Diagrammasi

Transformatorlarning salt yurish rejimi va Vektor diagrammasi.

R ye j a.

1.Transformatorning salt ishlash rejimi tajribasi nima uchun kilinadi.
2.Salt ishlash rejimmida olinadigan kattaliklar
3.Chulgamlarningulanish sxemalari.
4.Feromagnit uzaklarda buladigan magnit xodisalar.
5.Nagruzka bilan ishlaydigan transformatorda buladigan uzga rishlar.

Salt yurish rejimini batafsil kurib chikamiz. Salt yurish rejimida ikkilamchi chulgamning toki nolga teng, lekin birlamchi chulgamdagi tok nolga baravar bulmaydi. Ikkilamchi chulgam uzilgan xolda birlamchi chulgamning toki salt yurish toki deyiladi va I bilan bel gilanadi. Transformatorning texnikaviy xarakteristikalarida, salt yurish tokining birlamchi chulgam kuchlanishi nominal kiymatga teng bulgan kiymati beriladi. Salt yurish tokining kiymati (2-10%) tashkil etadi. Salt yurish rejimida kuvvat isrofi pulat uzagidagi is rofni anglatadi. Bu isrof uzagdagi uyurmaviy toklar va kayta mag nitlanish jarayonida vujudga kelgan kuvvat isrofidir. Bu isrof Ro xafi bilan belgilanadi va pulat isrofi nomi bilan yuritiladi. Tro ansformatorning ishlashi uchun kerakli bir kator kattaliklar, salt yurishi toki va pulat isrofi orkali xisoblanadi. Shu sababli bu ikkala kattalik transformatorning texnikaviy xarakteristikalarida albatta beriladi. Tarnsformatorlarning salt yurish kuvvat isrofi nominal kuvvati(0.2-0.8%) tashkil etadi. Birlamchi va ikkilamchi magnik chulgamning magnit bogliklikni kuchaytirish maksadida trans formatorning uzagi ferromangit pulatdan yasaladi.

Uyurmaviy toklarni kamaytirish maksadida Uzag tutukasimon va raklardan tuzilgan bulib, bu varaklar bir-birdan elektr tokini utkazmaydigan modda bilan ajratilgan. Birlamchi chulgam uchun transformatorning salt yurish rejimi uchun elektr muvozanat tenglamasini yozamiz.

bunda R₀₁, x₀₁ - mos ravishda, transformatorning aktiv va induktiv sochilish karshiliklari.
I₀ - salt yurish toki.
Bu tenglam asosida 55-rasmda kursatilgan vektor diagramma kurilgan. Magnit okimining bir kismi xavo orkali tutashadi. Bu okim Yes1- EYuK xosil kiladi. Salt yurish toki bu EYuKga perpendikulyar ravishda yunalgan bulib, salt yurish toki induktiv kuchlanish pasayishi Yes1 EYuKni tenglashtiradi, ya’ni va asosiy magnit okim orasidagi faza siljishiga teng. Usha uchun salt yurish tokini induktiv tok deb yuritish mumkin.
Tansformatorning yuklangan, ya’ni iste’molchi ulangan rejimni kurib chikaylik. Bu rejimda birlamchi va ikkilamchi chulgamlarning elektr muvozanat tenglamalarini Krixgofning ikkinchi koidasiga asosan yozamiz:
;
Bu tenglamalarda Z₁ = R₁ + jx₁ va Z₂ = R₂ + jx₂
Bunda R₁ va R₂ - mos ravishda birlamchi va ikkilamchi chulgamlar ning aktiv karshiliklari.
x₁ va x₂ - mos ravishda birlamchi va ikkilamchi chulgamlarning sochilmsh mangit okimini xarakterlovchi induktiv karshiliklar.
- Iste’molchining kuchlanishi.
Chulgamlardagi kuchlanish pasayishlari birlamchi va ikkilamchi kuchlanishlarning bir necha foyizini tashkil kilgani tufayli, bu kuchlanish pasayishi xisobga olinmasa buladi. Demak, yukoridagi tengla malarni kuyidagicha yozish mumkin:
;
Transformatorning birlamchi chulgami ulangan elektr tarmokning kuchlanishi va chastotasi uzgarmas kattalik bulganda:
;
ya’ni, uzakdagi asosiy magnit okim iste’molchining tokiga boglik bulmay, birlamchi chulgamning kuchlanishi bilan aniklanadi. Demak salt yurishi rejimidagi magnit okim va transformator yuklangan rejimdagi magnit okimlarni tenglashtirib olsak buladi.
Yukorida 1-2§ da magnitlanish jarayonlarining taxlili uchun, shartli ravishda, magnit yurituvchi kuch (m.yu.k) tushunchasi kiritilgan edi. Umumiy xolda m.yu.k. magnitlanuvchi tokning soni kupaytmasi bilan anklanadi: