan plüralist anlayışa sahip bir filozoftur.
Monizm (tekçilik)
Düalizm (ikicilik);
Plüralizm(çokçuluk)
1. Aşağıdaki metni okuyunuz.
2. Metindeki bilgilerden hareketle kavram haritasındaki boşlukları tamamlayınız.
3. Kontrol tablosundaki soruları okuyarak metinden hareketle uygun kavramların altındaki
kutucukları işaretleyiniz.
Uygulayalım-1
Var olanın niceliği nedir?


Var olan her şey tek bir gerçeklikten oluşmuştur.   diyen görüş nedir?


Evrenin yaratılması ve varlıkla ilgili kategorilerin ortaya çıkı-
şında ikiden fazla belirleyici etken vardır. diyen görüş nedir?
Ruh ve bedeni varlığın temeline yerleştiren Descartes'ın
benimsediği anlayışa ne denir?
Empedokles toprak, su, ateş ve havayı varlığın temel ögeleri
olarak belirtirken hangi akımı benimser?
SORULAR
Varlık vardır fikrini hangi akım/akımlar benimser?
Hangi akım birbirine indirgenemeyen iki varlık ilkesini benimser?
Monizm   Düalizm  Plüralizm
1 Varlığın Niceliği İle İlgili Görüşler
.


.....................................................
.....................................................
.....................................................
......................................................
......................................................
Var Olanın Niteliği Nedir?
65
2. Varlığın Ne Olduğu Problemi (Varlığın Niteliği)
1. Aşağıdaki kavram haritasındaki boş bırakılan yerleri varlığın ne olduğu problemiyle ilgili
görüşleri yansıtan metinler doğrultusunda tamamlayınız.
2. Aynı metinleri inceleyerek aşağıdaki kontrol tablosunu doğru olarak işratleyiniz.
Uygulayalım-2
Evreni görünüşler ve idealar diye ikiye ayırmıştır.
Doğadaki her varlık madde ve biçimden oluşur.
Varlığı algılanmaya dayandırır.
Varlığı açıklamak için Geist kavramını kullanır.
Mümkün, zorunlu ve mümteni olmak üzere üç çeşit varlıktan söz eder.
Varlıları, birbirini izleyen üç aşamalı diyalektik yöntemle açıklar.
İnsanlar ayaklarından zincire vurulmuş, bir mağarada yaşarlar.
Dünyadaki hiçbir şey olduğu gibi durmaz. Her şey her zaman değişir.
Görülen dünyadaki ışığı yaratan ve dağıtan iyi ideasıdır.
Etkin akıl insanla Tanrı arasında bir köprü niteliği taşır.
Bir şeyin varlığı duyumların algılamasıyla gerçekleşir.
Herakleitos
Platon
Aristoteles
Farabi
Hegel
Berkeley
FİLOZOF GÖRÜŞLERİ


a. Varlığı Oluş Olarak Kabul Edenler
oluş
Alfred North Whitehead
b. Varlığı İdea Olarak Kabul Edenler
Platon (MÖ 427-342
Herakleitos
iki düşüncesi ile ünlüdür.
Birincisi, karşıtların birliği düşüncesidir. Genç ve yaşlı
Herakleitos, iki farklı kişi değildir, aynı Herakleitos'tur. O,
düşüncesinde karşıt eğilimlerin birliğine varır. Her şey, her
zaman akış hâlindedir. İşte bu görüş akla her zaman Herakleitos'u
getiren ikinci düşüncedir: “Her şey akar.” Bu dünyadaki hiçbir
şey olduğu gibi durmaz. Her şey her zaman değişir. Yok oluncaya
kadar şeyler, farklı yollardan varlığa gelirler. Var oldukları süre
boyunca iki an yoktur ki birbiriyle aynı olsun. Evrendeki her şey
böyledir. Belki evrenin kendisi de bu şekildedir. Şeyler
dediklerimiz gerçekten de hiçbir zaman durağan nesneler
değildir. Sürekli
hâlindedirler. Herakleitos, onları bu açıdan
ateşe benzetir. Ateş, nesneymiş gibi görünür ama nesneden çok,
süreçtir. O, doğadaki değişme ve oluş sürecini bir yasaya, evreni
yöneten Tanrısal akla yani Logos'a göre geçekleşen bir süreç
olarak ifade etmektedir.
Herakleitos için logos, evreni düzenleyen tanrısal bir
akıldır. İnsan, evreni yöneten tanrısal akıldan pay alan akıllı bir
varlıktır. İnsan bundan dolayı evreni ve görünüşteki uyumun
gerisinde hüküm süren gelişmeyi anlayabilir.
(1861-1947); durağan varlık
anlayışına karşı çıkar. Evren, mekanik bir varlık değil canlı bir
oluştur. Tek başına hiçbir şey var olamaz. Evrende yaratıcı bir
Tanrı vardır ve evrende canlı bir oluş olarak varlığını sürdür.
)
Ona göre iki evren vardır. Bunlardan biri, görünüşler
evrenidir. Bu evren, içinde yaşadığımız evrendir ve aldatıcıdır.
Diğer evren ise idealar evrenidir. Asıl gerçek, idealar evrenidir.
İdealar, her biri değişmez bir gerçekliği karşılayan duyular
dünyasındaki gerçekliklerin özünü oluştururlar.Örneğin; tek tek
güzel dediğimiz şeyler güzellik ideasından; tek tek iyi dediğimiz
şeyler
iyilik ideasından pay alırlar ve bundan dolayı güzel ve
iyi olurlar. Günlük hayatta görülenlerin (taş, ağaç, güzel, iyi vb.)
bir ideası vardır. Tüm ideaların üstünde iyi ideası vardır. Platon
adlı eserin de iyi ideasını şu şekilde açıklamaktadır:
“İnsan onu kolay kolay göremez, görebilmek için de dünyada iyi
ve güzel ne varsa ondan gelmiş olduğunu anlamış olması gerekir.
Görülen dünyada ışığı yaratan ve dağıtan odur. Kavranan
dünyada doğruluk ve kavrayış ondan gelir. İnsan ancak onu
gördükten sonra iç ve dış dünyada bilgece davranabilir.”
(MÖ 540-480)
Devlet
Mağara Benzetmesi
Platon, bir mağara benzetmesi yaparak
iki evren anlayışını somutlaştırır. Burada
zincirlerinden kurtulup dış dünyanın
gerçekliğini kavrayan bir insanın durumunu
anlatmıştır.
İnsanlar çocukluklarından beri ayakla-
rından, boyunlarından zincire vurulmuş, bir
mağarada yaşıyorlar. Ne kımıldayabiliyor ne
de burunlarının ucundan
başka bir yer
görebiliyorlar; kafalarını bile oynatamıyor-
lar.
Bu insanlar ancak arkalarındaki ateşin
aydınlığıyla mağarada karşılarına vuran
gölgeleri görebiliyorlar ve gölgelere verdik-
leri adlarla gerçek nesneleri anlattıklarını
sanıyorlar. Mağaranın dışına çıkarılan bir
kişinin önce gözleri yanıyor. Gölgelerini
gördüğü nesnelere gözü kamaşarak bakıp
daha önce gördükleri, yeni gördüklerinden
daha gerçek gibi geliyor.
Görünen dünya mağaradaki oturma
hâlidir, mağarayı aydınlatan ateş de güneşin
yeryüzüne vuran ışığıdır. Üst dünyaya çıkan
yokuş ve yukarıda seyredilen güzellikler de
ruhun düşünceler dünyasına yükselişi
olmaktadır.
66
Her şey akar. Aynı nehirde iki kere yıkanılmaz.
Herakleitos


Yüklə 19,1 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   72




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə