Devlet kýtaplari üÇÜNCÜ baski



Yüklə 19,1 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə64/72
tarix25.07.2018
ölçüsü19,1 Mb.
#58569
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   72

186
Hazırlanalım
Aaşağıdaki görselleri ve alt yazıları inceleyerek soruları tartışınız.
C.BİLİM VE BİLİM ANLAYIŞININ TARİHSEL GELİŞİMİ
SORULAR
Bilimin, bilim anlayışının gelişimine katkıda bulunan uygarlıklar ve bilim insanları hakkında
hangi  bilgilere sahipsiniz?
“Bilim, bir süreçtir ve tarihsel bir boyutu vardır.” sözü size ne ifade etmektedir?
l
l
Prof. Cemal Yıldırım (1925-2009)
1925'de Diyarbakır'ın Kulp ilçesinde dokuz çocuklu fakir bir ailede doğdu.
Yanında çıraklık yaptığı ustasından hem aritmetiği hem de okumayı öğrendi.
Fırsat buldukça yakındaki okula gidip pencereden dersleri dinledi. Çok zor bir
çocukluk geçirdi, ama hiç yılmadı,fırsatları kaçırmadı. İngiltere'de, Amerika'da
eğitim gördü. Ülkemizin yetiştirdiği en önemli bilim felsefecilerinden birisidir.
B
İ
İ
Y
Y D
N
Z    ?
O R
M U
U
U
L
Mısır Uygarlığı'nın hiyeroglif yazısı
Görelilik kuramı


1.Aşağıdaki metni inceleyiniz.
2. Hangi dönemlerde hangi bilimsel gelişmelerin yaşandığını bularak metnin sonundaki “Bilimin
TarihselYolculuğu” etkinliğini gerçekleştiriniz.
Uygulayalım
Bilimin ve Bilim Anlayışının Tarihsel Gelişimi
Bilimin tarihsel gelişimini ele alırken bugüne kadar geçirdiği aşamaları kronolojik olarak şöyle ifade
edebiliriz:
İlk Çağ (MÖ 4000 – 500)
Orta Çağ (500 – 1450)
Yeni Çağ (1450 – 1789)
Yakın Çağ (1789 - ? )
Bilimlerin nasıl ortaya çıktığını ve hangi aşamalardan geçerek günümüze ulaştıklarını anlamak için yapılan
çabaya bilim tarihi denilmektedir. Bilim tarihi, nesnel bilimsel bilgilerin ortaya çıkışını ve gelişimini açıklar.
İlk Çağda matematik ve astronomi Mısır ve Mezopotamya'da çok ileri idi. Mısır Uygarlığı, matematik,
geometri ve astronomi bilgilerine, tıp bilgilerini de ekleyerek bilimsel çalışmaların kapsamını çoğalttı. Hasta
muayenesi için gerekli adımları bilen Mısırlı hekimler, hastayı uygulamalı ilaç tedavisiyle iyileştirmeye çalıştılar.
Mumyalama tekniğiyle cansız bedenleri uzun yıllar saklamayı başardılar.
Madenleri işlemesini bilen Sümerliler, 60 tabanlı bir sayı sistemi geliştirdiler. Bu sayı sisteminin örnekleri
olarak saatin 60 dakika, günün 24 saat ve dairenin 360 dereceye bölünmüş olmasını verebiliriz. Yazıyı da bulan
Sümerliler aynı dönemlerde yaşayan Mısırlılar gibi geometride alan ve hacim hesaplarını, dairenin alanını bulmak
için gerekli (pi) sayısını 3.125 olarak biliyorlardı.
MÖ 600'lerde başlayan Yunan uygarlığının oluşmasında Thales ve onu izleyenler ile Pythagoras (Pisagor)
okulu etkili olmuştur. Bilimin felsefeyle karışması bu dönemde başlamıştır. Aristoteles ve Platon ile devam etmiştir.
Daha sonra Eukleides (Öklid, MÖ 330-275), önceleri bir hayli gelişmiş olan geometriyi sistemleştirdi. Archimedes
(Arşimed,MÖ 287-212) ise mekaniğe bağımsız bir kimlik kazandırdı. Sokrates'le başlayan insan felsefesi sonucu
felsefenin ilgi alanı bilgi, ahlak, toplum, adalet, güzellik, devlet, erdem ve benzerleri gibi kavramlar oldu. Platon
kurduğu Akademiye girmek isteyenler için bir ön koşul getirdi. Ancak ve ancak matematik bilenler Akademiye
girebilirdi. Aristoteles, yaptığı mantık çalışmalarıyla akıl bilgilerini bir araya toplayarak mantık biliminin kurucusu
oldu. Aristoteles, aynı zamanda iyi bir biyolog idi. Balıklar, hayvanlar ve bitkiler üzerinde yaptığı gözlemlerle
botanik ve zoolojide uzun süre geçerli olan sınıflamaları ortaya koydu. Aristoteles'in fizik ve evren görüşleri uzun
yıllar bilimi etkiledi.
Felsefe ve bilimin bu dönemdeki birlikteliği yavaş
yavaş ay rılmaya da başladı. MÖ 200'lerde
Euklides(Öklid) geometriyi felsefeden ayırarak
bağımsız bir bilim disiplini haline getirdi. Hemen sonra
Archimedes (Arşimed)'in mekaniği bu ayrılmayı
destekleyen bir nitelikteydi. Orta Çağ Hristiyan skolastik
dünyasında doğa bilimleri gelişmemişti. Bilim kurumları
kilisenin tam kontrolünde idi. Onlarda Aristoteles'e sıkı
sıkıya bağlı idiler.
187


188
Dünya tıp tarihinde en önemli bilim insanlarından olan İbni Sina Batılılar
tarafından Avicenna olarak bilinir.
Orta Çağ İslam dünyasında doğa bilimleri çok büyük
gelişmeler kaydetmiştir. Sekizinci yüzyılda Cabir İbni Hayyan
kimyayı, Harezmî cebiri kurdu. İbnül Heysem optiği kurdu. İbni
Sina Batıda da en büyük tıp otoritesi oldu.
yaşadığı
döneme Batılı bilim tarihçileri Biruni Çağı adını verdiler.
Böylece çok parlak bir bilim ve uygarlık hayatı doğdu. İslam
bilginlerinin eserleri İspanya ve Sicilya yoluyla Batıya geçti.
Böylece 13. yüzyıldan itibaren Batıda Rönesans'ın temelleri
atılmış oldu ve skolastik anlayış yıkılmaya başladı.
İsmail El- Cezeri,
Artukoğulları Sarayı'nda yaptığı çeşitli mekanik araçlarla
tanınıyordu. Artukoğlu beylerinden Nasirüddin'in isteğiyle,
çalışmalarını anlatan "Olağanüstü Mekanik Araçların Bilgisi
Hakkında Kitap"ı yazdı. Biruni h
enüz 17 yaşındayken başarılı
deney ve gözlemler yapmıştır. Özellikle astronomi, matematik,
coğrafya, tarih ve eczacılık konularında iyi yetişmiştir,
Ebû'l-iz el Cezeri'nin, “Olağanüstü
Mekanik Araçların Bilgisi Hakkında
Kitap” adlı eserindeki bu çizimde
yaptığı mekanik otomatlardan birinin
nasıl çalıştığını anlatıyor.
Skolastik anlayışın
yıkılmasından sonra Batıda
doğa araştırmaları hız kazandı.
B u d ö n e m d e i l k b ü y ü k
değişim, astronomide görüldü.
Copernicus (Kopernik, 1473-
1543), Güneş merkezli Dünya
anlayışını getirmiş; Kepler
(1571-1630) Yasaları, yeni
ufuklar açmıştır. Galilei
( G a l i l e , 1 5 6 4 - 1 6 4 2 ) i s e
matematiği, astronomi ve
fiziğe uygulayarak evrendeki
o l a y l a r ı n m a t e m a t i k v e
m e k a n i k a ç ı k l a m a l a r ı n ı
yapmıştır. Çünkü Galilei,
"Evrenin kitabı matematik
diliyle yazılmıştır." diyordu. Bir süre sonra İ. Newton (Nivtın, 1642-1727), mekaniği bilimde hakim kılmış ve
çekim kanununa dayalı evren sistemini kurmuştur. Aynı dönemde Descartes analitik geometriyi kurmuş, Fermat
(1601-1665) ise modern matematiğin temellerini atmıştır.
F. Bacon
eksik tümevarım yöntemini geliştirerek bilimsel gelişmelerin önünü açmıştır. Bunu da
Aristo'nun Organon (Alet) adlı mantık kitabına karşı “Novum Organum (Yeni Alet)” adıyla yazdığı yeni bir
mantık kitabıyla yapmıştır. Böylelikle Bacon, bilimde yöntem probleminin çözülmesine büyük katkı sağlamıştır.
Bacon'ın çalışmaları gözlem ve deneyin gelişmesine de hız kazandırmış, bilimsel yöntemi güçlendirmiştir.
(Beykın),


Yüklə 19,1 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   72




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə