184
Aktrisa Larisa Kiinn lojaya gəldikdə Prezidentin artıq şüursuz başını
dizinin üstündə, həkim yaranı yoxlamağa gələnə qədər saxladı. Güllə Linkolnun
sol qulağının üstündən başına dəyib, aşağı və sağa hərəkət edib, sağ gözün lap
aşağısında dayanmışdı.
Ağ Evdə yaralını gətirən faytonu gözləyirdilər, bu vaxt kimsə isterika
şəklində qışqırdı:
– Mister Syuard da həmçinin öldürülmüşdür. Kabinetin bütün üzvləri
öldürülmüşdür.
«Bunu kim etmişdir?» sualına biri cavab verdi: «Qiyamçılar».
Linkoln kiçik yataq otağında arxası üstə uzanmışdı, ağır nəfəs alırdı.
Dağıdılmış kəllədən qan axırdı. Linkolnun sağ gözü şişib bağlanmışdı.
Kabinet üzvləri gəlib-gedirdilər. Təkcə Stenton qalmışdı. Robert, hansısa
bir ümidin olub-olmadığını soruşduqda, Stenton həkimin əvəzinə cavab verdi:
– Heç bir ümid yoxdur. Beyin dağıdılmışdır. Yara ölümcüldür.
Sonra əlavə etdi:
– Teleqraf general Qranta xəbəri Filadelfiyada çatdırmışdır və o, tezliklə
qayıtmalıdır. Həm də çoxlu mühafizəçilərlə.
Sonra bir başqasına dedi:
– Get Baş hakimin yanına. Ona nə baş verdiyini söylə. O, lazımdır ki,
yeni prezidentin andını qəbul etsin.
Dövlət Departamenti rəsmi məlumat verdi: “Bir nəfər mister Syuardı
xəncərlə vurmuşdur, lakin çənəsindəki yeni icad edilmiş, dəmirdən olan protez onu
xilas etmişdir. Ona ümumiyyətlə, xətər toxunmamışdır.” Bu hadisələrin hər ikisi
bir saat içərisində baş vermişdi.
Robert Stentona baxdı, o, başını silkələdi. Sonra Meri otağa daxil olub,
bərkdən qışqıraraq özünü çarpayıda uzanan Linkolnun üstünə atdı və dedi:
– Bizi tərk etmə!
Stenton yanındakılara müraciətlə:
– Qadını buradan aparın, – dedi.
O, daim ehtiramla davrandığı qadına – birinci lediyə qəflətən kobudluq
göstərdi. Qadını otaqdan çıxardılar.
Vitse-prezident sərrast olmayan addımlarla içəri daxil oldu. Stenton ona
daimi mühafizə ayrıldığını dedi:
– O vaxta qədər ki, biz düşmənin kim olduğunu biləcəyik. Onlar səni
öldürmək istəyirlər. Mən buna əminəm.
Vitse-prezident Conson dedi:
– Bizə zərbə dəymişdir.
Stenton əlavə etdi:
– Lakin artıq o, yoxdur. Biz bu qəzanın xarabalıqları altında yaşamalı
olduğumuz bir vaxt o, əsrlərə məxsus olacaqdır.
15 aprel səhər saat 7-dən azacıq sonra Abraham Linkoln dərindən nəfəs
aldı və öldu. Stenton sağ əlini avtomat kimi qaldırdı və ayağa qalxdı:
– Kabinet indi yığışmalıdır.
Prezident Conson and içəcəkdi.
185
Merini otağa gətirdilər. O, hıçqırırdı, ağlayaraq deyirdi:
– Ey mənim Allahım! Mən öz ərimi ölməyə verdim.
Robert onu otaqdan çıxardı.
Brayantaun yolunda Devid Uilkislə görüşdü, axırıncı öz atını çətinliklə
çapırdı. But soruşdu:
– Uğurmu?
Devid «hə» cavabını verdi. But dedi:
– Mən də həmçinin belə fikirdəyəm.
But onu qarşılayan Con Lloyda dedi ki, biz Prezidenti və Dövlət katibini
qətlə yetirdik.
Dünyaya xəbər yayıldı ki, Con Uilkis But Prezidenti öldürmüşdür.
Mister Syuard haqqında isə heç bir xəbər yox idi. Uilkis düşünürdü ki, Devid
Herold deyiləni etmişdir və onlar ikisi də dost və həqiqi qardaş olmuşdular,
ölməzlik qazanmışdılar.
Sonra But Virciniyadakı bir anbarda öldürüldü. Bir həftə əvvəl teatrın
lojasından tullananda ayağını sındıran But bu dövrdə Tobakko limanında
gizlənmiş, sonra Potomak çayı ilə üzmüşdü. O, anbarda yatan vaxt anbar
yandırıldı. Həm də onu boynundan güllə ilə vurdular.
Butun ətrafına toplaşan səfehlərin hamısı, missis Surrat adlı qadın,
güman ki, günahsız olduğu halda, dar ağacından asıldı. Stenton onların hər birini
kütlənin gözləri qarşısında edam etdirdi. But öz yeznəsinə yazdığı məktubda olan
şeyləri etiraf şəklində ifadə etməklə, artıq heç nəyi gizli saxlamamışdı.
Belə bir versiya mövcuddur ki, But, Konqressdəki müəyyən radikal
elementlər tərəfindən sadəcə olaraq istifadə edilmişdi. Stenton isə Konqressdəki
radikallara daha yaxın idi. Sonralar nəticədə onunla Prezident Conson arasında
böyük gərginlik meydana gəldi. Conson Linkolnun Cənuba qarşı mülayim
siyasətini davam etdirirdi. Müdafiə naziri Stenton isə hər an ona mane olmaq
istəyirdi.
Siyasi cəhətdən Stenton və Linkoln, əgər Prezident sağ qalsaydı, hökmən
sözləşəcəkdilər. Stenton öz inkişafına görə Linkolna borclu idi. Bəziləri güman
edirdi ki, onun Prezidenti öldürmək üçün qəsd təşkil etməsi ağlabatan bir məsələ
deyildir. Linkolnun kiçik oğlu Tez Stentondan atasının kim tərəfindən
öldürüldüyünü soruşduqda, o, qışqırığa bənzər səs çıxarıb otağı tərk etmişdi.
Stenton elə qəzəblənmişdi ki, Ford teatrının həmişəlik bağlanmasına göstəriş
vermişdi. Bəziləri isə onu qatillərin arasında xatırlayırlar.
Linkolnun arvadı Meri Todd
Kentukkidən varlı Todd ailəsinin qızı olan Meri 1842-ci ildə Linkolnla
nikaha girdi. Bu qadın haqqında tarixçilər müxtəlif fikirlər irəli sürür, onu gah ilk
186
gündən ərini ilhamlandıran, siyasətdə uğurlar qazanmasından ötrü cəhdlər edən
qadın kimi, gah da əsəbi durumu heç vaxt taraz olmayan, tez özündən çıxan, özünü
idarə edə bilməyərək bəzi qadınları heç bir səbəb olmadan təhqir etməkdən də
çəkinməyən ağılsız şəxs kimi təqdim edirlər. Fakt orasındadır ki, Meri əri
Linkolnun vaxtsız həyatdan getməsinə, özündən asılı olmayaraq şərait yaratmış,
əslində ərinin qatillərinə öz dəhşətli əməllərini həyata keçirmək üçün axtardıqları
imkanı vermişdi. Onun təkidi ilə Ford teatrında tamaşaya baxmağa gedən Linkoln
qatilin atəşi hesabına həyatdan getmişdi. Axı Prezidenti, konkret olmasa da,
xəbərdar etmişdilər, onun ictimai tədbirlərə qatılmaması məsləhətini vermişdilər.
Meri isə ağıl korluğu ilə şəraiti qiymətləndirməyərək, onu yüngül şıltaqlığının
qurbanına çevirmişdi.
Meri Todd öz əhvali-ruhiyyəsindən asılı olaraq ya madam ya da Hellcat
– «cəhənnəm pişiyi» olurdu. Meri əri kimi Sprinqfilddən Vaşinqtona gəlmək üçün
12 günü və gecəni faytonda keçirmişdi. Hellicat deyirdi ki, mən faytonda yol
gedəndə özümü dəniz xəstəliyinə tutulan kimi hiss edirəm. Onu sakitləşdirirdilər
ki, sən tezliklə Ağ Evdə məskunlaşacaqsan. Vaşinqtona çatanda yalnız əynindəki
mavi velvet paltarının cırılıb-cırılmadığını yoxladıqdan sonra sakitləşdi. Özü
haqqında deyirdi ki, «mən güvə şəhidiyəm».
Meri ərinə deyirdi ki, mister Byükenen (Linkolndan əvvəlki ABŞ
prezidenti) bədbəxt adam imiş və Allaha şükür ki, onun yerini parlaq şəxs olan
hakim Duqlas deyil, sən tutdun. Qəribəlik orasındadır ki, mən sənə necə ərə
getdim. Hər bir adam düşünürdü ki, mən ərə gedə bilərəm, özüm də düşünürdüm
ki, bunu edə bilərəm. Lakin mən evimizdəki rəqs axşamında səni gördüm, mənə
yaxınlaşdın, özünü təqdim edib dedin ki, mənimlə rəqs etmək istəyirsən. Biz rəqs
etdik və sənin özünün dediyin kimi, bu, həqiqətən də, «ən pis vasitə» ilə baş verdi.
O, bu sözləri deyəndə öz xatirələrinə gülümsəyirdi. Üç yaş on aylığında olan oğlu
Eddini isitmədən itirdiyini yada saldı və hıçqırmağa başladı.
Merinin, adətən, səhər vaxtı başı ağrıyırdı və bundan, ölümdən də pis
qorxurdu. Hiddətlənirdi ki, vampir mətbuat daim onun üstünə atılmağa hazırdır.
Ağ Evdə onlar məskunlaşdıqdan sonra bir dəfə Duqlasla Linkoln dəhlizə
çıxanda, Meri onlarla qarşılaşdı. Duqlas qollarını geniş açıb, «Meri Todd» deyə
onu salamladı. O. isə həyəcanla «Hakim Duqlas» deyib, çoxlarının düşündüyü
kimi ərə gedə bilməli olduğu bu adamı qucaqladı. Və sonra Linkolna tərəf dönüb,
«Eh, gör mən nə etmişəm, Ata» dedi.
Duqlas ona diqqətlə tamaşa edib dedi ki, Meri Todd, sən bu Evin
bəzəyisən. Sonra Linkolna tərəf döndü:
– Əgər o, mənə ərə getməyə razılıq versəydi, mən indi burada sənin
yerində olardım.
Linkoln:
– Lakin, Hakim, güman et ki, o, Con Brekinricə ərə getsəydi, onda
Brekinric burada olardı.
Meri güldü, şadlandı və qürur hiss etdi. Duqlas əlavə etdi ki, əgər Meri
azacıq yaşlı olsaydı, Transilvaniya kollecində Cefferson Devisə ərə gedə bilərdi və
Cənubun kraliçası olardı.
Dostları ilə paylaş: |