Din və məhəbbət – faciələrə aparan ziddiyyət
Yüklə 7,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
99 Müqəddəs Pyotr kilsəsi və meydanı Romanı bəzəyən yeddi böyük bazilika arasında Müqəddəs Pyotr kilsəsi (Basilica di San Pietro) xüsusilə seçilir. 1929-cu ildə imzalanan konkordata görə kilsənin də daxil olduğu Vatikan şəhərinə İtalyan hökuməti ekstra-ərazi imtiyazları vardı. Müqəddəs “Böyük” Mariya və ya Santa Mariya Macciore kilsəsi və meydanı da öz möhtəşəmliyi ilə fərqlənir. «Bazilika» yunan sözü olub, «çar sarayı» demək idi. Bazilikalar Qərbin dini arxitektura modeli kimi istifadə olunurdu. Möhtəşəmliyi heyranlıq və təəccüb bəxş edən Müqəddəs Pyotr meydanında xristianlığın baş məbədi olan, həmin adı daşıyan kilsə ucalır. Bu kilsə və Vatikan sarayı papalığın narahatlığı ilə müşayiət olunan əsrlərdə yalnız kafedral kilsə rolunu oynamışdı. Bu bina apostolların, edam edilən Pyotr və Pavelin dəfn edildiyi yer kimi tikilmişdi. Pyotr Pomanın ilk yepiskopu hesab olunur. Bütün Roma papaları özlərini apostolların varisləri sayırlar. Binanın damını Mikelancelo qübbəsi bəzəyir. Buna qədər heykəltəraşlıqda və rəssamlıqda dahilik zirvəsinə yüksələn Mikelancelo bu qübbənin novatorcasına təklif etdiyi layihəsi ilə arxitekturada da öz dühasının zəfərini nümayiş etdirə bilmişdi. Bu qübbə hüdudsuzluğu ilə əsl harmoniya poeziyasıdır. Bu möcüzə ona baxan hər kəsin könlünü və hissini əsir etməmiş qalmır. Təəssüf ki, o, işini başa çatdıra bilmədi, çünki öləndə qübbənin tikintisi hələ də yarımçıq idi. Bazilikanın meydana gəlməsi tarixçəsi 1506-cı ildən öz başlanğıcını götürür. Papa II Yuli mövcud olmuş köhnə kilsənin yerində yeni Müqəddəs Pyotr kilsəsinin tikilməsi barədə göstəriş verdi. Binanın arxitektoru florensiyalı Donate Bramante idi. Kilsənin xaç şəklində qübbəsi olmalı idi, fasadını isə sütunlar bəzəməli idi. Onların proporsionallığı hesabına nisbətən kiçik olan məbəd böyük abidə aliliyinə yiyələnəcəkdi. Lakin Bramante işini başa çatdıra bilmədi, o özü, həmçinin papa binanın hələ çox hissəsi tikilməmişdən öldülər. Rafael də daxil olmaqla, arxitektorlar təzə planlar cızdılar. Növbəti arxitektor Sanqallo da öləndə 100 növbə, nəhayət, 71 yaşlı Mikelanceloya çatmışdı. Yalnız o da öləndən sonra qübbənin tikintisi başa çatdırıldı, ölçüsü də bir qədər dəyişdirilmişdi. XVII əsrdə, yəni bir əsr sonra binanın həm interyeri, həm də fasadı ilə məşğul olmağa Cian Lorentco Bernini gəldi və tikintiyə 40 ildən çox bir müddətdə əziyyət çəkməli oldu. O, Müqəddəss Pyotr meydanın (Piazza San Pietro) ətrafında açar deşiyi formasında pontifiki görmək üçün gələn kütlənin yığışması üçün dörd cərgədən ibarət olan nəhəng sütunlar hesabına kolonnada yaratdı, həmçinin meydanda fəvvarələr qoydu. Bernini həm də sütunların üstünü özünün yaratdığı heykəllərlə bəzədi. Bu heykəllər müqəddəslərə həsr olunmuşdur. Meydanın ortasında obelisk qoyulmuşdur, burada həm də iki fəvvarə vardır, onlar meydanın mənzərəsinə qoşulurlar. Həqiqətən də, meydan ansamblı bazilikaya əlavə möhtəşəmlik bəxş edir. Mikelancelo “Pyeta” Binanın içərisində çox sayda kilsələr yerləşir, burada digər ibadətlərlə yanaşı, körpə uşaqların xaç suyuna çəkilməsi də icra olunur. Sağ tərəfdəki ilk kilsədə Mikelancelonun, cavan ana Mariyanın qucağında cəsədi uzanan İisusu təsvir edən gözəl mərmər «Pyeta» – «Fəryad» kompozisiyası yer tutur. Canlı ana ilə ölu oğulun arasında hansısa bir kontrast olsa da, bəşəriyyətin günahlarına görə özünü qurban verən oğulla hüzn içərisində boğulan ananın nəzərə çarpan kədər hisslərindən hörülmüş vəhdət əlaməti vardır. Meydanda, hətta onun çıxış tərəfində bazar günləri günorta adamlar yığışıb, kilsənin sol tərəfindəki binanın açıq pəncərəsindən xalqa müraciət edən papanın nitqini dinləyirlər. 1981-ci ilin dekabrının ikinci ongünlüyündəki bazar günlərindən birində burada dayanıb, mərhum papa II İoann Pavelin çıxışına qulaq asmışdım. Müqəddəs «Böyük» Mariya (Santa Maria Maggiore) kilsəsi İisusun anasına ehtiram əlaməti olaraq V əsrdə yaradılmışdı. Bu hadisədən bir il əvvəl Efes dini şurası Bakirə Mariyanı bütün yaradılanlardan yuxarıda qoymuşdu. Beləliklə, Romada Mariyanın ilk böyük kilsəsi meydana gəlmişdi. Bundan yeddi əsr sonra Parisdə Allahın anasına həsr olunan Notr Dam de Pari kilsəsinin tikintisinə başlanmışdı. 101 Roma antik məkan, kilsələr və saraylar şəhəri olmaqla yanaşı, həm də fəvvarələri ilə də öyünə bilər. Şəhərin əsas hissələrində şirnikləndirici gücə malik olan 300 möhtəşəm fəvvarə vardır. Onlar meydanlara xüsusi cazibədarlıq və yay vaxtı bu cənub şəhərinə müəyyən sərinlik verirlər. Trevi fəvvarəsi Hər bir fəvvarə öz tarixinə malik olmaqla yanaşı, onların çoxunu Romanın özü kimi əfsanələr müşayiət edir. Trevi fəvvarəsi (Fontana di Trevi) həm maraqlı heykəllərinə, həm də ona sikkə pul atanın yenidən Romaya qayıdacağına guya təminat verməsi ilə daha çox şöhrət qazanmışdır. Fəvvarənin gölməçəsinə atılan xırda dəmir pullardan Roma şəhər bələdiyyəsi ildə 1,5 milyon yevro gəlir götürür. Bu fəvvarə papanın tapşırığı ilə XV əsrdə meydana gəlmiş, üç əsr sonra yeniləşdirilmişdir. Böyük fəvvarə olduqca kiçik meydanda yerləşir. Mərmərdən düzəldilən barokko üslubundakı qayalar, təsvir olunan insan bədəninin gözəllikləri alleqorik xarakter daşıyır. Lap yuxarıda Okean obrazı, onun karetasına qoşulan qanadlı atlar sudan çıxan kimi təsvir olunur. Fəvvarənin suyu Romadakı ən yumşaq və keyfiyyətli hesab olunmaqla Bakirə adını daşıyır. Rəvayətə görə, susuzluqdan əziyyət çəkən əsgərlər içməyə su axtardıqda bir gənc qız onlara bulağın yerini göstərir. Bu qıza işarə qaydasında, həmin bulağın suyu Bakirə suyu adlanır. Hələ I əsrdə Aqrippa Romaya akvedukla Bakirə suyunu gətirmişdi. Əsrlər ərzində bu su hər həftə çəlləklərlə Vatikana aparılırdı, bardaqlarla daşınan sudan isə ingilis çayının dəmlənməsi dəbi yayılmışdı. Digər məşhur fəvvarə Navona meydanında (Piazza Navona) Bernininin yaratdığı “Dörd çay” heykəl kompozisiyasıdır. Yüklə 7,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|