Din va diniy qadriyatlarning jamiyatdagi ro`li Javob

Markaziy Osiyoda Buddaviylik va Xristianlik

Javob: Ж аҳон цивилизациясининг кддимги марказларидан бири булган Ҳиндистонда милоддан аввалги VI асрда буддавийлик (санскрит тилида buddha — осойишталикка ва буюк ҳақиқатга эришган деган маъноларни англатади) дини юзага келган. Янги диний таълимотнинг вужудга келиши турли сабаблар билан боғлиқ бўлган. Милоддан аввалги VI асрда ўнлаб майда князликларга бўлиниб кетган Ҳиндистонда давлат ҳокимиятини марказлаштиришга ҳаракатлар кучайган. Ҳ и н д к т о н жамиятининг жуда кўп касталар (португал тилида casta — ирқ, уруғ, табақа)га бўлиниб кетишига сабабчи бўлган брахманизм бундай жараёнларни рағбатлантирмаган. Шу боис бир-биридан сунъий равишда ажратиб ташланган касталар ни (Ҳиндистонда варна деб аталади) умумий мақсад атрофида бирлаш тириш га туртки берувчи мафкурага зарурат туғилган. Буддавийликка тарихий шахс, кш атрия кастасининг вакили Сиддихартха Гаутама (гаутама сўзи уруғнинг номидан олинган) асос солган. У Ш имолий Ҳиндистондаги Ш акья
князлигининг шаҳзодаси бўлган. Д иний ривоятларга кўра, Сиддихартханинг онаси илоҳий равишда унга ҳомиладор булади (онасининг тушида биқинига фил кириб кетади, ф арзандини \ам биқинидан туғади). Бола туғилганидан кейин онаси вафот этади. Суюкли хотинидан жудо бўлган отаси Сиддихартха Мудсхадана фарзандининг тарбиясига жиддий эътибор беради. Натижада Сиддихартха Гаутама ўз даврининг ўқимишли кишилардан бири бўлиб етишади. Ўша вақгдаги етук мураббийларнинг тарбиясини олган ўсмир балоғат ёшига етганидан кейин билимини янада кенгайтириш ва илоҳий \ақиқатни англаш мақсадида тарки дунё қилади (ўша даврда илоҳий ҳақиқатга фақат шу йўл билангина эришиш мумкин деган ғоя булган) ва бу давр олти йил давом этади. Бенарес шаҳри ёнида медитация билан шуғулланган Сиддихартха Гаутамага кунларнинг бирида буюк ҳақиқат аён бўлади ва у буддага айланади. Ш у вақгдан бошлаб у одамлар орасида ўзининг таълимоти (Бенарес даъвати)ни тарғиб қила бошлайди.

рт-ш ароит яратган.

Будда таълимоти қуйидаги тўртга буюк ҳақиқатга асосланади:
1) ҳаёт изтироблардан иборат;
2) изтиробларнинг манбаи — эҳтирос ва истакларга тўла ҳаёт;
3) изтироблардан нирванага (санскрит тилидан сўзмасўз тарж имаси — ўчиш , сўниш деган маънони англатади) эриш иш орқдои халос булиш мумкин;
4) ҳақиқатни англаш ва нирванага эриш иш нинг йўли мавжуд.

Ҳозирги даврда эътиқод қилувчиларнинг кўплиги жиҳатидан ва халқаро миқёсда нуфузли ўринга эга динлардан бири христианликдир. Христианлик милодий I асрнинг бошларида Рим империясининг мустамлакаси бўлган Фаластинда вужудга келган. «Христианлик» ибораси кддимги яҳудий тилидаги «машиах» сўзининг грек тилига таржимасида «Христос», яъни муқаддас ёғ суртилган, мессия (маҳдий) деган

Христианлик таълимотининг шакллаиишида Александриялик Филон (милоддан аввалги 20 — милодий 54 йиллар) қарашлари алоҳида аҳамиятга эга.

20.