Din psikolojiSİ BİLİm dali

48 
 
 
öğretildiği  bu  çocuklar  ergenlik  çağlarında  ve  ergen  olduklarında,  ebeveynleri  ile 
aralarında çıkacak irade savaşında kim yenik düşecek?  
Diğer  taraftan,  gençler  din  kurallarına  uymaya  pek  istekli  değil,  çünkü 
kısıtlayıcı  geliyor.  Birçoğu  dini  tercihlerinin  olmadığını  söylüyor,  inanç  sistemleri 
dahi  adeta  kişiselleşmiş.  Liberal  görüşlü  (özgürlükçü)  olmayı  bir  üstünlük  gibi 
algılıyorlar.  Özgürlük  anlayışları  oldukça  endişe  verici.  Kendi  dinini  kendin  yarat 
derecesinde özgürler. 
Gençler  yaşadıkları  olayların  tüm  ayrıntılarını  herkese  rahatlıkla 
anlatabiliyorlar.  Her  şeyi  ulu  orta  konuşabiliyorlar.  Duygularını,  öfkelerini, 
üzüntülerini,  sevinçlerini  tartmak  yerine  doğrudan  dışarıya  yansıtmayı  tercih 
ediyorlar. Küfürlü ve müstehcen şeyler konuşmayı meziyet sanıyorlar. 
Bugünün gençleri her adımda bireyselliğin önce geleceğini aşılayan ve onlar 
doğmadan önce sahnede yerini almış bir kültürün ürünü olarak görülmelidir. 
Gençlerimiz  eğlenceyi,  hayal  kurmayı,  televizyon  izleyip  internette 
dolaşmayı,  kendinden  memnun  olmayı  kısacası,  tercihlerini  haz  alacakları  şeyler 
yönünde  kullanmayı  yaşamlarının  doğal  bir  parçası  olarak  görüyorlar.  Örneğin, 
internet  dünyasında  hiçbir  yetkili  yok.  Bilgi  akışı  serbest,  herkes  her  şeye 
ulaşabiliyor  ve  doğru  olsun  ya  da  olmasın  herkes  birçok  şey  paylaşıyor.  Gençler 
bilgisayar  başında  etkileşime  geçiyor.  İnternetteki  mesaj  panoları  ve  sohbet 
odalarında her türlü bilgi, fikir ve hatta karşı cinslerin duygusal paylaşımlarına şahit 
oluyoruz.
57
İnternet onlar için haz dolu vazgeçilmez bir sanal âlem.  
                                                           
57
 Twenge, ss. 11-76. 
 

---

49 
 
 
Gençler maddi hazlara adeta bağımlı haldeler. Kendilerini sorumluluk sahibi 
bireyler  olarak  değil,  fiziksel  açıdan  çekici  ve  zeki  olarak  tanımlamayı;  yaptıkları 
işlerin de haz verici olmasını tercih ediyorlar. Peki neden?
58
 
Düşünce yapımız, ideolojimiz ve düşünce yapımız ne olursa olsun şu gerçeği 
görmek  gerekiyor:  Pozitivizm  ve  bilimsel  materyalizm  insanları  küresel  intihara 
sürüklüyor. 
Günümüzde televizyon programları, bilgisayar oyunları, kitaplar, dergiler, her 
türden  ürün  reklamları  vs.  hemen  her  şey  narsisizme  ve  hedonizme  benzeyen 
duyguları  ön  plana  çıkaran  mesajlarla  dolu.    Bunları  hepsi  bireye  odaklanmaya 
yoğunlaşıyor.  Ben  diğerlerinden  farklıyım,  ben  özelim,  hiçbir  niteliğe  gerek  yok, 
güzelim, büyüleyiciyim, ilgincim, muhteşemim, tüm hayallerim gerçek olabilir gibi 
mesajlar  içeriyorlar.  Popüler  medya  kişinin  kendine  duyduğu  saygıyı  hemen  her 
şeyin  tedavisi  olarak  göstererek  öz  saygının  ününe  ün  katıyor.  Birçok  televizyon 
filmimde kişinin kendini sevmesinin her şeyden önemli olduğu öğretiliyor. 
Birçok  okulda  uygulanmakta  olan  rehberlik  hizmetlerinde  özsaygıyı 
geliştirme  programı  adı  altında  aslında  “BEN”  güdülemesi  yapılıyor.  Özsaygı 
programları  öğrencilerin  kişinin  kendisiyle  meşgul  olması  ve  kendini  övmesinin 
kabul edilebilir ve istenir bir şey olduğuna inanmalarını sağlıyor. Yani, sadece teşvik 
edilmiyor  aynı  zamanda  gerekli  görülüyor.  Eğitim  seminerlerinde  öğretmenlere  ve 
ailelere çocuklarının özsaygılarını her şeyin üzerinde korumaları gerektiği anlatılıyor.  
Peki,  bunun  sonucunda  nasıl  gençler  ortaya  çıkıyor?  Eleştiri  kabul  etmeyen, 
çabuk  incinen,  eleştirildiklerinde  düşmanca  davranan,  kaba,  işbirliğinden  kaçan, 
sorumsuz  gençler.  Özsaygı  gençleri  erken  yaşta  gebeliğe,  suç  işlemeye,  alkolizme, 
                                                           
58
 Mustafa Merter, Dr. Jean M. Twenge’in  “Ben” Nesli’ne önsöz, İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2009, 
ss. 7-9.
 

---

50 
 
 
uyuşturucu  kullanmaya  ya  da  kronik  haz  düşkünlüğüne  karşı  korumuyor.  Özsaygı 
sanıldığı gibi iyi davranışları, kişisel ve toplumsal sorumluluğu arttırmıyor. Özsaygı 
akademik  başarının  arttırılmasında  da  etkili  olamıyor.  Çocuk  hiçbir  şey  yapmadan 
kendini  mükemmel  görmeye  güdülendiğinden,  temeli  olmayan  özsaygı  çalışkanlığı 
değil, tembelliği ve hazcılığı teşvik ediyor.  
Özsaygı  programları  içi  boş  ve  uzun  vadede  yetersizler.  Özsaygının 
doğurduğu  iniş  çıkışlar,  fiziksel  ve  ruhsal  sağlığı  olumsuz  etkiliyor.  Gençlerin 
sağlam  olmayan  temeller  üzerine  inşa  ettikleri  özsaygıları,  hayatın  zorlayıcı 
gerçekleriyle  karşılaşıldığında  işe  yaramıyor,  hatta  birçok  soruna  da  sebebiyet 
veriyor.  Çocukların  egolarını  şişiriyor.  Bu  da  narsisizme  ve  hedonizme  yol 
açabiliyor. 
Bu sebeple, çocukların duyarlılıklarını ve becerilerini geliştirerek bir öz saygı 
edinmeleri  sağlanmalı,  hatta  özsaygıdan  ziyade  özdenetim  ve  özdisiplin 
aşılanmalıdır. Özdenetimin, yaşamın karşılarına çıkaracaklarını önceden sezmelerine 
özsaygıdan daha çok yardımcı olacağı muhakkaktır.  
Çok  sayıda  aile  çocuklarını  terbiye  etmenin  onların  ruh  sağlıklarına  zarar 
vereceğini  düşünüyor.  Oysaki  ebeveynlerin  sergilediği  aşırı  hoşgörülü,  disiplinden 
uzak tutumlar çocukları gerçekçi olmayan hayallere yönlendiriyor.  
Genç  neslin,  hayallerinin  peşinden  koşmak  ve  maddi  hazlara  ulaşmak  için 
ayırdığı zamanın uzunluğunun sebebi ego ve kişisel odak.  
Peki,  kişinin  kendisine  ve  zevke  bu  kadar  odaklanması  sağlıklı  mı  yoksa 
hastalıklı  bir  durum  mu?  Elbette  sağlıklı  değil,  çünkü  kişinin  kendini  sevmesi, 
sorumsuzca  kendi  mutluluğunu  her  şeyden  önce  düşünmesi  ve  sadece  kendisi  için 
var olması, öz saygıdan narsisizme ve hedonizme doğru yol alıyor.  

---