Devlet kýtaplari üÇÜNCÜ baski



Yüklə 19,1 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə45/72
tarix25.07.2018
ölçüsü19,1 Mb.
#58569
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   72

“Güzellik Problemi” başlıklı metinden hareketle görselleri karşılaştırarak düşüncelerinizi
noktalı yerlere yazınız.
Doğadaki Güzel
Sanattaki Güzel
Vincent Van Gogh
Uygulayalım-2
1. Estetiğin, ”güzel”in ne olduğunu sistemli bir şekilde sorgulayan Baumgarten’dir.
( )
2. Doğal güzel ile sanatsal güzel aynı şeydir.
( )
3. Natüralist (doğalcı) ya da “gerçekçi” diye sınıflayabileceğimiz anlayışlara göre doğa,
bütün güzelliklerin kaynağıdır.
( )
4. Platon'a göre güzel ideadır.
( )
5. Aristoteles'e göre güzel de ölçü ve orantı olmaz.
( )
6. Kant'a göre güzellik, hiçbir karşılık gözetmeksizin hoşlanmaktır.
( )
7. Schiller'e göre güzel, sadece maddeseldir.
( )
8. Hegel güzelliği,Geist ya da İde adını verdiği mutlak bir ilke ile açıklar.
( )
128
Ahmet Kayacık, Doğu Karadeniz


129
Filozof ve estetikçiler güzeli tanımlarken gerçek, faydalı, iyi, hoş, yetkin, latif, yüce gibi nitelikler kullanırlar.
Güzellik, bazen bunlarla karıştırılır, bazen bu kavramlarla sıkı sıkıya bağlanır. Biz şimdi "
” ile bu kavramlar
arasındaki benzerlikler ve farkların neler olduğunu görelim:
güzel
Aşağıdaki metinlerde açıklanan kavramları, “güzel” kavramıyla karşılaştırarak benzer ve
farklı yönlerini konunun sonundaki noktalı yerlere yazınız.
Uygulayalım-3
Güzel ve Hakikat (Doğruluk)
İdealist filozoflar güzellik ve
hakikat arasında daima yakın ilgi
bulmuşlardır. Bunlardan en başta geleni
Platon'dur. Platon'a göre güzellik ve
hakikat aynıdır, çünkü her ikisi de varlığın
özünü ifade eder.
Kant, bu her iki kavramı kesinlikle
birbirinden ayırır. Kant'a göre hakikat,
bilgisel-mantıksal bir değerdir, kavram ve
soyutlanma ile ilgilidir. Güzellik ise
nesnelerin salt duygusal görünüşleri ile
ilgilidir. Güzelliğin kavramla ve akılla ilgisi
yoktur. Buna göre Kant, güzellik ile
d o ğ r u l u k a r a s ı n d a h i ç b i r i l i ş k i
bulunmadığını savunur. Bir yargının,
önermenin, bilginin özelliği olan doğruluk
akıl ile belirlenebilir. Güzellik ise akla değil duyulara, duygulara ve hayal gücüne yöneliktir. Bu nedenle
estetik olarak hoşa giden, haz duyulan bir şeyin bilgisinden yoksun olsak bile, o şeye güzel diyebiliriz.
Güzel ve İyi
Bu iki değer daima birbiri ile aynı
olarak görülmüştür. Hatta Eski Yunan
felsefesi, bu iki kavramı “güzel-iyi” kavram
birliği olarak düşünmüştür. Çünkü Eski
Yunan felsefesine göre güzel iyidir, iyi de
güzeldir. Bunları birbirinden ilk kez Kant
ayırmıştır. Kant, iki kavramın birbirlerinden
kesinlikle farklı olduğunu belirtir. Güzellik,
yalnızca duygusal olanla ilgili bir kavramdır,
buna karşın iyilik akılla kavranan bir
kavramdır. Güzelde, hiçbir yasa ve
bağımlılık yoktur. Oysa iyi ahlak
bakımından özgür gibi görünebilse de, bir
yasaya bağlıdır. Öte yandan, birçok güzellik
vardır ki, onların ahlakla ve ahlaklılıkla
hiçbir ilişkisi yoktur. Ahlaki bakımdan iyi
olan da, her zaman sempatik ve çekici
olmayabilir.
Claude Monet, Gün Batımı
Salvdor Dali, Yumurta
2. Güzellik –Hakikat–İyi–Hoş–Faydalı– Yüce İlişkisi


Kuşkusuz güzel olan aynı zamanda hoş
olabilir. Ancak güzel, hoş olandan ibaret değildir.
Güzel olan bir şey her zaman hoş olmayabilir.
Örneğin; açlık, susuzluk, dinlenme gibi bedensel
ihtiyaçların giderilmesi hoştur. Bazen de taraftarı
olduğumuz futbol takımın şampiyon olması ya da
bir yakınımızın başarısı gibi toplumsal ve
psikolojik güdülerimizin doyuma ulaşmasından
kaynaklanan hoş duygular yaşarız. Fakat hoş
olarak nitelenen bu durumlar güzel olanın ölçütü
değildir. Güzel ile hoş arasındaki bu fark Kant
tarafından ortaya konulmuştur. Kant'a göre güzel
ile hoş ve yararlı olan aynı şey değildir. İstek
duyulan ya da yararlı olduğu için elde edinmek
istenen şeyler, kişiler tarafından hoş olarak
değerlendirilebilir. Buna göre hoş olanın nesnel bir
ölçüsü yoktur. Hoş olarak değerlendirilen şeyler
kişiden kişiye değişebilir. Oysa güzel olan, kişisel
değerlendirmelerden bağımsızdır, nesnel olarak
yani güzel olduğu için güzeldir.
Güzel ve Hoş
130
Güzel ve Faydalı
Antik Yunan filozofları güzel ve faydalı
olma problemini tartışmışlar, güzeli faydalı ve
kullanışlı olma ile tanımlamışlardır. Faydalı olan
güzel, güzel olan iyi ve aynı zamanda faydalıdır.
Oysa Kant, güzel ve iyiyi birbirinden
ayırınca güzel ile faydalı arasındaki bağlar da
kopmuştur. Su faydalıdır ama suyun güzel ve
faydalı olduğu durumlar aynı değildir. Bir yerde
gördüğümüz güzel bir çocuğun bize faydası yoktur.
İçi sebze ve meyvelerle dolu bir bahçe faydalı, ama
içinde sebze ve meyve olmayan bir park daha
güzeldir. Güzel daima güzeldir; ama faydalı olan
geçicidir. Tıpta kullanılan ilaçlar ve bazı tedavi
yöntemleri faydalıdır, ama güzeldir denemez.
Bazı düşünürler güzel ve faydalı kavramları
arasında bir bağlantı kurulamayacağını, bunları birbirine karıştırmamak gerektiğini, daha doğrusu fayda ve
çıkarın sanatı bozacağını iddia etmişlerdir. Hatta Schiller ve Spencer gibi düşünürler güzelin ve faydalının
birbirine aykırı olduğunu savunmuşlardır.
Günümüzde insan, giderek teknik bir çevrede yaşamak zorunda kalmaktadır. İnsan mademki doğal
güzelliklerden uzak, teknik adamların yaptığı aletlerle, onların oluşturduğu ortamlarda yaşayacaktır, öyleyse
bu çevrenin hem güzel hem de yararlı olması gerekir. Zaten çağdaş hayatta da
desinatörlük, çevre
düzenleme, ergonomi gibi bilgi alanları teknik aletlerin ve ortamların hem faydalı hem de güzel olmasına
çalışmaktadırlar.
İ
şa Garı
stanbul Haydarpa
Pierre Auguste Renoir, Terasta


Yüklə 19,1 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   72




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə