Devlet kýtaplari üÇÜNCÜ baski

Hazırlanalım
Aaşağıdaki görselleri ve metni inceleyerek soruları tartışınız.
B.FELSEFE BİLİM İLİŞKİSİ
Thales, kendisine filozof denilen ilk bilgeydi. Bugünkü bilim insanları gibi doğayı ve doğadaki
değişim ve oluşları gözlem ve deneyimlerine dayanarak, matematik sembolleri kullanarak ve akla
dayanarak açıklamaya çalışıyordu. Mısır'a gittiğinde, kendi gölgesinin kendi boyuna eşit olduğu bir anda,
piramitlerin gölgelerinden hareketle boylarını hesaplamayı başarmıştı. Diğer yandan evrenin oluşturan en
temel maddenin ne olduğu da araştırıyordu.
Newton, modern bilimin kurucuları arasında yer alır.
Bu onuru ona kazandıran eseri “Doğa Felsefesinin
Matematik İlkeleri” adını taşımaktadır. Newton'ın yaşadığı
dönemde henüz felsefe ile bilim birbirinden kesin sınırlarla
ayrılmış değildir. Newton kendini bir felsefeci olarak
görüyordu; fizik ve matematiği de felsefecilerin kullandığı
bir araç sayıyordu. Evreni, insanı ve varlığı anlamaya
çalışıyor; bu konuda fizik bilimin en iyi araçlardan biri
olduğunu düşünüyordu.
Newton'ın adı geçen eserinden sonra felsefeciler
“Evrende bir düzen var mıdır?”, “Varsa bu düzeni sağlayan
ilke, unsur ve etkin şuurlu bir güç var mıdır?” sorusunu daha
derinlemesine sorgulamaya başladılar. Felsefecilerin
üzerinde yüzyıllardır tartıştıkları “Değişmez doğa yasaları
var mıdır?” sorusuna tatmin edici bir cevap ancak fizik
bilimiyle verilmiş oldu. Fakat fizik, felsefecilere yeni
sorunlar da üretmiş oldu. Örneğin “Doğa yasası nedir?”,
“Nedensellik ve mekanizm nedir?”, “Doğa evren ilişkisi
nasıldır?” vb.
l
l
Thales'in ve Newton'ın hem bilim insanı hem de felsefeci olmalarından hareketle bilim ve felsefe
arasındaki ilişki hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Matematik ve fiziğin, felsefe üzerine ne tür etkisi olmuştur?
SORULAR
Isaac Newton
Thales
184

---

Proje Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Projenizi zamanında teslim edecek şekilde bir çalışma planı hazırlamalı ve bunu öğretmeniniz ile
paylaşmalısınız.
Konuya ilişkin yararlanabileceğiniz kaynak ve materyalleri belirlemelisiniz.(Araştırmanızda kitap, dergi,
İnternet vb. kaynaklardan yararlanabilirsiniz.)
Felsefe ile bilimin benzer-farklı yanlarını araştırmalısınız.
Araştırmanızda amaç, konu ve yöntem açısından felsefe ve bilim ile karşılaştırınız.
Araştırmalarınızı zamanında tamamlayacak ve okulda sunum düzenleyebilecek şekilde planlamalısınız.
Araştırma sonucunda tespit ettiğiniz sorunların çözümlerine yönelik önerilerinizi bildiri haline
dönüştürmelisiniz.
Sunuda yer vereceğiniz belge ve bilgileri kaynakça bölümünde belirtiniz.
Yaptığınız çalışmayı okuldaki arkadaşlarınıza iki saat içerisinde aktarmalısınız.
Hazırlıklarınızı sunum zamanı olan …/…/20… tarihine kadar bitirmelisiniz.
Sunu sonunda hazırladığınız raporu ders öğretmenine sunmalısınız.
Aşağıdaki proje hazırlama yönergesine göre, felsefe ile bilimi; konu, amaç ve yöntem bakımından
karşılaştırarak sınıfta sözel veya görsel sunum yapınız.
PROJE ÇALIŞMASI
Proje Hazırlama Yönergesi
Ders
Sınıf Düzeyi
Ünite Adı
Beklenen Performans
Süre
Puanlama Yöntemi
Felsefe
11
Bilim Felsefesi
Araştırma, karşılaştırma, tartışma, örneklendirme, yorumlama, dili etkili ve güzel kullanma
3 Hafta
Dereceli Puanlama Anahtarı: Değerlendirme ölçeği Felsefe Dersi Öğretim Programı'nda
Sizden felsefe ile bilimi; konu, amaç ve yöntem bakımından karşılaştırarak sınıfta sözel veya görsel
sunum yapmanız beklenmektedir.
Proje Konusu: Bilim Felsefe İlişkisi
Amaç bakımından bilim ve felsefe arasında bir paralellik bulunur. Her ikisi de hazır ve basmakalıp bir bilgi ile
yetinmeyip aktif ve eleştirici bir tavırla doğrulara yönelirler. Yine her ikisi de mantık ilkelerini titizlikle kullanarak
adım adım ve atlama yapmaksızın evrendeki düzenin sebep ve kanunlarına inmek, insanı ve hayatı anlamak isterler.
Buna rağmen iki bilgi alanı arasında önemli farklılıklar vardır. Bilim, genel geçerliği olan ve herkesçe
gözlemlenebilir olgulardan hareket eder, vardığı sonuçları ise yine olgulara dönerek doğrular. Felsefede ise hareket
noktasının olgulara dayanması mecburiyeti olmadığı gibi, varılan sonuçların da doğrulanabilirliği olgular ile olmaz.
Bilimler, kendilerine özgü belli bir olay alanı seçip bu olaylara uygun bir araştırma tekniği ile yaklaşır ve
onlar arasındaki sebep-sonuç ilişkilerini belirlemekle yetinirler. Felsefeye gelince o, ele alınan bu olayların özünü ve
kullanılan kavramların anlamını vermeye çaba gösterir. Örneğin; psikoloji bilimi, ruhsal olayları veya insan
davranışlarını inceleyip sebep-sonuç ilişkileri belirlerken felsefe
Ruh nedir?
Davranış nedir?
gibi sorulara
cevap arar.
Bilim ve felsefe birbirine paralel amaçlarına rağmen iki ayrı ihtiyaca cevap vermektedir. Ne biri ne de diğeri
birbirlerinin alanını bütünüyle kaplamış değildir. Bilimlerin olaylar ve olgular dünyası üzerindeki egemenliği yeni
buluş ve ilerleyişleri, felsefe için ne kadar yönlendirici ise felsefenin de ayrı ayrı bilimlerdeki başarıları birleştirerek
değerlendirmesi bilim faaliyeti için o kadar ufuk genişleticidir. Kaldı ki felsefe, bilimlerdeki kavram ve ilkeleri
aydınlatmakta, onların gerçekliği yansıtmadaki başarılarını eleştiriye tabi tutmaktadır. Bilimsel bilginin değerini,
diğer bilgi türleri arasındaki yerini ve önemini ortaya koymak yine felsefenin işidir.
Bilim-felsefe ilişkisi ele alındığında, felsefe genel bir varlığı anlamlandırma faaliyeti olarak bilimden önce
gelir. Bilimler insan zihninin dikkatini dış olaylara çekerken ikinci aşamada beliren felsefe, dikkatleri bu sefer
yeniden olaylardan insana çeker. Bu suretle bir taraftan bilmekte olan bu zihnin, bilmedeki imkân ve sınırları
araştırılırken diğer taraftan dış olaylar karşısında insanın
yeri ve değeri tartışılır.
"
", "
"
"insan olarak"
185
mevcuttur.

---