Dinler tariHİ BİLİm dali

 
5
Türkiye’de, dinler tarihi alanında, avatara ve inkarnasyon kavramlarını da 
kapsayan eserler mevcut olmakla birlikte, başlı başına bu iki  kavramı inceleyen veya 
karşılaştıran bir çalışma bulunmamaktadır. Her iki kavram da, genellikle ortaya 
çıktıkları dinleri inceleme konusu yapan eserlerin “tanrı inancı” başlığı atında kısaca 
açıklanmaktadır.  
Türk diline böyle bir çalışmanın kazandırılmasının gerekli olduğu inancıyla, bu 
konudaki temel kaynaklardan biri olan Geoffrey Parrinder’ın  Avatara and Incarnation 
adlı eseri de göz önünde bulundurularak Hinduizm’de avatara ve Hıristiyanlık’ta 
inkarnasyon inancı araştırılmıştır.  
Tanımlar ve genel bilgi düzeyinde daha çok editörlüğünü Mircea Eliade’ın 
yaptığı Encylopedia of Religion, editörlüğünü James Hastings’in yaptığı Encyclopedia 
of Relgion and Ethics ve online www.newadvent.com adresinden hizmet veren Catholic 
Encyclopedia  adlı ansiklopedilerden yararlanılmıştır. Hıristiyan teolojisinde 
inkarnasyon doktrini üzerine yapılan mezhep tartışmalarını yansıtmak için Henry 
Chadwick’in  The Early Church,  J.G. Davies’in The Early Christian Church, J.N.D. 
Kelly’nin Early Christian Doctrines, Harry Austryn Wolfson’un The Philosophy Of The 
Church Fathers ve Gerald O’Collins ve Mario Farrugia’nın Catholicism: The Story of 
Catholic Christianity  adlı eserlerinden; Hindu teoloji ve mitolojisinde avatara inancının 
gelişimi hakkındaki tartışmaları yansıtmak için ise Swami Bhaskarananda’nın  The 
Essentials of Hinduism,  Kerry Brown’un(edt), The Essential Teachings of Hinduism, 
Sir Charles Eliot’un Hinduism and Budhism, Thomas J.Hopkins’in The Hindu Religious 
Tradition,  Vasudha Narayanan’ın The Hindu Tradition, Wendy Doniger O’Flaherty’nin 
(edt)  Hinduism   isimli eserlerinden de büyük ölçüde faydalanılmıştır.  İki kavramın 
karşılaştırılması açısından önemli olan Noel Sheth’in “Hindu Avatara and Christian 
Incarnation: A Comparison” başlıklı makalesi de çalışmayı yönlendirmede etkili 
olmuştur.  
 
 
 

---

 
6
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
BİRİNCİ  BÖLÜM 
HİNDUİZM’DE AVATARA İNANCI VE AVATARALAR 

---

A. Hinduizm’de avatara İnancı 
1. Avatara Kavramı 
Ava  (iniş), tî  (çaprazlama)’den gelen Sanskritçe avatara  kavramı  “yeryüzüne  
inme”  olarak tercüme edilmektedir. Kavram olarak genellikle tanrısal bir varlığın 
tamamen veya kısmen ya da diğer insanüstü herhangi bir oluşumun açık bir şekilde inişi 
şeklinde tanımlanmakta ve olağanüstü bir oluşum da ikinci bir avatara olarak 
nitelendirilebilmektedir
1
.  
Avatara kavramının gerçek manasına kavuştuğu kabul edilen Hindu 
mitolojisindeki anlamı ise; nihâi sondan önce, dharmanın yok olması ve adharmanın 
hakim olması durumunda, düzeni korumak, iyiyi hakim kılarak kötünün egemenliğini 
yok etmek ve kendi inananlarını doğum-ölüm çarkından kurtarmak amacıyla bir hayvan 
ya da insan suretinde yeryüzüne inmesi şeklinde ifade edilmektedir
2
.  
Hint antik metinlerinde tanrıların değişik formlara girdiklerinden 
bahsedilmekle birlikte avatara doktrininin ilk defa M.Ö. II. yüzyıl.da yazılmış olduğu 
ifade edilen Bhagavad-Gita’da formülleştirildiği dile getirilmektedir
3
. Bhagavad-
Gita’da geçen “Dharma bozulup adharma çoğalmaya başladığında, Ey Bharata, o 
zaman kendimi yaratırım”
4
 dizeleri avatara doktrininin en açık ifadeleri kabul 
edilmektedir
5
. Diğer taraftan Vedalar ve Upanişadlar’da pek görülmeyen avatara 
                                                 
1
  Sheth, Noel, “Hindu Avatara and Christian Incarnation: A Comparison”, Philosophy East & West, vol: 
52, nu: 1, January 2002, pp. 98-125  
2
  Demirci, Kürşat, “Hulül", Diyanet İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları,c. XVIII, 
İstanbul 1998, s.340-341; ayrıca bkz. Kaya, Korhan, Hint Mitoloji Sözlüğü, İmge Kitabevi, Ankara 
1997, s.43; Schimmel, Annemarie; Dinler Tarihine Giriş, Kırkambar Yayınları, İstanbul 1999, s. 287; 
Sharpe, Eric J., “İnkarnasyon”, Dinler Tarihinde 50 Anahtar Kavram, çev. Ahmet Güç, Arasta 
Yayınları, Bursa 2000, s. 34-36; Sarıkçıoğlu, Ekrem (ed.), “Hint Dinleri”, Başlangıçtan Günümüze 
Dinler Tarihi, 4.bs., Fakülte Kitabevi, Isparta 2002, s. 171; Aydın, Mehmet, Ansiklopedik Dinler 
Sözlüğü, Din Bilimleri Yayınları, Konya 2005, s.69; Yitik, Ali İhsan, “Avatara”, Felsefe Ansiklopedisi, 
ed. Ahmet Cevizci, Etik Yayınları, I, İstanbul 2003, s. 745; Kinsley, David, “Avatara”, ER, ed.  Mircea 
Eliade, vol. 2, Macmillian Publishing Company, New York 1987, s. 14-15; Hein, N.J., “Avatar, 
Avatara”, The Perennial Dictionary of World Religions, ed. Keith Crim, HarperSanFransisco Publisher, 
New York 1981, s. 82; Jacobi, Herrman, “Incarnation (Indian)”, ERE, ed. James Hastings, The Scolar 
Press Ilkley, Edinburg 1980, s. 193
    
 
3
  Parrinder, Geoffrey, Avatar and Incarnation, Faber and Faber Ltd., London 1970, s. 20Yitik, 
“Avatara”, Felsefe Ansiklopedisi, s. 745; Ürdüç, Gülsüm, “Cisimleşme”, Felsefe Ansiklopedisi, ed. 
Ahmet Cevizci, c. III, Babil Yayınları, İstanbul 2004, s. 240-246  
4
 Bhagavad-Gita, 4:7 
5
 Yitik, a.g.md., s. 745 

---