134
Abraham Linkoln 12 fevral 1809-cu ildə Kentukki ştatındakı
Hocenvilldən üç mil cənubda olan bir komada dünyaya gəlmişdi. İki yaşı olanda o,
qonşuluqdakı fermaya aparılmşdı. Öz evləri barədəki erkən xatirələrində atasına
kömək etməsini, əkdikləri qarğıdalı və boranı toxumlarının daşqın nəticəsində
yuyulub məhv olmasını təsvir edir.
Atası Tomas Linkoln toxucu şagirdliyi ailəsindən çıxmış və onun əcdadı
1637-ci ildə, «Meyflauer» gəmisində buraya gələnlərdən 17 il sonra İngiltərədən
Amerikaya, Massaçusets yarımadasına mühacirət etmişdi. «Meyflauer»
sərnişinlərinin 1620-ci ilin noyabr ayında gəmini tərk etməmişdən əvvəl
bağladıqları müqavilə gələcək ABŞ Konstitusiyasının rüşeymi hesab olunur. Onlar
«Yeni Plimut» koloniyasını yaradaraq, əkinçiliklə məşğul olmuşdular. Bu barədə
koloniyanın qubernatoru olmuş Uilyam Bredford öz kitabında geniş məlumat verir.
Koloniya sakinləri qonşuluqdakı hindu tayfası ilə də dil tapa bilmiş, onların
təcrübəsindən və köməyindən xeyli faydalanmışdılar. Sonra gələnlər də yəqin ki,
onların qazandıqları təcrübədən istifadə etməmiş deyildilər.
Tomas Qərbdə məskunlaşmağa ilk olaraq can atmaqla pioner adlananlar
dəstəsində güclü bir şəxs idi. 1806-cı ildə o, Kentukkidən gətirdiyi Nensi Henksə
evlənmişdi, bu qız nikahdan kənar doğulan uşaq olmuşdu. Yəqin ki, taleyin
möhürünə uyğun olaraq qızğın dindar bir adam olmaqla yanaşı, bu qadın həm də
daim qəmgin olması ilə seçilirdi. Onların Sara, Abraham və körpəlikdə
ölən Tomas
da
daxil olmaqla, üç uşağı olmuşdu.
1816-cı ildə ailə cənub-qərbi İndianaya köçəndə, burada özünə koma
tapdı, sonra isə komanın yerləşdiyi torpağı satın aldı. Sahəni təmizləməkdə, taxılı
biçməkdə Abraham atasına kömək edirdi, ona görə də erkən yaşlarından onun ov
etməkdən və balıq tutmaqdan xoşu gəlmirdi. Sonralar o, həmin illərdə «panteranın
nərəsini», «donuz ovlayan» ayıları və İndiana sərhədindəki yaşadıqları həyatın
yoxsulluğunu xatırlayırdı. Abrahamın 9 yaşı olanda anası öldü, onu meşədə də
dəfn etdilər.
Xoşbəxtlikdən, ikinci qış mövsümündən əvvəl atası Kentukkidən özünə
arvad gətirdi, o, uşaqlara yeni ana olacaqdı. Özünün iki qızı və oğlu olan Sara adlı
bu dul qadın yeni ərinin uşaqlarına da özününkülər kimi baxmağa başladı. Onun
Abrahamdan daha çox xoşu gəlirdi. Abraham da öz ögey anasını sevirdi. Sonralar
o, analığını «mələk ana» adlandırmışdı. Qadın onun kitab oxumağını da çox
bəyənirdi, yeniyetmə isə kitablara, sirrin hansısa bir qalığını öyrənmək üçün
orijinal bir mənbə kimi baxırdı. O, «azacıq» müddətdə məktəbə getmişdi, bu
müddət üst-üstə yalnız bir il ola bilərdi. Qonşuları sonralar xatırlayırdılar ki, o,
kirayəyə kitab götürmək üçün bir neçə mil məsafədəki ağır yolu qət edirmiş. «Corc
Vaşinqtonun həyatı və yadda qalan əməlləri» kitabını, «Robinzon Kruzo»nu,
«Zəvvarın tərəqqisi» kitabını və Ezopun «Təmsillər»ini oxumuşdu. Yaşa dolduqca
isə etiraf edirdi ki, heç də çox şeyi bilmir. O, öz ailələrinə məxsus olan «Bibliya»nı
da oxumuşdu.
1830-cu ildə Linkolnlar ailəsi ikinci köç etdi. Bu, İllinoytsa səfər idi.
Abraham bu vaxt öküz dəstəsini sürürdü. 21 yaşı olanda o, öz müstəqil həyatına
başladı. 6 fut 4 inç hündürlüyündə olan bu adam möhkəm əzələlərə malik olmaqla,
135
fiziki cəhətdən güclü idi. Balta ilə işləmək onu daha da qüvvətli etmişdi. Onun
mimika sahəsində və əhvalat söyləyən kimi istedadı olduğundan, özünə dostlar
qazanırdı. O, malik olduğu digər qabiliyyətlərini də nümayiş etdirirdi.
Linkolnun gəncliyi və vəkillik illəri
İllinoysa gəldikdən sonra fermerliyə həvəsi olmadığından Linkoln
müxtəlif peşələrlə məşğul oldu. O, yeni fermanın sahəsini təmizləməkdə və ona
çəpər çəkməkdə atasına kömək edirdi. Qayıq sürən kimi, o, Missisipi çayı ilə Nyu
Orleana qədər üzmüşdü. Oradan qayıtdıqda Nyu Salemdəki kənddə məskunlaşdı.
Burada o, gah anbar qarovulçusu, gah poçt işçisi, gah da müşahidəçi kimi işlədi.
1832-ci ildə hindularla Black Hawk (“Qara quzğun”) müharibəsində o, volyunter
kimi xidmətə girdi və öz dəstəsinin kapitanı seçildi. Sonralar o, zarafatla deyirdi ki,
müharibə ərzində döyüşən və diri olan heç bir hindunu görməmiş, lakin
ağcaqanadlarla çox sayda «qanlı mübarizə» aparmışdı.
Qanunverici olmağa can atdığı həmin vaxt o, ilk cəhdində məğlub oldu
və sonra təkrar-təkrar ştat assambleyasına seçildi. O, bir sənətkar kimi dəmirçi
olmağı düşünürdü, lakin nəticədə hüquq praktikası ilə məşğul olmağa meyil etdi.
O, təkbaşına qrammatikanı və matematikanı öyrənirdi və bu vaxt qanuna aid
kitabları da oxumağa başladı. 1836-cı ildə vəkillik üzrə imtahan verdi və
hüquqşünas praktikasına başladı.
Sonrakı ili o, İllinoysdakı Sprinqfildə köçdü, bu, yeni ştatın paytaxtı idi.
Nyu Salemdən fərqli olaraq, bura vəkil işləmək üçün çoxlarına daha geniş
imkanlar verirdi. Əvvəlcə o, Con Styuartın partnyoru oldu, 1844-cü ildən sonra isə
Uilyam Herndonla işlədi. Herndon yaşca Linkolndan 10 yaş kisik idi, lakin geniş
mütaliəyə malik idi, məhkəmədə çıxış edərkən daha emosional olmaqla yanaşı,
həm də baxışlarında daha radikal idi. Onlar pulun kimə ödənilməsindən asılı
olmayaraq, aldıqları nəğd pulu yarı bölürdülər. Bu, o demək idi ki, onların pul
barədə heç bir sözləşməsi olmamışdı.
Sprinfildə gəldikdən sonra Linkoln bir neçə il ərzində ildə 1.200–1.500
dollar pul qazanırdı, həmin dövrdə ştatın qubernatorunun illik maaşı 1.200 dollar
idi, mahal (distrct) hakimlərinin maaşı isə 750 dollar idi. O, gərgin işləyirdi, təkcə
ştatın paytaxtında deyil, mahaldakı məhkəmələrdə də işə çıxırdı. Hər yaz və payız
mövsümündə at üstündə o, yüz millərlə ölçülən məsafədə məskunlaşmış
preriyalıların yanına səfər edirdi.
Dəmir yolunun çəkilməsi ilə, xüsusən 1850-ci ildən sonra
belə səyahətlər
daha yüngül xarakter daşıyırdı. Linkoln İllinoys Mərkəzi dəmir yoluna ştatdan
çarter (xartiya) almaq üçün lobbist kimi xidmət göstərirdi. Həm də həmin dəmir
yolu üçün müntəzəm işləyən vəkil olaraq qalırdı. Makklellan qraflığının cəhdləri
əleyhinə kompaniyanı uğurla müdafiə etdikdən sonra o, öz hüquqşünas
karyerasında birdəfəlik ən böyük qonorar kimi 5.000 dollar aldı. O, məhkəmədə
Missisipi çayı üzərindən Rok Aylend körpüsünün çəkilməsi işini xilas etdi,