126
Dar kanllardan birində gəzərkən binanın üstndəki “Viva Vivaldi” –
“Jaşasın Vivaldi” şüarı diqqətimi cəlb etdi. Minnətdar venetsiyalıların məşhur
“Dörd fəsl”in məllifi olan öz həmyerlilərinə belə hörmət bəsləməsi diqqətəlayiqdir.
XVII əsrin sonu, XVIII əsrin birinci yarısında yaşamış Antonio Vivaldi əvvəlcə
skripkaçı və dirijor kimi tanınmış, sonralar bəstəkar kimi şöhrət tapmışdı.
Rialto körpüsünün altından keçmək də çox maraqlıdır. Qrand kanaldakı
digər saray Ka d`Oro adlanır, bu da «Qızıl Ev» deməkdir. Venetsiyalılar «casa» –
«ev» sözünü «ca» kimi tələffüz edirlər. Ka d`Oro sarayı üçmərtəbəli, gözəl
sütunları və mərmər şəbəkəsi olan binadır və Venetsiya qotikası nümunəsi hesab
olunmaqla, ilk dəfə onun bəzədilməsində zərvərəq qızıldan istifadə olunmuşdur,
ona görə də «Qızıl ev» adını almışdır. Burada Titsianın «Venera», Andrea
Mantenyanın «Müqəddəs Sebastyan» tabloları nümayiş etdirilir.
Venetsiya arxipelaqının ən böyük adalarından biri olan Muranoda
dünyada şöhrət tapmış şüşə istehsalı mövcuddur. Buranın görməli yeri Şüşə
muzeyidir. Digər ada olan Buranoda isə çoxlu monastırlar tikilmişdi, indi onlardan
yalnız «Le Kappuççino» qalmışdır. Monastıra göndərilən qızlar krujeva hörməklə
məşğul olurdular və onların məhsulu bütün dünyada şöhrət tapmışdı. Krujevalar
muzeyi də buradadır.
Venetsiya həm də öz karnavalı ilə məşhurdur. Hamı, hər iki cinsdən
olanlar qədim dəbə məxsus olan paltarlar geyinib bəzənir, həm də maska taxırlar.
Ümumiyyətlə, İtaliyada karnaval başlıca yaz bayramı hesab olunur. «Karnaval»
sözü oruc (post) tutmaq dövrünün başlandığı günü bildirir, latın sözünün azacıq
dəyişdirilməsi ilə «ətdən imtina etmək» mənasını verir. Venetsiya karnavalına da
Rio de Janeyro karnavalı kimi başqa ölkələrdən də pərəstişkarlar axışırlar.
San Markodan dəmiryol vağzalına qayıtmaq istəyəndə, səfər
yoldaşlarımızdan biri – öz liderlik xüsusiyyəti ilə seçilən, bərədə -su tramvayında
sərnişin sıxlığından nəfəsin dayandığını bəhanə edərək, su taksisi ilə qayıtmağımızı
təklif etdi, onu da əsas gətirdi ki, həm də bu, qondolada gəzməkdən də xeyli
rahatdır. Motorlu qayığın divanları, həqiqətən də, rahat olmaqla yanaşı,
qondoladan fərqli olaraq, onda heç bir qorxu hiss etmirsən və həm də taksi
ətrafındakı gözəllikləri daha yaxşı müşahidə etməyə imkan verir. Doğrudan da, bu
qayıq elə bil ki, bizi şəhərdə yenidən gəzdirdi və biz gözəlliklərə əlavə valeh olmaq
imkanı qazandıq.
Şəhər turistlərə sevinc, bayram əhval-ruhiyyəsi bəxş edirsə, bu, heç də o
demək deyildir ki, şəhər əhalisi az qala «cənnət məkanında» yaşayır.
Venetsiyalıların (burada ümumilikdə 170 min nəfər sayda əhali yaşayır) dörddə bir
hissəsi pis yaşayış şəraitindən əziyyət çəkir, 10 min ailə köhnə məhəllələrdəki su
basan mərtəbələrdə məskunlaşmışlar. Son 100 ildə Venetsiya rayonunda dənizin
səviyyəsi 33 sm qalxmışdır. Şəhər hər il, demək olar ki, 5 mm aşağı düşür.
Şəhərin əsas problemi ətraf mühitə aiddir. Venetsiya tez-tez təkrar
olunan güclü daşqınlardan əziyyət çəkir, onlara səbəb astronomik və meteoroloji
qabarmaların birləşməsidir, bu vaxt cənub və cənubi-şərq küləyi suyu şəhərin
üstünə qovur. Bütün bunlar sənət əsərlərinin dağılması qorxusunu heç yada
salmadan belə, bu unikal şəhərin mövcudluğunun özünə təhlükə törədir. 1867-ci
127
illə1967-ci illər arasında baş verən 58 daşqın vaxtı su normal səviyyədən 3 fut
yuxarı qalxmışdı.1960-cı ildə baş verən daşqının bədbəxtliyinə görə isə
YUNESKO həyəcan siqnalı çalmışdı. İndi Venetsiya əvvəlki əsrlərə nisbətən,
demək olar ki, üç dəfə böyük sürətlə suya batır.
İtaliya ilə vidalaşdıq
Nəhayət, İtaliya ilə vidalaşmaq anı gəlib çatdı, biz bu ölkəni olduqca xoş
hisslərlə tərk edirdik. Böyük fransız filosofu Volter bir neçə həftəni Niderlandda
keçirdikdən sonra, Amsterdamdan vətənə qayıtdıqda, şəhərə olduqca qəzəblə
müraciət etmişdi: «Əlvida qazlar, kanallar və haramzadalar!» Amsterdam kanalları
və qazları ilə məşhur idi. Volterin Müqəddəs Roma İmperiyası barədəki
sözlərindən istfadə etsək, o, bu üç sözün mahiyyətə qətiyyən uyğun olmadığını
demişdi, biz də İtaliyada nə qaz, nə kanal görmüşdük, nə də hansısa bir haramzada
ilə qarşılaşmışdıq. Bu ölkəyə, onun hansısa bir şəhərinə acı sözləri işlətməyə
dilimiz də gəlməzdi, belə rəy bizim tərəfimizdən sırf nankorluq əlaməti olardı.
Əksinə, minnətdarlıq hisslərimizi tam fərqli sözlərlə ifadə etdik: «Əlvida abidələr,
dağlar, dahilər!» Bu üç amilin hər biri isə ehtirama və heyranlığa layiqdir.
Hindistanda ilk Moğol imperatoru olan Babur da özünün “Babyrnamə”
kitabında işğal etdiyi həmin ölkə və onun xalqı haqqında xoş sözlər işlətməmişdi.
Bəlkə də Hindistanın onun vətənindən fərqli olan və səhranı andıran təbiəti onun
mənfi fikirə düşməsinə daha çox təsir göstərmişdi. Böyük və qədim mədəniyyətə
malik olan bir xalqı aşağılamaq heç də yaxşı bir iş deyildir. İtaliyaya gəldikdə,
onun heç də reklama ehtiyacı yoxdur və barəsində Babur sayağı danışmaq isə
yalnız ədalətsizlik olardı.
Mənim İtaliya ilə ilk qiyabi tanışlığım Alberto Moravianın 1957-ci ildə
çapdan çıxmış məşhur «Çoçara» («La ciociara») romanını hələ orta məktəbdə
oxuyarkən rus dilində mütaliə etməyimlə başlandı. Kitabı ixtisası kübarlığına,
fərqli davranışına uyğun gəlməyən Gəncədən olan gənc kolxoz zootexniki
marağımı nəzərə alaraq mənə bağışlamışdı. Sonralar həmin yazıçının «Romalı qız»
(«La Romana») adlı nisbətən zəif, erotik romanını oxudum. Antik Roma tarixi,
ədəbiyyatı, hüquqşünaslığı ilə əsaslı qaydada tanış olmağıma baxmayaraq, müasir
italyan ədəbiyyatına müraciət etməyimlə öyünə bilmərəm. Neorealizm üslubundakı
italyan filmlərinə isə daim maraq göstərmişdim. Sofi Lorenin baş qəhrəman rolunu
oynadığı «Çoçara» filminə də böyük maraqla baxmışdım. Həm kitab, həm də film
İkinci Dünya müharibəsin illərində nə qan tökülməsindən, nə insanların kütləvi
şəkildə həlak olmasından deyil, sadə bir qadının lap sonda bədbəxtliyə düçar
olmasından, əziyyətlə böyütdüyü yeniyetmə qızının təcavüzə məruz qalmasından
söhbət açır. Özü də bu zərbəni faşistlər vurmamışdılar, İtaliyanı azad etməyə gələn
Müttəfiq qoşunlarının tərkibindəki Mərakeş əsgərlərinin sadəcə vəhşiliyinin
nıticəsi idi. Müharibə bu fağır qadını da öz qeyri-adi dəhşəti ilə haqlayır, onun da
həyatını öz cəhənnəm alovu ilə qarsır.
Dostları ilə paylaş: |