102
Bernini “Dörd çay” kompozisiyası
Vatikan muzeyi
Vur-tut 44 hektarlıq ərazisi olan Vatikanın ən böyük möcüzələrindən biri
onun muzeyidir (Musei Vaticani). Muzeyin kolleksiyasında çox zəngin incilər
saxlanılır. Əsrlər ərzində bu inciləri müxtəlif Roma papaları toplamışdılar və
sənətə belə qayğılarına görə onlar, heç şübhəsiz, ehtirama layiqdirlər. Bu yolla din
xadimləri gözəl rəssamlıq və heykəltəraşlıq əsərlərinin əldən-ələ keçməsinə, alver
obyektinə çevrilməsinə imkan verməməklə bəşəriyyət üçün olduqca faydalı bir iş
görmüşlər. Muzeyin dəbdəbəli otaqları da eksponatların nümayişini daha da
qabarıq və cazibəli edir. Burada, deyilənlərə görə, 1400 otaq mövcuddur.
Muzeyə daxil olanda əvvəlcə heykəllər və büstlər
salonuna daxil olursan,
burada çox sayda qiymətli heykəltəraşlıq əsərləri vardır. «Laokoon»
kompozisiyasını da, Avqustun heykəlini də görmək mümkündür. Sonra qobelenlər,
ştapellər zalı gəlir. Qonşu otaqda isə keçmişin coğrafi xəritələri nümayiş etdirilir.
Yenidən heykəltəraşlıq nümunələri zalına daxil olursan.
Papa IV Sikstin ( Sistine) sifarişi əsasında XV əsrin sonunda onun adını
daşıyan kapella tikildi. Onun tavanını bəzəmək işinə Mikelancelo məcbur edildi.
O, isə Rafaelin dühasını hiss edib, Segnature stansındakı işi ona tapşırmışdı. Pafael
burada iki freska – «Disput» və «Afina məktəbi»ni çəkdi.
104
arxitekturasını əlavə etdi. Bunun içərisində təəccüb doğuran üç ölçülü və effekti ilə
fərqlənən müxtəlif təsviri elementlərin yerləşdirilməsi idi. Tavan üzərindəki iş
novator memarın peyğəmbərlərin, sivillaların və digər obrazların füsunkar təsvirini
yaratmaqla öz rəssamlığının, heykəltəraşlığının və arxitektura işlərinin
anlaşılmayan bir qaydada sehrli sintezini meydana gətirən nəhəng bir dahi
olduğunu sübut etdi. Tavanın xüsusi quruluşundan istifadə edərək, o, tablolarında
güclü fiqurları dinamik qaydada yerləşdirməyi bacardı. O, bu bölmələrdə
Bibliyanın «Genesis» – «Başlanğıc» kitabından olan epizodlara 9 rəsm seriyası
həsr etdi.
Mikelancelo “İnsanın yaranması”
«İnsanın yaranması» tablosunda iudaizm allahı Savaof əlini uzadıb,
barmağını Adəmin barmağına toxundurmaqla ona nəfəs və həyat enerjisi verir.
Qoca yaşında olan saqqallı Savaofla onun həyat verdiyi Adəm arasında bənzərlik
olsa da, axı Allah insanı öz obrazında və özünə bənzər yaratmışdır, aralarındakı
fərq də nəzərə çarpır. Adəm mükəmməl bədən cizgiləri və bütün görünüşündə
ifadə qolunun cavanlığı ilə, elə bil ki, ona tamaşa edənlərə sönməz
həyat eşqi təlqin
edir. Savaof isə dünya görmüş, Yaradan funksiyasını yerinə yetirməyin hərtərəfli
əziyyətini çəkən qoca bir varlıqdır. Ağır zəhmət ona öz təsirini göstərməmiş
deyildir. Bu obrazların təsviri onların müəllifinə də, heç şübhəsiz, ölməzlik bəxş
edir. Axı o da öz növbəsində Yaradandır, ancaq onun fəaliyyət dairəsi Böyük
Yaradana nisbətən dardır.
Dahi rəssam insanın yaranmasını adi, hər cür mistikadan kənar şəkildə
əks etdirir, burada dərk olunması müəmmalı və ya çətin olan heç bir şey yoxdur.
Möcüzə yalnız Allahın yaradıcı qüvvəsindədir. Bu qeyri-adi hadisə sadəcə
barmaqların uclarının toxunması ilə baş verir, elə bil ki, bu kontaktla Yaradan ilk
insanın bədəninə yaşamaq, həyat sürmək cərəyanı buraxır. Bu əlaqə ilahi qüvvənin
nəyə qadir olduğunu göstərməklə yanaşı, insanın da bu xeyir-duadan düzgün
istifadə etməsi zərurətini vurğulamaqla, Allahın yaratdıqları arasında onun ali
məxluq olduğunu özünün həyat tərzi, davranışı, başqaları ilə münasibətini düzgün