Uygulayalım-2
Aşağıdaki siyaset felsefesinin temel kavramlarıyla ilgili bir kavram şeması ve şemadaki kavramları
açıklayan paragraflara yer verilmiştir. Paragrafları okuyarak paragraf başındaki alana ilgili
kavramı yazınız.
2. Siyaset Felsefesinin Temel Kavramları
...................:_...................:_...................:_...................:_...................:_...................'>...................:
...................:
...................:
...................:
...................:
...................:
...................:
...................:
...................:
...................:
...................:
...................:
...................:
...................:
...................:
...................:
Bir toplumu oluşturan ve toplumun bir üyesi olan, belirli nitelikleri bulunan insandır. Kendisini
başka insanlardan ayıran, kendisine ait bir kimliği bulunan bir varlıktır.
Temel ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla bir araya gelen ortak bir kültürü paylaşan,
belli bir toprak parçası üzerinde yaşayan insan topluluğudur.
Devlet otoritesi ve kurumları dışında kendini yönlendirebilen, hak ve özgürlüklerini
savunabilen özgür ve özerk vatandaşlardan oluşan toplumdur.
Siyasi sınırları tespit edilmiş belli bir toprak parçası üzerinde egemenliğe sahip en büyük siyasi
kurumdur.
Bir toplumda halkı yönetme gücüne sahip olan kişi ya da kişiler.
İktidarı elinde bulunduran kişi ya da grupların toplumu idare etmesidir.
Bir toplumda iktidarı elinde bulunduranların, yönetme gücünü yasalara uygun olarak
sürdürmeleridir.
Devletin, iktidar gücünü hiçbir iç veya dış baskı olmadan kullanmasıdır.
Bireyin başka bireylerden ya da kurumlardan isteyebileceği, talepte bulunabileceği her şeydir.
Bir toplumu oluşturan bireylerin, gerek kendi aralarındaki gerekse devlet ile olan ilişkilerini
düzenleyen, yaptırım gücünü devletten alan yazılı kurallar ve yasalar sistemidir.
Bireylerin toplum içindeki eylem ve davranışlarını düzenleyen, buyruk niteliği taşıyan yazılı
hukuk kurallarıdır.
En genel anlamda “ herkese hak ettiğini vermek” tir.
İnsan hak ve özgürlüklerinin anayasa ile güvence altına alındığı; katılıma, çoğulculuğa ve
hukukun üstünlüğüne dayanan yönetim anlayışıdır.
İnsanı insan olarak herhangi bir şarta veya statüye bağlı olmadan doğuştan sahip olduğu
dokunulamaz, vazgeçilemez, üstün nitelikli ahlaki değerlerdir.
Din işlerini devlet işlerinin dışında tutan yönetim anlayışıdır. Devletin bütün dinlere eşit
uzaklıkta olmasını ve böylece inanç hürriyetinin güvence altına alınmasını sağlar.
Devletin, yasalarla belirlenmiş görevlerini yerine getiren memurların oluşturduğu hiyerarşik
yapılanmadır.
SİYASET FELSEFESİNİN
TEMEL KAVRAMLARI
SİYASET FELSEFESİNİN
TEMEL KAVRAMLARI
İnsan hakları
Devlet
İktidar
Yönetim
Laiklik
Demokrasi
Meşrutiyet
Sivil toplum
Egemenlik
Toplum
Bürokrasi
Birey
Hak
Hukuk
Yasa
Adalet
160
Hazırlanalım
B. SİYASET FELSEFESİNİN TEMEL SORULARI
A
görselleri
şağıdaki
inceleyerek soruları cevaplayınız.
SORULAR
Devletle ilgili işlerimizi yaparken kimlerden hizmet alıyoruz? Hizmet aldığınız bu insanları
yukarıdaki görsellerden hangisiyle ilişkilendirebilirsiniz?
Sivil toplum kuruluşlarının yerine getirdiği toplum hizmetlerinde hiç görev aldınız mı? Görev
aldıysanız tecrübelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Bir vatandaş ve insan olarak haklarınızı biliyor musunuz? Bildiklerinizi kısaca ifade ediniz.
Çevrenizde bulunan sivil toplum kuruluşlarından bazılarının faaliyetleri hakkında (gazete
haberi, resim, fotoğraf, karikatür vb.) bilgi toplayınız. Topladığınız bilgi ve görselleri “Sivil
Toplumun Anlamı Nedir?” konusu işlenirken arkadaşlarınızla paylaşınız.
l
l
l
l
161
En gelişmiş siyasal örgütlenme biçimi olan devletin, ortaya çıkışından günümüze gelene kadar her dönemde
tartışılan birtakım temel soruları vardır. Bu sorular daha çok devletin oluşumu, niteliği, örgütlenme biçimi, meşruiyeti,
gücü ve gücünün sınırıyla ilgilidir. “İktidar, kaynağını nereden alır?, Meşruiyetin ölçütü nedir?, Egemenliğin kullanılış
biçimleri nelerdir?, Bürokrasiden vazgeçilebilir mi?, Sivil toplumun anlamı nedir? ve Bireyin temel hakları nelerdir?”
soruları siyaset felsefesinin temel sorularındandır.
Uygulayalım-2
1. İktidarın Kaynağı ve Meşruiyetin Ölçütü Nedir?
..............................:
..............................:
...............................:
Toplumun var olduğu her yerde yönetici bir gücün, siyasi bir iktidarın varoluşu doğal ve anlaşılır bir şeydir.
İktidarın meşruiyeti sorunu, iktidarın kaynağı sorunuyla yakından ilgilidir. Çünkü, her iktidar kendi kaynağının
ilkelerine, dayanaklarına bağlı kaldığı sürece meşru sayılabilir. Bundan dolayı meşruiyetin ölçütünü iktidarı
oluşturan kaynaklara dayalı olarak açıklamak gerekir.
Bu açıklamaları üç grupta toplamak mümkündür:
İktidar kaynağını ve meşruiyetini; insanların korunma, temel ve sosyal ihtiyaçlarını
karşılama, ahlaki olarak olgunlaşma ve erdemli insanlar yetiştirme gibi işlevleri yerine getirmesinden alır. Platon,
Aristoteles, Farabi ve İbn-i Haldun bu yaklaşımın en önemli temsilcileridir.
Bu yaklaşıma göre iktidarın kaynağı Tanrı'dır. Bu anlayışa göre devlet, Tanrı'nın istemiş
olduğu bir kurumdur. Devleti yöneten iktidar sahipleri de Tanrı'nın yeryüzündeki temsilcileridir. Dolayısıyla
bireylerin, devleti yönetenlere itaat etmesi bir ödevdir. Çünkü iktidar, Tanrı adına ve Tanrı'nın yasalarıyla devleti
yönetir, ona karşı çıkmak Tanrı'ya karşı çıkmakla aynı anlama gelir. İktidar, toplumu Tanrı'nın koyduğu bu yasalara
uygun şekilde yönettiği sürece meşrudur. St. Augustinus (Augustin 354-430) yaklaşımın önemli temsilcilerindendir.
Günümüzde de geçerliliği yaygın olarak benimsenen T. Hobbes, J. Locke ve J. J.
Rousseau'nun temsil ettiği bu yaklaşıma göre iktidar, kaynağını toplumdaki bireylerin birlikte yaşama isteğinin bir
sözleşmeye dayalı olarak ortaya koymasından alır. Dolayısıyla meşruiyetin ölçütü de halkın ortak özgür iradesidir.
1. Aşağıdaki metni okuyunuz.
2. Metinde noktalı olarak boş bırakılan yerlere “Ortak irade”, “Korunma ihtiyacı”, “Tanrı”
başlıklarından uygun olanını yazınız
Uygulayalım-2
Bir sonraki sayfadaki görseller hangi egemenlik biçimine örnektir? Metinden yararlanarak
görsellerin altında boş bırakılan yerlere yazınız.
Siyaset felsefesinde iktidarın yönetme gücünü nereden aldıkları sorusundan sonra gelen problem, bu gücü
nasıl kullandıklarıdır. Bu soruya farklı yanıtlar verilmiş ve egemenliğin kullanılışı çeşitli şekillerde
sınıflandırılmıştır. Bu konuda Max Weber (Maks Veber, 1864-1920 ) egemenliğin kullanılış biçimlerini üç grupta
toplamaktadır:
a. Geleneksel egemenlik biçimi:
b. Karizmatik egemenlik biçimi:
Egemenliğin geleneklere ve birtakım örfî kurallara dayandığı siyasi otorite
biçimidir. Bu egemenlik tarzı daha çok babadan oğula geçen saltanat (monarşik) yönetimlerinde ve feodal
toplumlarda geçerlidir.
Karizma; diğer insanları etkileme, kendi etrafında toplayabilme ve
yönlendirebilme gibi kişilik özelliklerine sahip olmaktır. Bundan dolayı bu egemenlik biçimi, liderde var olduğuna
inanılan üstün niteliklere dayanır. İnsanlar lidere gelenekler yada yasalar nedeniyle değil, inandıkları ve
güvendikleri için itaat ederler. Peygamberlerin, kahramanlık gösteren bir komutanın otoritesi buna örnek
gösterilebilir.
2. Egemenliğin Kullanılış Biçimleri Nelerdir?
162
Dostları ilə paylaş: |
