230
Bəs Katilina təqsirkar bilinsə və sürgünə göndərilsə, necə olacaqdır?
Romadakı qulların da hər biri bilir ki, bu adam öz doğma bacısının da məşuqu
olmuşdur. Tsitseron deyirdi ki, şansa malik olan bir adam kimi onun özü Katilinanı
əzəcəkdir. Onu məhkəmədə udmaq, səsvermədə udmaqdan asan olacaqdır.
Tsitseron qəflətən elan etdi ki, o, Katilinanı müdafiə edəcəkdir: «Mən
cəhənnəmin bu ən qara şeytanını, əgər onun vəkilə ehtiyacı olsa, müdafiə
edəcəyəm». Bu sözlərə təəccüblənənlərə isə belə cavab verirdi: «Mən yeni
adamam və konsul olmağı axtarıram. Bura da Romadır. Burada özümdən başqa,
heç kəs mənə kömək etməcəyəkdir. Roma filosofların əsərindəki hansısa mücərrəd
yer deyildir, onun şərəfi zibil çayının üstündə qurulmuşdur. Beləliklə, mən əgər bu
zəruri olsa, Katilinanı müdafiə edəcəyəm və sonra mən onu bacardığım qədər tez
şəkildə məğlub edəcəyəm. O da eyni şeyi mənə qarşı edəcəkdir. Bu, bizim
yaşadığımız dünyadır».
Proses özünün müxtəlif səhnələrindən keçməli idi, jüri seçilmişdi. İyulun
son həftəsində mühakimənin başlanması qərara alınmışdı. Katilina Tsitserondan
xahiş etdi ki, onu müdafiə etsin. Tsitseron dedi: «Və beləliklə, balıq qarmağa
düşmüşdür». Bu vaxt Terentsiya doğum ərəfəsində idi, ərinə dedi ki, özünə kəniz
tutsun.
Tsitseron zəhləsi getdiyi iki nəfəri nəzərdə tutaraq deyirdi ki, Romanın
ən yaxşı ailələri arasında qarşılıqlı nikahlar bu iki əclafı meydana gətirmişdir.
Onlar Katilina və gənc Klodidir.
Katilina Tsitseronu sakitləşdirmək üçün dedi ki, sən fikir vermə, jüri
barədə özüm qayğı göstərəcəyəm. O, isə bildirdi ki, bir müdafiəçi vəkil kimi sənə
deyirəm ki, səni ittiham edəni öldürsən, bu, çox ciddi səhv olacaqdır. Həm də o
düşünürdü ki, ancaq bu cütlüyün işləri yaxşı getsə, biri digərinin ardınca öz
düşmənlərini öldürəcəkdir.
Terentsiya doğurdu. Tsitseron Tulliya anadan olanda təşvişdən
qurtulmaq üçün evdən getmişdi. İndi isə dostlarına məktubla bildirdi ki, sizə xəbər
verməyi özümə şərəf duyuram ki, mən kiçik bir oğulun atası oldum. Terentsiya da
yaxşıdır.
O, elə bir günü arzulayırdı ki, nə vaxt konsul olacaqdır. Pıçıltı ilə dedi:
«O vaxt sən konsul Mark Tulli Tsitseronun oğlu Mark Tulli Tsitseron olacaqsan.
Görürsən, necə səslənir?»
Katilina həmin gün Tsitseronu gözləyirdi. Onun oğlu olduğunu
eşitmişdi. Əlini hərarətlə sıxmaqla onu təbrik etdi.
Onlar bir-birinə vəhşi heyvanlar kimi baxırdılar, sürünən ilanlar kimi bir-
birinə dolaşırdılar. O, sənədləri qutuya qoyub Katilinaya qaytardı: «Mən qorxuram
ki, onları qəbul edə bilmərəm».
Katilina:
– Çünki sən vəkilimsən və vəkillər haqq ala bilməzlər.
Tsitseron:
– Mən gəlmişəm, sənə deyim ki, sənin vəkilin olmaq istəmirəm. Çünki
sən əvvəldən təqsirkarsan. Sən pozulmusan, hələ bütöv başqa şeylər də vardır. Sən
qabaqcadan hökmü satın almısan və mən bu oyunda iştirak etmək istəmirəm ki,
231
sənin bir hissən olan özümü, həm də başqalarını – arvadımı, qardaşımı, indi daha
vacib olan oğlumu, çünki o, hələ nəyisə anlamaq üçün kifayət olan yaşa malik
deyildir, – inandıra bilmərəm.
Katilina dedi:
– Sən düşünürsənmi ki, bunun mənim üçün heç bir nəticəsi
olmayacaqdır, lakin özün üçün hansısa nəticəsi olacaqdır? Bu, mənim üçün
əhəmiyyət kəsb etmir ki, kim mənim vəkilim olacaqdır. Mənim üçün heç nə
dəyişmir. Mən bəraət alacağam. Lakin sən isə indi mənim dostluğumun əvəzinə
mənim düşmənçiliyimə malik olacaqsan.
Tsitseron çiyinlərini çəkdi:
– Mən, əgər bu qaçılmazdırsa, bəzi adamların düşmənçiliyinə malik
olmağı seçirəm. Mən buna dözəcəyəm.
Katilina və Tsitseron bir-birlərinə sadəcə arxalarını çevirdilər, bu,
ənənəvi olaraq düşmənçilik siqnalı demək idi.
Katilinanın məhkəməsi. Tsitseron yeni kampaniyaya başlayır
Tsitseronun həyatının qayğılı dövründə Katilinaya düşmən olmaqdan
peşman olmuşdu. O, və Katilina birlikdə konsul ola bilərdilər, bu vaxt onun ali
imperium barədəki arzusu puç olacaqdı.
Katilina məhkəməyə ənənəvi olaraq köhnə aristokrat mühafizəçiləri
Katul, Hortensi, Lepid və yaşlı Kurio ilə gəldi. Jüri rüşvət almışdı, lakin
Katilinanın Afrikadakı davranışı barədəki məlumatlar onları xeyli silkələmişdi.
Klodi Katilinadan və onu dəstəkləyənlərdən gələn zərbədən qorxub, şəhəri tezliklə
tərk etmiş, uzaq Qalliyaya qaçmışdı.
Tsitseron göz yaşları içərisində Terentsiyaya, Tulliyaya və Marka əlvida
deyib, öz böyük kampaniyasını aparmaq üçün Şimala yollandı. O, Flamini yolu ilə
gedirdi. Demosfen kimi öz nitqini yaxşılaşdırmaq üçün ağzına daşlar qoyub, çıxışa
başlamasını nümayiş etdirməyə cəhd edəndə, özünə gülürdü. Tsitseron böyük şəhər
barədə deyirdi ki, «Roma çaylarla və ya dağlarla və ya hətta dənizlərlə müəyyən
olunmur; Roma qan, irq və ya din məsələsi də deyildir; Roma idealdır. Roma,
bəşəriyyətin on min illər boyu, bizim əcdadlar həmin dövrdə dağlardan enib,
qanunun qaydası altında icmalar şəklində necə yaşamağı öyrənmişdilər, azadlıq və
qanunun ən yüksək təcəssümü idi. Hər bir adam öləndən əvvəl bir dəfə Romanı
görməlidir».
Epikurianlar heç də ümumən dəyişilmiş ağıla malik deyildilər. Onlar
dəbdəbəli həyatı axtaranlar kimi, əslində, həqiqi mənada yunanların ataraxia
adlandırdıqları qarışıqlıqdan azadlıq axtaranlar idilər.
Tsitseron güman edirdi ki, Krass Katilinaya səs verəcəkdir. Attik ona
etiraz edib bildirdi ki, «O, onlara arxalanır. Sən bilirsən, mən nə deyirəm. Onları
maliyyələşdirir. Onlar bütün seçkini satın almaqla, Lentul kimi hərəkət edirlər.»
232
Məlum idi ki, Hibrida və Katilina – həmin məxluqlar hər bir normal
şəkildə keçən seçkilərdə namizəd olmayacaqlar. Sezara gəldikdə isə o, Krassın
pullarından istifadə edir.
Tsitseron ümidlərlə yaşayır
Tsitseron tələ barədə düşünüb, onu tapdı. O, öz düşmənlərini də
dəyişməli oldu. Fiqulun qanun layihəsinə düzəliş verməyi təklif etdi: «Xahiş edən
hər bir adam və ya xahiş etmək imkanı axtaran və ya zəmanət vermək səbəbi tapan
hər bir vətəndaşdan ibarət olan seçicilər, pul ilə səs verdiklərinə görə onillik sürgün
cəzasına layiq görülməlidir».
Tsitseron fatalist idi: «Əgər sənə istədiyini versən, sən it olacaqsan». O
bilirdi ki, 8 min səs ona 20 milyon sestertsiyə başa gələcəkdir. Krass 20 milyon
xərcləməyəcəkdir ki. sadəcə mənim ümidlərimi pozsun. O, yalnız nəhəng gəlir
götürmək naminə 20 milyon pul qoya bilər.
Ən ağır olan anlarda Tsitseron evinə qayıdanda küçədəki tərəfdarlarına
qapısını bağlayır və nəhayət, Tulliya ilə oynamağa cəhd edirdi. Hətta bu vaxt
Terentsiya aşağı düşüb, balaca Markı ona göstərirdi ki, artıq körpə kiçik
addımlarını atmağı öyrənmişdir.
Sezar və Krassın Romaya ağalıq etmək iddiaları (b.e.ə. 68–64-cü
illər)
Katilinanın evində Krass oturmuş, Sezar isə ayaq üstə dayanmışdı. Krass
danışığın başa çatdığını elan etdi. O dedi: «Biz yenidən görüşəndə, bizim və
Romanın taleyi həmişəlik dəyişilməlidir». Lakin Sezar və Krassın qəsdi bir neçə ay
ərzində dörd hissəyə bölünməli idi. Onlar dövlətə nəzarəti ələ keçirmək məqsədini
güdməklə, ümumi seçkini yoxa çıxarmaq istəyirdilər. Bütün işləri komissiya idarə
edəcəkdir. Təkcə iki konsula deyil, həm də bütün on tribuna, üstəlik, iki pretora
malik olacaqlarını düşünürdülər. Rüşvət toplayanlar xəbər verirdilər ki, işlər yaxşı
gedir. Bu, əslində, dövlət çevrilişi demək idi. Krassın və Sezarın başçılığı altında
bu komissiya ölkənin əsl ağası olacaqdı, konsullar və digər magistratlar sadəcə
olaraq sıfıra bərabər olacaqdılar.
Terentsiya ərinə təklif edirdi ki, onlara qarşı mübarizəyə başçılıq etsin.
Axı bu qadın nəsil özəyinə görə aristokrat idi: «Sən nəsə etməlisən. Sən bunun baş
verməsinə sadəcə imkan verməməlisən». Tsitseron arvadına dedi ki, «Mənim əziz
Terentsiyam, aristokratlar da sənin kimi düşünürlər. Onlar heç vaxt bunu müdafiə
etməyəcəklər». Ona görə də Tsitseron onların yanına gedib deməli idi ki, Krass və
Sezarın nə etmək istədikləri budur, mənə dəstək verin və mən çalışacağam ki, bunu
dayandırım.
Tsitseron Krassla görüşəndə, ondan gözlərini çəkib dedi: «Bu adam
kübar ailədə doğulmuşdur, rüşvətlə rüşvətin özü barədəki qanun layihəsini kənara
atdırmışdı. O, indi belə niyyətdədir ki, rüşvətlə konsul seçilsin, özü də özü yox,
233
ondan asılı olan iki adam – Hibrida və Katilina seçilsinlər. Onlardan biri səfeh,
digəri isə dəlidir.»
Katilina Tsitserona dedi ki, mən bəraət almışam, Tsitseron bu sözə
güldü: «Bəraət almısan, sən? Bəraət almısan? Sən özünü hər cür seksual
eybəcərliklə və pozğunluqla biabır etmisən. Sən öz əllərini qətlə yetirdiklərinin
qanına bulamısan, öz müttəfiqlərini qarət etmisən. Sən, ilk olaraq, bir qızı
pozduqdan sonra onun yaşlı anasına evlənmisən. Bəraət almısan? Sən onda ancaq
təsəvvür edə bilərsən ki, Roma cəngavərləri yalançılar olmalıdır. Belə ən böyük
şərəfi olan şəhərin sənədli şəhadətləri onda saxtadır. Ey bədbəxt insan, belə qərarla
sən bəraət aldığına baxma, yalnız onu düşün ki, hansısa daha bir qorxulu cəza
vardır».
Katilina hədyanlıq etmək istədikdə, konsul liktorları tərəfindən
sakitləşdirildi. Dostları – onların arasında Krass və Sezar da var idi, – dartıb, onu
yerində oturtdular.
Tsitseron gərgin mübarizədə konsul seçilir
Tsitserona rəqibi Hortensinin reaksiyasından başqa, bir şey qalmamışdı.
Lukull Roma divarının arxasında özünə böyük mavzoley tikdirmişdi. Hortensi
utancaq şəkildə irəli gəlib, Tsitseronu Lukulla təqdim etdi. Lukull onun əlini
sıxmaya bilərdi, çünki onun xoşlamadığı Pompeyin pərəstişkarı olduğunu bilirdi.
Katul hirslə dedi ki, «Mənim oxuduğum düz imiş, cinayətkar qəsdin
nəticəsi kimi dövlətə vətəndaş təhlükəsi törədilirmiş. Mən oxuduğum əgər saxta
imişsə, bu, bizim tarixdə olan ən əxlaqsız bir saxtakarlığ idi. Katilina dəlisov idi,
bunu hamı kifayət qədər bilirdi. Lakin o, düzgün və nəcib romalıdır».
Tsitseron dedi: «Katul, mən sizdən, sizin hamınızdan heç nə istəmirəm
və əgər sizin hamınız məni təhqir etsəniz də, mən sizə xeyirli axşam arzu
edəcəyəm. Dövlətə cinayətkar qəsdin nəticəsi kimi vətəndaş müharibəsinin təhlükə
törətdiyi barədə oxuduğun saxtadırsa, bu, bizim tariximizdə ən pis saxtakarlıqdır.
Öz payıma mən inanmıram ki, o, düzdür, çünki mən inanmıram ki, belə xəbəri sağ
olan əl icra edə bilər.»
Lukull ona dedi: «Tsitseron, geri qayıt. Mən məmnunam. Xəbər
yerlidir». Katul isə dedi ki, mən indiyə qədər inanmamışam. Hortensi buna belə
cavab verdi. «Onda qoy səni bir adi sözlə inandırım. Sezar. Sezar Krassın qızılı ilə,
onun arxasında həm də iki konsul və ön tribun durur».
Çox sayda namizədlərin olması və onların arasında düşmənçilik
Tsitseronu Senatda Katilinaya və Hibridaya hücum etməyə məcbur etdi.
Aristokratlar o saatca, Tsitseronu dəstəklədilər.
Tsitseron onun arxasında möhkəm duranlara görə daim atlı(Romadakı
patritsi təbəqələrindən biri) idi. Üstəlik, onu pompeyçilər və aşağı sinifdən olanlar
dəstəkləyirdilər. Günorta namizədlərə verilən səslər məlum olduqda, Tsitseron 81
senturi səsi ilə Katilinadan və Hibridadan 2–3 dəfə irəlidə idi. Digər üç namizəd
birlikdə 16 səs toplamışdılar.
234
Finalda seçkinin nəticəsi elan olunduqda Tsitseron 193 senturi səsi
toplamışdı. Bu, Hibridanınkından iki dəfə, Katilinanınkından üç dəfə çox idi.
Beləliklə, Mark Tulli Tsitseron 42 yaşında, Roma konsulluğunun ali
imperium-una nail oldu və onu senturilərin yekdil səslə seçməsi daha təəccüblü idi.
Tsitseron evində təşkil olunan məclisdə dedi: «Mən söz verirəm ki,
Krassa və Sezara, tribunlara qarşı, əgər onlar özlərinin torpaq islahatı layihəsinin
dərc etsələr, müxalifətə başçılıq edəcəyəm».
Sonra o, gülümsünərək əlavə etdi: «Həyat elmi, qalxan problemlərlə
sövdələşməkdir. Bu uzaq gələcəkdə onları həyacanlandırmaqla, birinin könlünü
viran qoymaqdan daha yaxşıdır. Mən inanıram ki, biz öz əmimiz oğlu Lutsinin
xatirəsinə tost deyəcəyik. Konsulluq barədə ilk dəfə söhbət gedəndə, o, burada
onun bünövrəsində dayanmışdı və bu günü görməyi çox arzu edirdi». O, öz
qədəhini qaldırdı. Lutsi vaxtilə ona demişdi: «Sözlər, sözlər. Onların vasitəsilə icra
edilən yalanların heç bir sonu yoxdur»
Öz konsulluğu dövründə Tsitseron Katilina qəsdini yatırtdığına görə
nəhəng siyasi zəfər qazandı. Buna görə o, sonralar sürgün olunsa da, həmin
sürgündən böyük ehtirama layiq görülməklə qayıtmışdı. Lakin vaxtilə “Vətənin
atası” adlandırılan bu böyük şəxsiyyətin siyasi təsiri artıq zədə almışdı.
SON
Oktyabr 2017-ci il
TELMAN ORUCOV
Uzun illər zəhmətinin apogeyi
Şəxsiyyətinə hörmət bəslədiyim, ədəbi yaradıcılığını (jurnalist fəaliyətini
də bura daxil edirəm) lap çoxdan böyük maraqla izlədiyim Əli İldırımoğlunu öz
yaxınları, dostları və pərəstişkarları yaxınlaşan yubileyi münasibəti ilə təbrik
edirlər və mən də bu sevincli hisslərədən kənarda qalmaq istəməzdim. Yubilyara
ən xoş sözlər ünvanlanır, onlar həqiqəti ifadə etdikdə isə, paxılların münasibətinin
izləri də bu qiymətə elə bir təsir göstərə bilmir. Təbiət mənzərəsinin gözəlliyi ona
laqeydlik göstərənlərin hisslərindən heç də yara almır, çünki bu gözəlliyi ən mahir
rəssam - təbiətin özü yaratmışdır. Yaradıcı insanların da həyatı daim müşahidə
altında olur, ona rəğbət bəsləyənlər, hətta pərəstiş edənlər olduğu halda, onların
sayının çoxluğu qarşısında tək-tək bəyənməmək, qəbul etməmək və ya inkar halları
əslində elə bir əhəmiyyət kəsb etmir. Axı zövqləri bir universal nəcib qəlibə
salmaq da mümkün deyildir. Bəsit, vulqar zövqlər yalnız öz xüsusiyyətinə uyğun
olnaları məqbul dəyərlər cədvəlinə daxil edir (Şekspir “yaddaş cədvəli” ifadəsini
235
işlədirdi) və layiq hesab etmədiklərini isə özlərinin aqnostika məhbəsində “cəza
çəkməyə” göndərirlər.
Əli İldırımoğlu jurnalistikanın dərəli-təpəli yolu ilə uzun müddət
addımlayıb, yaxşı ad qazandıqdan sonra ədəbi yaradıcılığa keçmiş və artıq yazıçı
şöhrətinin şərəfli daşıyıcısına çevrilmişdir. Onu həm yazıçı, həm də jurnalist
adlandırılar. Bu titullar onun adı yanında təbii səslənir. Lakin, mən onu bütövlükdə
“ədəbi istedad sahəsinin zəhmətkeşi” adlandırardım. İnadkar zəhməti hesabına
onun istedadı uzun müddət ərizndə çiçəklənməkdə, bar verməkdə davam edir və
onun bu sahədəki məhsuldarlığına isə hətta cavan ədiblər də həsəd apara bilərlər.
Son 25 ildə o, bir-birinin ardınca çox sayda romanlarını və povestlərini çap
etdirmişdir.
Persiyanın Persepolisdəki (Bisütun dağındakı) Nəqşi- Rüstəmdə çar I
Daranın sərdabəsi üzərində yazılmışdı ki, Allah ona iki xüsusi keyfiyyət –
müdriklik və fəallıq vermişdir. Əli İldırımoğlu isə bu keyfiyyətlərlə yanaşı həm də
zəngin bədii təxəyyülə malikdir. Trubadurlar Orta əsrlərdə poeziyaya canlı hisslər
axını gətirdiyi kimi, Əli müəllim də ölkəmizdə mövcud olan kənd nəsrinə yeni
hava, yeni nəfəs gətirmişdir. Onun romanlarında kənd həyatının isti, doğma
nəfəsini hiss edirsən. Orada təsvir edilən obrazlar bizi patriarxal, ancaq saf
mənəviyyatla qidalanmış cəmiyyətin qaydalrını, orada baş verən hadisələri
duymaq, təhlil etmək və qiymətləndirmək məkanına istiqamətləndirir. Onun öz
rəncbər atası haqqındakı hekayəti mərdlik rəmzi sayılan əyalətdə yaşayan kəndli
kişilərin ümumi obrazını şəks etdirən abidəyə bənzəyir. Bu abidə əsl ehtiram
obyekti olduğundan, hətta zamanın dağıdıcı təsirinə məruz qalsa da, öz
kristallığını, qranitliyini qoruyub saxlayır, keçmişdən boylansa da, bizim
mənəviyyat dünyamıza işıq salan ulduza bənzəyir. Yazıçı heç də mumiyalar sərgisi
təşkil etmək mqəsədini güdmür, canlı, ölməz obrazlar qalereyası yaratmaq
qayğısına qalır və buna əsasən nail olur.
Əli İldırımoğlu haqqında çoxlu elmi, təhlili məqalələr yazılmış, onun
yaradıcılığı diqqətdən kənarda qalmamışdır. Oxucuları arasında isə xalq
kütləsindən olanlar, sadə insanlar çoxluq təşkil edir. Onlar bu kitablardan öz ata-
babalarının bəlkə də yaddaşlardan silinməyə üz qoyan xatirələrini axtarır və onları
tapdıqda müəllifə rəğbətlə dolu hisslər bəsləyirlər.
XIV əsrdə yazıb, yaratmış və Renessansa öz əsərləri ilə cığır açan böyük
italyan şairi Petrarkanı Aristoteli öyrənənlər bəyənməyib, onu “yaxşı adam...,
ancaq savadsız və faktiki ollaraq səfeh adlandırırdılar”. Petrarkanın yeganə günahı
onda idi ki, o, Aristotelə aid edilənlərdən daha çox, məsləkinə yaxın olan
xristianlığın doqmatlarına, müddəalarına inanırdı. Petrarkanı həmin təhqir edənlər
toza çevrilmişlər, dahi şair isə artıq yeddi əsrdir ki, minnətdar oxucularının könlünə
hakim kəsilməkdə davam edir.
Kənd prozasının nümunələrinə ağız büzənlər də vardır, özünü “müasir”
hesab edən bu adamlar əcdadlarının adətlərinə, ənənələrinə də laqeydliklə, bəzən
hətta istehza ilə yanaşdırlarından Əli İldırımoğlunun romanlarına da arxaik həyat
təriznin təbliğ vasitəsi kimi baxırlar. Böyük rus yazıçısı A.İ.Gertsen yazırdı ki,
“Ruslar içqıranda turş kələm iyi verir”, bizim kökünə naxələf çızan, millətin
236
“çürük dişini” andıran bəzi adamlarımız isə gəyirəndə ağızlarından şotland viskisi
iyinin gəlməsi ilə qürrələnirlər. Hansısa kiçik bir budaq quruyursa, günahı ağacın
kökündə axtarmaq ağılsızlıqdır. Yazıçının əsərləri isə, bizə, xüsusən Şərq
xalqlarına xas olan bir qaydanı - nəslin mənşəyinə, əcdadlara böyük hörmət
bəsləmək lüzumunu təlqin edir. Əgər millət yaşayırsa, onun əcdadları da, ənənələri
də yaşayır və onlar heç də unutqanlıq dənizinin dibində qərar tutmamalıdır.
Psevdomüasirlik adətən tez sıradan çıxır, tarix isə özünün mütləq üstünlüyünü
qoruyub saxlayır.
Əli İldırımoğlu yaradıcılığında olduğu kimi, həyata bəslədiyi
münasibətdə də öz riqorizmi ilə seçilir. Onun inamı sarsılmazlıq mineralını yada
salır və bu keyfiyyətində o, Babil qülləsi qurcularının cəsarətini xatırladır. O,
doğma xalqına xəyanət etmiş qonşu etnosdan olanların nankorluğuna dözə bilmir,
erməni qatı millətçilərini real faktlar əsasında ifşa edir. Axı onlar yazıçı hələ uşaq
olarkən, onun doğma kəndini yandırmışdılar. XX əsrin sonunda isə bu azğınlıq
daha böyük miqyas almışdır. Yazıçı torpaqlarımızın erməni işğalında olmasını
dözülməz bir hal kimi təsvir edir və bu ləkənin tezliklə silinəcəyinə böyük ümid
bəsləyir.
Əli İldırımoğlu “inqlab” ruhu ilə yaşayan az saydakı fərdləri də qəbul
etmir, onlar hakimiyyəti ələ keçirmək xatirinə istənilən əcnəbiyə qulluq
göstərməyə, xalqı bir daha ağır sınaqlara sövq etməyə hazırdırlar. Bircə şeydə
təsəlli tapır ki, xalq bu saxta “fırtına quşlarına” inanmır və onalrın uydurma
bəyanatlarını və çağırışlarını ümidsizlikdən yaranan haray kimi qəbul edir. Axı
xalqımız ən azı İslam dininə keçəndən sonra, hətta yadlara da “salam” sözü, “sizə
sülh olsun” diləyi ilə müraciət edir. Ancaq bəzi adamlarımızın bu müraciətə dirsək
göstərməklə cavab verməsi, dincliyi, sabitliyi qəbul etməməsi yazıçının səmimi
kədərinə səbəb olur.
Əli İldırımoğlu real həyat həqiqətlərini təsvir edir. O, virtual aləmdə də
nə Dante kimi Beatriçaya, nə də Petrarka kimi Lauraya vurulmamışdır. Onun
pərəstiş mehrabı Azərbaycan kəndidir, onun insanlarıdır. Kimsə onu köhnəliyə
pərəştişdə ittiham edə bilər, bu, daha çox həmin adamın dar idrakından irəli gəlir,
onun qnoseoloji səhvi hesab edilməlidir.
Əli İldırımoğlunun yubileyi əslində onun ədəbi yaradıcılığındakı zəfərinə
həsr olunmuşdur, bu yaradıcı insan ömrünün ixtiyar çağında da yorulmaq bilmir,
ən uca zirvələrə dırmaşmaqda davam edir. Zirvəni fəth etməyə çalışanlar isə öz
məqsədlərinə heç vaxt xilaf çıxmırlar. Yazıçı bir əsrə yaxınlaşan illərlə vidalaşır,
ancaq onun öz apogeyinə çatan zəhmətinə qiymət verdikdə, gərginliyinə,
müəmmalarına görə bu illərin əsrə bərabər olduğu qənaətinə gəlirsən.
Yaşlı adamların nailiyyətlərindən söhbət gedərkən, Şərq ölkələrində
uğurlu övladların, nəvələrin, nəticələrin olması da onların aktivinə yazılır. Lakin
unutmaq olmaz ki, yaradıcı insanların öz qələminin gücü ilə həyat enerjisi verdiyi
övladları – qəhrəmanları da mövcuddur. Balzak “İnsan komediyası”nda 3 min,
Marsel Prust yeddi seriya romanında 2 min, Mikelancelo Vatikanın Sikstin
kapellasındakı məşhur “Qiyamət günü” freskasında 300 obraz yaratmışdır. Əli
İldırımoğlunun personajlarının sayı dəqiq bilinməsə də, onlar ən azı iri bir türk
237
tayfasını təşkil edərdi. Bu tayfa nə osmanlılar, nə Əmir Teymur, nə də Babur kimi
hərbi yürüşlər etməmiş, şəhərlər almamış, ərazilər işğal etməmişdir. Lakin bu tayfa
daha böyük qələbəsi ilə öyünə bilər – insan könülləri adlanan hədsiz, hüdudsuz bir
səltənəti fəth etmişdir. Qoy qocaman yazıçı gizli bir ağrı ilə ötüb keçən ömrünə
nəzər salarkən, bu qalibiyyətli ordusunun zəfərləri ilə iftixar hissi keçirdiyi anları
da unutmasın.
Dostları ilə paylaş: |