Devlet kýtaplari üÇÜNCÜ baski

Uygulayalım-1
Aşağıdaki metni okuyunuz. Metnin sonundaki
tabloda verilen görüşlerin karşısındaki boşluğa
hangi filozofa ait olduğunu yazınız.
Hazırlanalım
A
görsel ve özdeyi
şağıdaki
şleri inceleyerek soruları cevaplayınız.
SORULAR
Epikuros’ün sözüne katılıyor musunuz? Sizce ahlaki eylemin amacı ne olabilir?
Kant’ın sözünü değerlendirin. Ödev nasıl ahlaki eylemin amacı olabilir?
Ahlakın amacı ile ilgili farklı fikirleriniz var mı? İfade ediniz.
l
l
l
D. AHLAKİ EYLEMİN AMACI
95
AHLAKA GİDEN YOL
Ahlaki eylemlerin amac n
Aristoteles; erdemlilik ve mutluluk,
Demokritos; ölçülülük ve mutluluk,
Epiküros; haz ve mutluluk,
Aquino'lu Thomas; devletin ve Tanr n n
yasalar na uymak,
Bentham; fayda,
Kant ise ödev olarak belirlemi tir.
ı ı
ı’ ı
ı
ş
l
l
l
l
l
l
Ahlaki eylem sonucunda ne elde edilir? Hangi amaca yönelik olarak gerçekleştirilir? Bu sorulara verilen
cevapların başlıcaları mutluluğu kazanmak ve ödeve uygun hareket etmiş olmaktır. Bu cevaplara bağlı olarak da
mutluluk ahlakı, ödev ahlakı gibi ahlak anlayışları ortaya çıkmıştır.
, İlk Çağdan günümüze kadar birçok filozof tarafından farklı biçimlerde ortaya konmuştur.
Bu filozofların ortak noktası ahlaki eylemlerimizin temelini mutluluk kavramının oluşturmasıdır.
Aslında Kant'a gelene dek ortaya atılan bütün ahlak anlayışları mutluluk esaslı anlayışlardır. Fakat bu
anlayışlar mutluluğun kazanımında farklılık gösterirler. Bunlar; mutluluk ahlakı, hazcılık, epikurosçuluk, kinizm
(aldırmazcı mutlulukçuluk), stoacılık ve yararcılıktır.
Mutluluk_ahlakı__96_Sokrates_Platon_Aristoteles_Farabi'>Mutluluk ahlakı

---

96
Sokrates
Platon
Aristoteles
Farabi
Aristippos
Epikuros
Antisthenes
Diogenes
Kıbrıslı
Zenon
Ö d e v a h l a k ı :
'e göre mutluluk insan eylemlerinin en son hedefi , insan eylemlerinde en yüksek iyidir. Bu en yüksek
iyiyi önceleyen, temelinde yer alan şey bilgisel doğruluktur. Çünkü Sokrates'e göre, kimse bilerek kötülük yapmaz. Bu
da bilgi ile ahlakı özdeş kılar. Ahlaka, “iyi” ye bilgi ile ulaşılabilir.
da mutluluğu bilgelikte bulur. İdealar âleminde bulunan en yüksek iyi; aynı zamanda var olan her şeyin
temelidir.
'e göre, sürekli ve kalıcı mutluluk için akıl önemlidir. Aristoteles erdemi pratik aklın hayata
geçirilmesi olarak görür.
'ye göre “en yüksek iyi” erdemdir ki, bu da bilgi ile mümkündür. Bilgi; akıl ile ortaya çıkar, akıl da iyi ile
kötü ayrımını yapabilir. Mutluluk, aynı zamanda iyidir. Tanrının bilgisi iyi olan olduğundan bu bilgiye ulaşmak bizi
mutlu kılacaktır.
'a göre ise, eylemimizin amacı en yüksek iyi ve değer olan haz(hedon)dır. Haz ise mutluluktur.
Buradaki haz, bedensel hazdır.
'a göre de en yüksek iyi “haz”dır. Fakat bu haz bedensel değil; zihinsel, entelektüel hazlardır. Anlık
hazlar değil de sürekliliği olan hazlar insanı mutlu eder. Bu da davranışımızın amacını oluşturur.
ve
ise eylemlerimizin amacını mutluluk olarak görür. Bu mutluluk; hiçbir şey karşısında
tasa duymamayı, hiçbir şeye aldırış etmemeyi gerektirir. Bu da dünyaya boş vermek, ona sırtımızı dönmekle olur.
Stoacılığa göre ahlakın amacı olan mutluluk, insanın aklını kullanarak ölçülü yaşamasıyla ruhsal dengesini
zorlayan istek, tutku ve duygularını bastırabilmesi ve dizginleyebilmesi ile elde edilir. Başlıca savunucusu
’dur.
Bireyci bir tarz da olan
önceki öğretilerden farklı olarak
yararcılara göre amaç olan
mutluluk, kişinin tek başına elde
edebileceği bir şey değildir.
Mutluluk, toplum içerisinde,
toplumsal yarar çerçe-vesinde
gerçekleşebilir. Davranışın yarar
sağlaması mutluluğu sağlayan etken
olurken, bu yarar bireysel olarak
düşünülemez. J. Bentham ve J.S.
Mill başlıca temsilcileridir.
K a n t ,
mutluluk gibi herkesin üzerinde
uzlaşama-yacağı bir hareket
noktasının yanlış olduğunu dile
getirerek, ahlaki eylem için herkesi
kapsayacak bir yasanın olması
gerektiğini savunur. Bu yasa bir
buyruk (emir)’tur. Bu buyruk doğada var olan yasaların niteliğini ve zorunluluğunu taşımaz. Bu buyruk hiçbir amaca
yönelik olmayıp, amacı kendisinde bulunan bir yapıdadır. Bu iyi niyetle oluşabilir. Bu buyruk kişi tarafından
içselleştirildiğinde ödev hâline gelir.

---

Metinden hareketle verilen görüşlerin hangi filozoflara ait olduğunu karşısındaki boşluğa yazınız.
97
En yüksek iyi “
dır. Fakat bu haz bedensel değil; zihinsel, entelektüel
hazdır.
haz”
Mutluluk; hiçbir şey karşısında tasa duymamayı, hiçbir şeye aldırış
etmemeyi gerektirir. Bu da dünyaya boş vermek, ona sırtımızı dönmekle
olur.
Ahlakın amacı olan
, insanın aklını kullanarak ölçülü
yaşamasıyla ruhsal dengesini zorlayan istek, tutku ve duygularını
bastırabilmesi ve dizginleyebilmesi ile elde edilir.
mutluluk
Sürekli ve kalıcı
için akıl önemlidir. Erdem pratik aklın hayata
geçirilmesidir.
mutluluk
Ahlaki eylem için herkesi kapsayacak bir yasanın olması gerekir. Bu yasa
bir buyruk (emir) tur. Bu buyruk doğada var olan yasaların niteliğini ve
zorunluluğunu taşımaz. Bu buyruk hiçbir amaca yönelik olmayıp, amacı
kendisinde bulunan bir yapıdadır
Mutluluk insan eylemlerinin en son hedefi , insan eylemlerinde en yüksek
iyidir. Bu en yüksek iyiyi önceleyen, temelinde yer alan şey bilgisel
doğruluktur. Çünkü, kimse bilerek kötülük yapmaz.
Eylemimizin amacı en yüksek iyi ve değer olan
(hedon)dır. Haz ise
mutluluktur. Buradaki haz, bedensel hazdır.
haz
Mutluluk, toplum içerisinde, toplumsal yarar çerçevesinde gerçekleşebilir.
Davranışın yarar sağlaması mutluluğu sağlayan etken olurken, bu yarar
bireysel olarak düşünülemez.
Mutluluk, aynı zamanda iyidir. Tanrı’nın bilgisi iyi olan olduğundan bu
bilgiye ulaşmak bizi mutlu kılacaktır.
Mutluluğu bilgeliktir. İdealar âleminde bulunan en yüksek iyi; aynı
zamanda var olan her şeyin temelidir.

---