Dlaczego prognoza Marksa dotycząca klas społecznych zawiodła?: postępujący wzrost stopy życiowej i powstawanie klasy średniej, bieda nie wyzwala postaw rewolucyjnych oraz „indywidualizm”



Yüklə 445 b.
tarix26.11.2017
ölçüsü445 b.
#12528



dlaczego prognoza Marksa dotycząca klas społecznych zawiodła?: postępujący wzrost stopy życiowej i powstawanie klasy średniej, bieda nie wyzwala postaw rewolucyjnych oraz „indywidualizm” postaw robotników, a nie ich „klasowość”.

      • dlaczego prognoza Marksa dotycząca klas społecznych zawiodła?: postępujący wzrost stopy życiowej i powstawanie klasy średniej, bieda nie wyzwala postaw rewolucyjnych oraz „indywidualizm” postaw robotników, a nie ich „klasowość”.
      • klasy we współczesnym społeczeństwie polskim (jedno z ujęć):
    • klasa najniższa, klasa niższa, klasa średnia niższa, klasa średnia właściwa, klasa średnia wyższa, klasa wyższa, klasa najwyższa (elita);
    • „reguła (efekt) św. Mateusza”.
  • społeczeństwa współczesne jako „społeczeństwa klasy średniej” ze względu na dominację liczebną oraz kulturową tej klasy – jej rola:

    • wyższość kulturowa (symbolizuje ona sukces i powodzenie życiowe);
    • społeczny „zawór” bezpieczeństwa, stabilizuje gospodarkę (poprzez swoją konsumpcję) i system polityczny.
  • ruchliwość społeczna (otwarcia „struktury” i reguła „merytokratyzmu”);

  • czy „śmierć” klas? – przemiany („odejście”?) klasy robotniczej i chłopskiej.



przemiany własności (własność coraz bardzo się „różnicuje”);

  • przemiany własności (własność coraz bardzo się „różnicuje”);

  • zmiany charakteru pracy (non-standard job forms): brak pewności zatrudnienia, konieczność zmian kwalifikacji zawodowej, wzrost znaczenia sektora usług;

  • wpływ stylu życia i wzorów konsumpcji (rynek konsumpcji przejmuje rolę „klasową” tradycyjnego rynku dóbr produkcyjnych);  

  • zachowania polityczne (pochodzenie klasowe nie wyznacza jednoznacznie poparcia na rzecz „swoich klasowych” partii politycznych);

  • pojawienie się „nowych” osi i lojalności społecznych, konkurujących z klasowymi (rasa i przynależność etniczna, płeć i wiek, region);

  • wpływ państwa opiekuńczego – główny „konflikt klasowy” rozgrywa się między „pracującymi” i płacącymi podatki a żyjącymi z zasiłków;

  • „nowe” klasy w społeczeństwach nowoczesnych:

    • „technokracja”, „klasa kreatywna”, „nowa” klasa średnia („nowi mieszczanie”), „nowa klasa robotnicza”, underclass („podklasa”).


przykłady pierwszych badań socjologicznych nad bezrobociem i ubóstwem:

  • przykłady pierwszych badań socjologicznych nad bezrobociem i ubóstwem:

    • Marie Jahoda, Paul F. Lazarsfeld, Hans Zeisel, Bezrobotni Marienthalu (Leipzig 1933 - Warszawa 2007) konsekwencje psychologiczne bezrobocia;
    • Pamiętniki bezrobotnych, Warszawa 1933.
    • Oscar Lewis, Sanchez i jego dzieci. Autobiografia rodziny meksykańskiej (PIW, Warszawa 1964 i nowsze):
    • koncepcja „kultury ubóstwa” jako sposobu życia i socjalizacji dzieci:
      • dominującą formą związków są konkubinaty lub związki matriarchalne;
      • brak okresu dzieciństwa (jako etapu chronionego) w wychowaniu dzieci;
      • poczucie zepchnięcia na margines, bezradność, uzależnienie, widzeniem siebie jako kogoś gorszego od innych;
      • brak umiejętności planowania przyszłości, rezygnacja, fatalizm oraz tolerancja dla patologii;
      • bieda (i kultura ubóstwa) jest dziedziczona.


ubóstwo:

  • ubóstwo:

      • sytuacja silnej „deprywacji” potrzeb, niemożności ich zaspokojenia ze względu na małe dochody, zły stan zdrowia, upośledzenie w dostępie do wiedzy i korzystania z uprawnień politycznych, mały stopień bezpieczeństwa;
      • różnica między warunkami życiowymi pewnych grup społecznych a poziomem życia większości społeczeństwa.
  • Georg Simmel - ktoś staje się biedny w sensie społecznym dopiero wtedy, gdy udziela mu się pomocy. Bieda to nie wynik niedostatku, lecz wynik otrzymywania wsparcia lub zgodne z normami społecznymi uprawnienie do otrzymywania wsparcia;

  • bieda jest wytworem zarówno teraźniejszości, jak i przeszłości:

    • „ubóstwo” w historii oraz „nowa” i „stara” bieda jako „koszt transformacji”.
  • jest nie tylko problemem „krajowym”, ale i kwestią o zasięgu globalnym;

  • państwo i opieka społeczna („państwo opiekuńcze”).



ubóstwo absolutne (bezwzględne) – „krańcowa bieda’”

  • ubóstwo absolutne (bezwzględne) – „krańcowa bieda’”

    • czyli „minimum egzystencji” – elementarne warunki, jakie muszą być spełnione, aby jednostka mogła przetrwać fizycznie i zachować zdrowie.
  • „minimum socjalne”:

    • jest to linia minimum egzystencji uwzględniająca także potrzeby społeczne (granica sfery niedostatku i zagrożenia ubóstwem).
  • ubóstwo ustawowe (urzędowe, oficjalne):

    • poziom dochodu, który uprawnia do korzystania z pomocy społecznej.
  • ubóstwo relatywne (względne):

    • uwzględnia specyfikę danego społeczeństwa, potrzeby i właściwe mu sposoby ich zaspokajania.
  • ubóstwo „subiektywne”:

    • opinie ludzi na temat ich poziomu życia i dochodów.


w wypadku gospodarstw emeryckich, dla osoby samotnej - wyniosło 513,87 zł,;

  • w wypadku gospodarstw emeryckich, dla osoby samotnej - wyniosło 513,87 zł,;

  • w dwuosobowej rodzinie emeryckiej – 427,86 zł;

  • w gospodarstwach pracowniczych dla osoby samotnej - 541,91 zł;

  • w rodzinie dwuosobowej złożonej z osób dorosłych – 455,90 zł;

  • w rodzinie 3-osobowej (2 osoby dorosłe, dziecko 4-6 lat) - 439,68 zł;

  • w rodzinie trzyosobowej z dzieckiem w wieku 13-15 lat – 480,90 zł;

  • w rodzinie 4-osobowej (dwoje dorosłych, dwoje dzieci) – 462,71 zł;

  • w rodzinie 5-osobowej (dwoje dorosłych, troje dzieci) – 467,57 zł.

  • w 2013 r. pomocą społeczną w Polsce objęto 1 mln 412 tys. 432 rodziny, z tego rodziny z dziećmi stanowiły 42 proc., osoby samotne – 40 proc;

  • progi dochodowe uprawniające do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej to: 542 zł dla osoby samotnej i 546 zł dla osoby w rodzinie.



5,7 proc. - odsetek osób żyjących poniżej minimum egzystencji;

  • 5,7 proc. - odsetek osób żyjących poniżej minimum egzystencji;

  • 17 proc. - odsetek osób zagrożonych ubóstwem;

  • 14 proc. - wskaźnik skrajnego ubóstwa w rodzinach z co najmniej jednym bezrobotnym;

  • 15 proc. - wskaźnik ubóstwa wśród osób z wykształceniem gimnazjalnym;

  • 34 proc - wskaźnik ubóstwa wśród małżeństw z co najmniej czwórką dzieci.



głębokość – stopień, w jakim „biedni są biedni”?:

  • głębokość – stopień, w jakim „biedni są biedni”?:

    • stopniowalność biedy - niedostatek, ubóstwo, bieda, nędza itp.
  • czasowy (temporalny) – czas pozostawania w ubóstwie - czy ubóstwo jest sytuacją przejściową, czy też trwałą i przekazywaną generacyjnie?

  • inne wymiary (płaszczyzny) ubóstwa („bieda biedzie nierówna”):

    • ze względu na wiek („juwenilizacja” ubóstwa);
    • ze względu na płeć (feminizacja ubóstwa);
    • miasto – wieś i przestrzenny (regionalny);
    • pracę (związek z bezrobociem):
      • skutki psychiczne (depresja, zbędność i zagubienie), izolacja towarzyska, „wychodzenie z pracy”, przemoc w rodzinie, adaptacja do bezrobocia, czyli „wchodzenie” w spiralę przestępstw i marginalizacji;
      • „pracujący biedni” .


ewolucja postrzegania (i wartościowania) ubóstwa:

    • ewolucja postrzegania (i wartościowania) ubóstwa:
      • ewolucja rozumienia ubóstwa od „wąskiego” (ekonomicznego) zjawiska do „szerokiego” zjawiska społecznego;
      • od pozytywnego niegdyś (np. biedni w średniowieczu) do współczesnego „negatywnego” (czyli do czegoś, co jest niepożądane, jest świadectwem niepowodzenia i niezaradności życiowej jednostki –
        • bieda „zawiniona” i „niezawiniona”;
        • praca jako kryterium moralnej kwalifikacji biednych.
    • dwa główne kierunki interpretacji „ubóstwa” i jego przyczyn:
      • strukturalny (sytuacyjny) – „obwinianie systemu”, przyczyny ubóstwa leżą w czynnikach zewnętrznych wobec jednostki, niezależnych od niej (np. likwidacja zakładu pracy itp.);
      • kulturowy (behawioralny) „obwinianie ofiary”, przyczyny ubóstwa kryją się w cechach jednostek, ich zdolnościach i postawach (obwinianie biednego o spowodowanie sytuacji, w jakiej się sam on znalazł).


wskazują one na aktywną rolę społeczeństwa, które nie zapewnienia jednostkom i grupom pełnego uczestnictwa w życiu społecznym:

  • wskazują one na aktywną rolę społeczeństwa, które nie zapewnienia jednostkom i grupom pełnego uczestnictwa w życiu społecznym:

    • underclass („podklasa”):
      • znajduje się u samego dołu hierarchii społecznej lub poza nią, charakteryzuje się odrębnością kulturową, która jest związana często z patologią społeczną (urodzenia pozamałżeńskie, nieletnie macierzyństwo, przestępczość itp.), wykazuje tendencję do dziedziczenia jej pozycji i separacji przestrzennej;
    • marginalność i marginalizacja:
      • wyłączenie z jakiegoś ważnego obszaru społecznego z powodów społecznych (nacisk na procesualność zjawiska);
    • wykluczenie społeczne (ekskluzja):
      • brak lub ograniczenie możliwości uczestnictwa i korzystania z podstawowych zasobów społecznych, dostępnych dla wszystkich (wykluczenie ekonomiczne, polityczne i społeczne).


margines społeczny” (Słownik Języka Polskiego): nieliczna i mało znacząca warstwa społeczna, składająca się z jednostek prowadzących pasożytniczy tryb życia, wykolejonych, naruszających przepisy prawa i normy współżycia społecznego, „męty społeczne”;

  • margines społeczny” (Słownik Języka Polskiego): nieliczna i mało znacząca warstwa społeczna, składająca się z jednostek prowadzących pasożytniczy tryb życia, wykolejonych, naruszających przepisy prawa i normy współżycia społecznego, „męty społeczne”;

  • ludzie luźni” (od co najmniej w XV wieku), a także: „swawolni”, „wagabundzi”, „hultaje”, „włóczędzy”, „wałęsi” „wagusi”, „bandosi” (sezonowy robotnik rolny);

  • ludzie zbędni” (Stefan Czarnowski);

  • deklasacja” i „zdeklasowani” (czyli obniżanie statusu w społeczeństwie);

  • peryferyzacja”, gettoizacja”, „gettyzacja”, enklawy biedy”, fawelizacja”;

  • segregacja społeczna” („separacja”);

  • upośledzenie społeczne (upośledzenie społeczne to stan współwystępowania biedy i ekskluzji);

  • stygmatyzacja, piętnowanie, naznaczanie.



państwo „opiekuńcze” w Europie – historia i pojęcie (termin „młody”) - ma ono zapewnić bezpieczeństwo socjalne przez skuteczne prawodawstwo i pomoc społeczną ;

  • państwo „opiekuńcze” w Europie – historia i pojęcie (termin „młody”) - ma ono zapewnić bezpieczeństwo socjalne przez skuteczne prawodawstwo i pomoc społeczną ;

  • cele państwa „opiekuńczego”:

    • zapewnienie minimum poziomu życia wszystkim obywatelom (minimalny dochód, mieszkanie, ochrona zdrowia, wykształcenie);
    • równe traktowanie wszystkich obywateli;
    • prawo do świadczeń socjalnych (możliwość dochodzenia sądowego);
    • wyrównywanie (a nie usuwanie) skutków gospodarki rynkowej.
  • ewolucja „państwa opiekuńczego”:

    • tworzenie powojennego, nowoczesnego „państwo opiekuńczego” (znaczenie Wlk. Brytanii i Szwecji, Niemiec oraz państw socjalistycznych);
    • od końca lat 70. XX wieku dyskusja nad modelem tego państwa (motywy finansowe, kryzys świadczeń, krytyka polityczna).


„niewidoczność” kwestii płci (pozycji kobiet) we wczesnej refleksji socjologicznej – dlaczego?:

  • „niewidoczność” kwestii płci (pozycji kobiet) we wczesnej refleksji socjologicznej – dlaczego?:

    • wynikało to z genezy socjologii – z makro-społecznej i „scjentystycznej” perspektywy;
    • z dominującej tradycji kulturowej (obyczajowości) wpływającej na naukę;
    • ścisłego podziału życia społecznego na: gospodarstwo domowe (sferę kobiecą) a sferę publiczną (męską).
  • kobiety jako przedmiot badań społecznych (Gender/Women Studies) – teorie nierówności płci):

    • zmiany społeczno-demograficzne (kobiety są bardziej wykształcone niż kilka dekad temu), obowiązujący ideał to społeczeństwo „pozycji osiąganych” (wyzwanie - zjawisko „szklanego sufitu”);
    • kobiety stały się ważną siłą polityczną i elektoratem wyborczym;
    • upowszechnienie ideologii praw człowieka;
    • nastąpiła zmiana uprawiania socjologii (socjologia płci).


położenia ekonomicznego i pracy (zatrudnienia):

  • położenia ekonomicznego i pracy (zatrudnienia):

    • wybór zawodu a tradycja kulturowa („naturalne” zawody dla kobiet i mężczyzn), dyskryminacja na rynku pracy (płace, niepełne zatrudnianie itp.) - dlaczego?;
    • tradycja kulturowa (dom i wychowanie dzieci), stereotypy dotyczące płci,;
    • paradoks „zadowolonego niewolnika” (okresowe „wychodzenie” z rynku pracy i powrót w związku z wychowywaniem potomstwa), konsekwencje – niższe emerytury i bariery awansu.
  • władzy i polityki (funkcje kierownicze, czynne i bierne prawa wyborcze, udział kobiet w polityce);

  • obyczaju i reprezentacji (przekaz szkolny, kultura popularna i humor, problemy „reprezentacji” - kobiety i mężczyźni, sylwetka ciała, najbardziej popularne typy przedstawicieli danej płci, symboliczne traktowanie „męskości” i „kobiecości”).



feminizm jako dostrzeganie dyskryminacji (upośledzenia, strukturalnego podporządkowania kobiet/patriarchat itp.) kobiet w życiu społecznym i dążenie do jego likwidacji (refleksja, ideologia, ruch społeczny);

  • feminizm jako dostrzeganie dyskryminacji (upośledzenia, strukturalnego podporządkowania kobiet/patriarchat itp.) kobiet w życiu społecznym i dążenie do jego likwidacji (refleksja, ideologia, ruch społeczny);

  • feminizm I fali („stary”, do połowy XX wieku):

    • koncentracja na reformie prawa rodzinnego i wyborczego, poprawie warunków życia kobiet („sufrażystki” – „suffragium” – głos w wyborach).
  • feminizm II fali („nowy”) – egalitaryzm oparty na pojmowaniu „ucisku”, który jest efektem podziałów płciowych (nacisk na sferę obyczajów):

    • dążenie do równouprawnienia w polityce, pracy, rodzinie itp. i podwyższenie pozycji kobiet oraz matek w społeczeństwie (studia akademickie).
    • feminizm III fali („post-feminizm”, od lat 90-tych):
    • walka z przemocą indywidualną i strukturalną wobec kobiet, „kobiecością” w języku, różnorodność sytuacji kobiet, silna obecność akademicka;
    • liberalizacja dopuszczalności aborcji oraz równe traktowanie związków hetero- i homo-seksualnych.


społeczne tworzenie płci (sex, gender i gender identity) - płeć jako struktura złożona obejmująca element biologiczny, społeczny i osobowościowy:

  • społeczne tworzenie płci (sex, gender i gender identity) - płeć jako struktura złożona obejmująca element biologiczny, społeczny i osobowościowy:

    • płeć biologiczna i gender (płeć kulturowa), „seksizm”;
  • gender” (WHO) to stworzone przez społeczeństwo role, zachowania, aktywności i atrybuty, jakie uznaje ono odpowiednie dla mężczyzn i kobiet;

    • płeć jako fundamentalna oś organizacji społecznej:
      • określanie siebie jako K i M jest podstawowym wymiarem tożsamości jednostki;
      • spojrzenie z perspektywy plastyczności płci i kulturowych wymiarów konstruowania tożsamości płciowej;
      • kultura i język odgrywają zasadniczą rolę w sposobach pojmowania płci biologicznej i kulturowej.
    • studia queer (queer sociology –„społeczna teoria odmienności/różnicy”):
      • „queer” – symbol emancypacji osób homoseksualnych obojga płci;
      • studia nad odmiennością płciową (seksualną), związane z krytyczną analizą kategorii tożsamościowych odnoszących się do ludzkiej seksualności.


publiczne znaczenie feminizmu:

      • publiczne znaczenie feminizmu:
          • trwałe zmiany (narodzenie się nowej świadomości i podmiotowości kobiet), których nie zmieni „konserwatyzm”;
        • rozwój regulacji prawnych w tym zakresie:
          • większa widoczność spraw kobiet, ustawy o równym traktowaniu, system parytetów w polityce, zmiany w zachowaniach obyczajowych, tworzenie wiedzy akademickiej itp.
  • ogromne zróżnicowanie feminizmu (ruchów kobiecych):

    • liberalny, chrześcijański, socjalistyczny, radykalny, „czarny” itp.
  • główne wyzwania (dylematy) feminizmu (ruchów kobiecych):

    • emancypacja kobiet w męskim świecie, czy też całkowita emancypacja świata kobiet („kobiety przeciw mężczyznom”)?;
    • poszukiwanie wspólnej tożsamości: co powinno łączyć ruch kobiecy?


określenie ruchów społecznych powstałych

  • określenie ruchów społecznych powstałych

  • w latach 60. na fali kontestacji młodzieżowej (rok „1968”) – ekologiczne, feministyczne, antynuklearne, „HR”, mniejszości obyczajowych itp.;

  • stanowią one „nową formułę polityki”:

    • koncentrują się na głównie „swoich” specyficznych obszarach i nie dążą do „wszech-obejmujących” projektów zmiany społecznej;
    • przybierają zróżnicowane formy organizacyjne;
    • są świadectwem przejścia do „refleksyjnej nowoczesności” (Anthony Giddnes), w której „polityka emancypacji” jest zastępowana „polityką życia” (kwestie gospodarcze zostały rozwiązane, a w ich miejsce pojawiły się problemy tożsamości jednostek, stylu życia, seksualności itp.).
  • krytyka: koncentracja na niszowych problemach (ruch „jednej sprawy”), maskowanie realnych konfliktów poprzez koncentracje na sporach o kulturę (tożsamość), niezdolność do tworzenia sojuszy, polityka lobbingu;

  • ruchy miejskie (polityka skali, demokracja miejska).



czy „klasy” tracą obecnie na znaczeniu społecznym?

  • czy „klasy” tracą obecnie na znaczeniu społecznym?

  • ubóstwo oraz jej miary i „wymiary” społeczne;

  • nowe pojęcia: „podklasa”, marginalizacja i wykluczenie społeczne;

  • państwo opiekuńcze (założenia i obecny „kryzys”;

  • „kwestia” kobieca w socjologii;

  • feminizm jako ideologia i przykład ruchu społecznego;

  • Nowe pojęcia i koncepcje w ramach feminizmu – „gender” i studia queer;

  • nowe ruchy społeczne (NRS).



Barbara Szacka, Wprowadzenie do socjologii (roz. XV. Różnice płci jako różnice społeczne);

  • Barbara Szacka, Wprowadzenie do socjologii (roz. XV. Różnice płci jako różnice społeczne);

  • a także:

    • Harriet Bradley, Płeć, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2008 (r. 1. Co kryje się pod nazwą? Znaczenie i sposoby użycia kategorii płci, s. 26-39; r. 3. Płeć i ponowoczesność, s. 77-98).
  • „Nowe ruchy społeczne” seminarium Zespołu Analizy Ruchów Społecznych, Collegium Civitas, Centrum Badań Społeczności i Polityk Lokalnych i Decydujmy razem (seminarium „Nowe ruchy społeczne” jest otwarte dla socjologów i antropologów, studentów, działaczy ruchów społecznych, organizacji pozarządowych, a także publicystów). 



Yüklə 445 b.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə