Devlet kýtaplari üÇÜNCÜ baski



Yüklə 19,1 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə37/72
tarix25.07.2018
ölçüsü19,1 Mb.
#58569
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   72

Bu anlamda insanın ahlaksal yaşamının amacı; mutluluğa ulaşmak, iyi ideasını gerçekleştirmek Tanrı ile
bütünleşmektir. Platon burada en yüksek iyiyi, iyi ideası olarak Tanrı ile özdeşleştirir. Amaca yani en yüksek iyiye
ulaşmada, görevini yerine getiren insan, erdem sahibi insandır. Ruh, parçalardan oluşur ve bu parçalar arasındaki
uyum da erdem sayesinde gerçekleşir. Platon, bu erdemleri bilgelik, cesaret, ölçülülük ve adalet olarak sıralar.
Platon, ahlakını ruhun bu yapısına bağlı olarak, idealara ulaşma esası üzerine kurmuştur.
Platon, ahlak anlayışını değişimin olduğu duyular alemi yerine idealar alemine ve bilgiye dayandırarak
kişiden kişiye değişmeyen, nesnel ahlakın varlığını savunmuştur. Bu nedenle Platon evrensel ahlak yasasını kabul
eden bir filozoftur.
Platon'a Göre Erdemin Çeşitleri ve Özellikleri
103
DEVLET YÖNETİMİNDE
KARŞILIĞI
Merakı , anlamayı, hakikati
keşfederek birey olarak insanı,
toplumu yönetebilecek güç.
Akılın emirlerine
uymak.Bedensel istek ve
arzuları dizginlemeye çalışmak.
Bedensel istek ve arzular.
ÜST BÖLÜM
ORTA BÖLÜM
ALT BÖLÜM
CESARET
BEKÇİLER
ÖLÇÜLÜLÜK
BİLGELİK
YÖNETİCİLER
İŞÇİLER-
ZANAATKÂRLAR
Bilgelik, cesaret, ölçülülük erdeminin gerçekleşmesi ile adalet erdemi ortaya çıkar. Bunun sonucu
“mutluluk” elde edilir.
RUHUN
BÖLÜMLERİ
ÖZELLİKLERİ
ERDEMİ
Farabi: Evrensel ahlak yasasını kabul edip, bunu da objektif olarak temellendiren Farabi, Türk İslam
düşüncesinin önemli şahsiyetlerindendir.
Farabi'ye göre ahlak felsefesinin amacı, insanın mutluluğu yakalaması için insana yol göstermektir. Bu da
ahlaki davranışın ne olduğunun bilinmesi ile ortaya çıkar.
Ahlaki davranış için üç tür erdemin varlığından söz etmektedir:
1. Akıl erdemi: Bu erdem; faal akıl bilgisine götüren güçtür. Akıl bilgisidir.
2. İrade erdemi: Bu erdem; devletin ve bireylerin yönetilmesi sırasında faydaya ve iyiye hizmet ederek ahlaki
olur. Yargı melekesi sayesinde iyiyi ve kötüyü tayin ederek, pratik davranışlarımıza yardım eder.
3. Beden erdemi: Bu erdem sayesinde insan, bedenine zararlı olan şeylerden korunarak, sağlıklı kalmayı
becerir.
İyiyi ve kötüyü ayırt eden erdem, akıl erdemidir ki bu insanın asıl özünü oluşturur. Tanrı'dan yansıyan bir güç
niteliğindedir. İrade erdemi ise akla uymak, isteksiz olsa da iyi ve doğru yola girebilmek için akla uyar. Beden
erdemi, akıl ve irade ile bütünleşerek ahlaki davranışı oluşturulur.
İnsan davranışlarının amacı iyi olmalıdır. Bunun için insan önce kendisini, daha sonra evreni anlamalıdır.
Evreni anlayan insan, mutluluğu bulmuş demektir. Çünkü evrendeki birlik faal akıldan ötürüdür. Bunu kavramak
için bilgi gereklidir. Yani akılla elde edilen bilgiye ihtiyaç vardır. Evrende her şey, taşma (südur) yolu ile zorunlu
varlık olan Tanrı'dan oluşmuştur. Gerçek varlık aslında Tanrı'dır. Bu yüzden en yüksek iyi dediğimiz, Tanrı'nın ve
evrenin oluş sürecinin bilinmesidir. Evrende gerçek varlık Tanrı olduğundan evrenin yasalarının temelinde Tanrı'nın


koymuş olduğu yasalar vardır. İnsan için iyi davranış bu yasalara uygun olarak yapılan davranıştır. Bunlara
uymamak ise kötüdür.
Kısaca, insan eylemlerinin amacı en yüksek iyiye ulaşabilmektir. En yüksek iyi ise mutluluğun kendisidir.
Spinoza'ya göre varolan her şey aynı zamanda
Tanrının kendisidir. Her şey tanrının yasaları ile işleyen bir
makine gibi olduğundan özgürlükten, dolayısıyla da ahlaktan söz
edilemez. Fakat Spinoza her şeye rağmen insanın özgür
olabileceğini savunur. Bu da doğanın bir parçası olan insanın,
kendi doğasının
zorunluluğuna ayak uydurması ve Tanrı'nın
evrenle bir ve aynı şey olduğunun bilgisini elde etmesiyle
mümkün olur. Bu bilgi; bizi güçlü ve erdemli kılan, özgürlüğe
ulaştıran gerçek bilgidir. Spinoza'ya göre bu bilgi, Tanrı'yı
bilmek, her şeyin onun özünden zorunlu olarak türemiş olduğunu
kavramaktır. Bu bilgi aynı zamanda erdemin zirvesidir. Bu bilgi
ile bu erdem bizi özgürlüğe ulaştırır. Tam bir erdem sahibi olan kişi sadece Tanrı'yı ve bilgisini ister ki buda Tanrı'yı
sevmektir. Bu sevgi ile insan, gelip geçici olan tutkulara artık istek duymaz, yalnız Tanrı'yı manevi bir sevgi ile
kavramaya çalışır. Bu, Tanrı'nın kendisi gibi sonsuz bir mutluluktur.
: Felsefe tarihinde Kant'a kadar olan bütün
görüşlere karşı çıkarak insan eylemlerinin belirli bir amaç ile
temellendirilemeyeceğini söyler. Bilgide olduğu gibi, ahlakta da
deneyimlerden bağımsız yasanın, temelin bulunması gerekir.
Kısaca etik genel geçer bir yasaya dayandığı takdirde biricik ve
evrensel bir etik olabilir. Peki, bu yasa nasıl olacaktır?
Böyle bir yasa doğa yasası gibi olanı değil, olması
gerekeni içeren bir yapıda olmalıdır. Bu yasalar bizim dışımızda
var olan bir güçten değil, bizim içimizde var olan irade ile
gerçekleşir. Bu otonomidir. Otonomi “Yasası kendi içinde
olmaktır.” ki, bununla birlikte özgürlük ortaya çıkar. Bu, ahlaki
eylemin temel şartıdır. Bu ahlak yasasına uymak bizim için
zorunluluk değil, bir ödevdir.
Ödev; yapmayı, yerine getirmeyi kendi isteğimizle
üstlendiğimiz, sorumluluğunu üzerimize aldığımız bir
buyruktur. Bu buyruk insanı dışarıdan koşullayan koşullu
buyruk (hipotetik imperatif) değildir. Bu buyruk, bizim
kendimize koyduğumuz bir buyruk olması anlamında koşulsuz buyruk (kategorik imperatif) tur. Bunu şöyle ifade
edebiliriz: Bir eylem, bir beklenti, bir çıkar içerisinde yapılmış ise bu eylem, koşullu eylemdir ki ahlaki bir eylem
olarak nitelendirilemez. Fakat bir eylem ödev duygusu içerisinde, hiçbir çıkar veya beklenti içerisine girmeden
koşulsuz buyruk ile yapılmış ise ahlaki olarak nitelendirilir.Bir davranış yapılmazdan evvel o davranışın yapılış
sebebi, maksimi önemlidir. Eylemin yapılış anındaki kişide bulunan niyet önemlidir. Bu niyet amacı ifade eder.
Buradaki niyet sadece ödeve uygun olarak, amacı kendisi için olan bir niyettir. Bu yüzden Kant'ın ahlak felsefesine
ödev ahlakı veya iyi niyet ahlakı da denilir.
Spinoza
I. Kant
104


Yüklə 19,1 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   72




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə