Devlet kýtaplari üÇÜNCÜ baski



Yüklə 19,1 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə57/72
tarix25.07.2018
ölçüsü19,1 Mb.
#58569
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   72

165
örgütlenmedir. Ortaya çıkışından günümüze kadar sivil toplum
kuruluşları birçok işlev üstlenmiştir. Bu işlevler şunlardır:
Bireysel hak ve özgürlükleri devletin tek taraflı
baskısından koruyarak güvence altına almak,
Gerek bireylerin gerekse toplumun istek ve
kaygılarını dile getirmek, hak ve çıkarlarını
korumak,
Toplumda demokratik anlayışın ve zihniyetin
yönetimde demokratik ilkelerin yerleşmesinde
katkıda bulunmak,
İktidar karşısında kamuoyu oluşturarak siyasi
kararların alınmasında etkili olmak.
İhtiyaç sahiplerine yardım, sağlık, eğitim ve çevre
gibi konularda gönüllü kamu hizmetinde bulunarak
bu alanlarda devletin yükünü azaltmak.
l
l
l
l
l
Uygulayalım-5_Aşağıdaki_metni_okuyarak_hangi_temel_haklara_örnek_olduğunu_yazınız._görsellerin_altındaki_kutucuklara'>Uygulayalım-5
Aşağıdaki metni okuyarak
hangi temel haklara örnek olduğunu
yazınız.
görsellerin
altındaki
kutucuklara
İnsanın insan olması nedeniyle doğuştan sahip olduğu dokunulamaz, devredilemez ve vazgeçilemez
haklarına
denir. Her insan doğduğu andan itibaren dil, din, deri rengi, kültür farkı gözetmeksizin bu
haklardan eşit şekilde yararlanır.
Bireyi toplumun ve devletin gücüne karşı koruyan haklardır. Bundan dolayı bunlara
“koruyucu haklar” da denir. Belli başlıları; yaşama hakkı, kişi güvenliği, özel yaşamın gizliliği, konut
dokunulmazlığı, haberleşme özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü, düşünce ve kanaat özgürlüğü gibi.
Sosyal devlet ilkesinden dolayı kişinin devletten gerçekleştirmesini
isteyebildiği haklardır. Bunlara “isteme hakları” da denir. Başlıcalar şunlardır; ailenin korunması, eğitim öğretim
hakkı, çalışma ve sözleme özgürlüğü, sağlık hakkı ve sosyal güvenlik hakkıdır.
Kişinin devlet yönetimine katılmasına imkân sağlayan haklardır. Seçme, seçilme ve
siyasal etkinliklerde bulunma hakkı, siyasi parti kurma, partilere girme ve partilerden ayrılma hakkı, kamu
hizmetine girme hakkı ve dilekçe hakkı başlıca siyasal haklardır.
temel haklar
1. Kişisel Haklar:
2. Sosyal ve Ekonomik Haklar:
3. Siyasal Haklar:
Çağdaş demokratik toplumların hepsi bu hakları kendi anayasalarında güvence altına almışlardır. İnsanın
özgürce yaşama ve gelişmesinin temeli olan bu haklar aynı zamanda bireye başkasının hakkını koruma sorumluluğu
da yüklediğinden toplumsal barışın ve huzurun sağlanmasında da etkilidir.
Temel haklar; kişisel haklar, sosyal ve ekonomik haklar ve siyasal haklar olmak üzere üç grupta toplanır.
5. Bireyin Temel Hakları Nelerdir?


Hazırlanalım
A
görseli ve dü
şağıdaki
şünürlerin sözlerini inceleyerek soruları cevaplayınız.
C. DEVLET NASIL ORTAYA ÇIKMIŞTIR?
Bireylerin oluşturduğu toplumdaki düzeni, bireysel vicdanlar sağlayamaz. Çünkü vicdanın zorlama ve
yaptırım gücü yoktur. Bundan dolayı toplumsal yaşamda bireylerin ihtiyaç ve isteklerini, ilişkilerini ve haklarını
düzenleyen kurallara, yasalara ve bunları uygulayacak kurumlar üstü bir kurama gereksinim vardır. Buna göre
“Devlet nedir?” sorusuyla ilgili bu açıklamaları yaptıktan sonra şimdi devletin ortaya çıkışıyla ilgili siyaset
felsefesinin diğer önemli bir sorusuna geçelim:
“Devlet nasıl ortaya çıkmıştır?” Bu soruyla ilgili olarak düşünce tarihi boyunca devletin doğanın bir devamı
olduğunu ve yapay bir varlık olduğunu ileri süren iki farklı görüş ortaya atılmıştır.
devlet, amacı sosyal düzenin, adaletin, toplumun iyiliğinin sağlanması olan, belli bir toprak parçası üzerinde
yerleşmiş bir insan topluluğuna dayanan ve bu topraklar üzerinde bulunan her şey üzerinde nihai meşru
kontrole sahip, siyasi örgütle (hükûmet) donanmış sosyal bir organizasyondur.
Uygulayalım
1. Aşağıdaki metni okuyunuz.
2. Metni dikkate alarak konunun sonundaki kontrol tablosunda bulunan önermeleri
filozoflarla ilişkilendirerek uygun kutucuğa “X” işareti koyunuz.




Devlet özgürlüklerin teminatıdır. (F. Hegel)
Devlet toplumsal iradenin ürünüdür. (J. J. Rousseau)
SORULAR
Karmaşa hâlindeki bir toplumda yaşanabilecek olumsuz durumlar neler olabilir? İfade ediniz.
Yukarıdaki görsel ve sözler arasında nasıl bir ilişki kurulabilir? Düşüncelerinizi kısaca ifade
ediniz.
“Devlet, tek insanın eylemlerini düzenlemek için yeterli olmayan vicdanın yerine geçer.”
sözünden ne anlıyorsunuz?
Devlet ile insan organizması arasında nasıl bir benzerlik kurulabilir? Düşüncelerinizi ifade ediniz.
l
l
l
l
166


1 Devletin, Doğal Bir Varlık Olduğunu Savunanlar
Platon (MÖ 427-347)
Aristoteles (MÖ 384-322)
Farabi (870-950)’
İbn-i Haldun (1332-1406)
2. Devletin, Yapay Bir Varlık Olduğunu Savunanlar
Thomas Hobbes (1588-1697) :
.
Buna göre doğadaki düzenin bir devamı olan devlet diğer canlılar gibidir, büyük bir organizmadır, doğal bir
varlıktır. Bu görüşü savunanların başında Platon gelir. Diğer temsilcileri Aristoteles, Farabi ve İbn-i Haldun'dur.
insan ile devlet arasında büyük bir benzerlik olduğunu ileri sürer. İnsan bir mikro
organizma, devlet ise makro organizmadır. Farklı toplumsal sınıflar da insanda bulunan bazı yetilerin bir karşılığıdır.
Örneğin; İşçi sınıfı insandaki beslenme güdüsüne, koruyucu sınıfı insandaki irade ve cesarete, yöneticiler sınıfı da
insandaki akla karşılık gelir. Bu anlamda devlet, doğanın bir devamı olarak ortaya çıkmıştır ve insan
görünümündedir.
Yine Platon'a göre, “Toplumu yapan, insanın tek başına, kendine yetmemesi, başkalarına gereksinim
duymasıdır. Bir insan bir eksiği için bir başkasına başvurur, başka bir eksiği içinde bir başkasına. Böylece birçok
eksikler birçok insanın bir araya toplanmasına yol açar. Hepsi yardımlaşarak bir ortaklık içinde yaşarlar. İşte bu türlü
yaşamaya toplum düzeni deriz.”
de devletin, doğanın bir devamı olduğu
görüşündedir ve devleti, toplumsal bir canlı olan insana benzetir. Nasıl ki insan bazı
biyolojik yetilerle dünyaya geliyor ve sonra yaşamı boyunca bunları geliştiriyorsa
aynı şekilde insan toplumsal bir varlık olma yetisiyle dünyaya gelir ve sonra toplumsal
yaşam içinde bunları geliştirir. Yani Aristoteles'in deyimiyle “İnsan, toplumsal bir
canlıdır (Zoon politikon).” Buna göre devlet insanın doğasına bağlı olarak ortaya
çıkan organik bir varlıktır.
ye göre de her insanın yapması gereken işlerde başka
insanlara bağlanması, doğal bir eğilimdir.
'a göre toplum insanların birbirine muhtaç
olmasından dolayı çıktığı halde devlet, insanı toplum içindeki diğer insanların saldırı
ve zulmünden korumak üzere kurulmuş bir müessesedir. İbn-i Haldun'un
“Mukaddime” adlı ünlü eserinde insanın toplumsal yönü kadar hayvani bir yanının da
olduğunu belirtir. İşte üstün bir otoriteye sahip devlet ve onun koyduğu kurallar
insanı, insanın sahip olduğu hayvani yönüne karşı koruyacak yeni bir silah olarak
belirmektedir. Böylece insanlar için, kendi cinslerinden bir yasakçıya sahip olma, ona
baş eğme doğal bir zorunluluk olarak ortaya çıkar. Ancak bu durum hayvanlardaki
içgüdülerden farklı olarak insanlardaki aklın ve siyasal örgütlenme yeteneklerinin bir
sonucudur.
Bu görüşe göre devlet, insanlar tarafından oluşturulan yapay bir varlıktır.
İnsanlar kendi arasında uzlaşarak toplumu ve devleti meydana getirirler. Toplum sözleşmesi olarak adlandırılan bu
yaklaşımın başlıca savunucuları T.Hobbes, J.Locke ve J.J.Rousseau (Ruso)'dur.
Devletin yapay bir varlık olduğu görüşünü ilk kez ortaya atan T.Hobbes
olmuştur. Onun “Leviathan” Tevrat'ta adı geçen dev) adlı eserinde belirttiği gibi, doğa durumunda birbirinin kurdu
olan insanlar, bir sözleşmeyle hak ve özgürlüklerini kendi iradeleriyle üçüncü bir varlığa yani devlete (Leviathan )
tek taraflı devrederek kargaşa ve savaşa son verip güvenlik içinde yaşamak istemişlerdir.
(
Bütün insanlar, ihtiyaçlarını giderebilme
hususunda birbiriyle yardımlaşmaya ve birlikte bulunmaya muhtaçtır. Kendi türüyle
bir arada bulunmak diğer canlılarda olduğu gibi, insanın doğasında da vardır. Bu
nedenden dolayı Farabi, insan için “içtimai ve siyasi hayvan (canlı)” tanımlamasında
bulunmuştur. Toplum hâlinde yaşamanın amacı da bireyler açısından yetkinliği gerçekleştirmektir. Yeterlilik ve
yetkinlik, medeni bir hayat tarzıyla mümkün olduğundan, sosyal birimin ülke ve devlet ölçeğinde büyümesi gerekir.
Ailelerin, köylere; köylerin şehirlere ve şehirlerin de devlete yönelmesi doğal bir zorunluluktur.
167
İbn-i Haldun


Yüklə 19,1 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   72




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə