Doğu karadeniz bölgesi

 

4 

Rize İli Pazar İlçesi ve Artvin İli Yusufeli İlçelerinden sağlanmaktadır. Fauna açısından da zengin olan 

Kaçkar Dağlarında yaban keçisi, kurt, ayı, domuz, tilki, geyik, sansar, çakal, kuşlardan sülün, kartal, do-

ğan, atmaca, şahin, yaban tavuğu vb. yaban hayvanları bulunmaktadır. Her yıl Nisan ve Mayıs aylarında 

Karadeniz'den ayrılarak Hemsin, Fırtına ve çağlayan dereleri boyunca sadece yumurta bırakmak için se-

yahat eden deniz alalarının derelerdeki üreme faaliyetlerini görmek ve izlemek dikkate değer bir olaydır. 

Her yıl yumurtalarını söz konusu derelerin aynı yerlerine bırakan deniz alaları Ağustos ve Eylül aylarında 

tekrar denize dönmektedirler. Kaçkar Dağları'nda yükseltinin kısa mesafelerde artması yaylacılık etkinlik-

lerine  bağlı  bir  takım  geçici  yerleşmelerin  de  kurulmasına  doğrudan  etkili  olmuştur.  Ülkemizin  önemli 

zirvelerinden birisine sahip olan Kaçkar Dağları'nda aktüel buzullaşmanın ve diğer doğal değerlerin zen-

ginliği dağcıları, turistleri ve bilim çevrelerini buraya çekmiştir. Başta Fırtına Deresi ve Hemşin Deresi 

olmak  üzere;  bitki  çeşitliliği  ve  zenginliği  ile  fauna  çeşitliliğinin  yoğunlaştığı  bütün  vadiler  görülmeye 

değer niteliktedir. Fırtana Deresi vadisi'nde yer alan Zilkale Harabeleri kültürel acıdan önemli bir değer 

taşır. Aynı zamanda yörenin sosyal, kültürel ve ekonomik mekânsal görüntüsünü sergileyen yayla yerle-

şimleri hem doğaya uyumu, hem de mimari değerleri ile ziyaretçileri etkileyici özellikler taşımaktadır. Bu 

yayla  yerleşimlerinin  başlıcaları  Ayder  Yaylası  ve  Ayder  kaplıcalarıdır.  Ayder  Yaylası  yerleşim  alanı 

yakınında günübirlik kullanıma yönelik hizmet sunan düzenlenmiş saha mevcuttur. Milli park ayrıca doğa 

yürüyüş sporuna uygun topografyası ile dağcılık faaliyetlerine olanak sağlamaktadır. Milli parkın, çamlı-

hemşin  ilçesi,  Ayder  Yaylası  başta  olmak  üzere  yayla  yerleşim  alanlarının  bazı  bölümlerinde  kontrollü 

olarak çadır ve karavanla konaklama yapılabilmektedir. 

 

 

 

 

Doğu Karadeniz kıyısındaki genel karaktere uygun olarak kıyı kuşağında yerleşmeler son derece 

dar bir alana sıkışmışlardır. Dağlık sahanın deniz kıyısından itibaren birdenbire dik dalışlarla yükselmesi, 

kıyı kuşağında yerleşmelere alan tanımamaktadır. Ancak yamaçlardan inen hızlı akışlı akarsuların uygun 

koşul buldukları yerlerde oluşturdukları küçük delta alanları yerleşmeler için en uygun alan olmuştur. Bu 

---

DİKKAT!!!

 BU DERS NOTLARININ TÜM HAKKI PROF.DR. ALİ ÖZÇAĞLAR’A AİT OLUP, BAŞKA AMAÇLARLA  

KULLANILAMAZ VE YAYINLANAMAZ. 

 

 

5 

alanların dışında kıyının denize burunlar halinde sokulduğu yerlerde ancak bir yol geçirilecek kadar alan 

elde  edilebilmiştir.  Bazı  yerlerde  yolun  geçmesine  dahi  izin  vermeyecek  kadar  dar  olan  kıyı  kuşağında 

ulaşım başlıca sorun haline gelmiştir. Jeolojik yapının Kreatase  yaşlı volkanik ara katkılı fliş formasyo-

nunda olması ve özellikle kolay ayrışabilen killi ve tüflü tabakalar içermesi nedeniyle kıyı kuşağı boyunca 

sık sık heyelenlar meydana gelmektedir. Bu olumsuzluklar ise ulaşımı ve yerleşmeleri sıkıntıya sokmak-

tadır. Yeni yapılan Karadeniz Sahil Oto Yolu ulaşımı rahatlatmış olmakla birlikte yerleşmeleri Karade-

niz’den koparmış ve eski güzel manzaraları çok yerde ortadan kaldırmıştır. Kıyı kuşağında toplu ve sık 

bir  yerleşm  düzeni  görülürken;  eğimlerin  fazla  olduğu  dağlık  alandaki  yamaçlarda  dağınık-seyrek  bir 

yerleşim dokusu gözlenmektedir. 

Rize-Hopa Yöresinin Karadeniz kıyısında yer alan yerleşmeleri doğudan batıya doğru şöyle sıra-

lanmaktadır: Sarp köyü, Kemalpaşa, Hopa, Arhavi, Fındıklı, Ardeşen, Pazar, Çayeli, Güneysu, Rize, 

Derepazarı  ve  İyidere.  İdari  bölünüş  bakımından  Sarp,  Kemalpaşa,  Hopa  ve  Arhavi  ARTVİN  iline, 

diğerleri  ise  RİZE  iline  bağlıdırlar.  İç  kısımda  yer  alan  önemli  yerleşmelerin  de  batıdan  doğuya  doğru 

sıralanışı şöyledir: 

Çamlıhemşin, Hemşin, İkizdere, Kalkandere

 kasabaları. 

 

RİZE-HOPA YÖRESİNDE KARADENİZ KIYISINDA YER ALAN YERLEŞMELER 

 

SARP KÖYÜ VE SINIR KAPISI 

 

 

 

 

Sarp Köyü gerek deniziyle yemyeşil doğasıyla,ortasından geçen deresiyle ve konumuyla Türki-

ye'nin stratejik önemi olan köylerinden biridir. Sarp, Artvin ilinin Hopa ilçesine bağlı, Gürcistan ile sınır 

komşusu olan şirin bir köydür. Sarp köyü ortadan geçen Sarp Deresi tarafından ikiye bölünmüştür. Türki-

ye-Gürcistan  sınırı  Sarp  Deresini  izlemektedir.  Derenin  kuzeyinde  kalan  kısım  Gürcistan  topraklarında, 

güneyinde kalan kısmı ise Türkiye’de kalmıştır. Bu haliyle Sarp köyüne iki ülke tarafından paylaşılmış 

bir köy olarak bakmak gerekir. Türkiye topraklarında kalan Sarp köyünün Doğusunda Kazimiye ve Papat 

Köyü, kuzeyinde Gürcistan sınırı, Kuzeybatısında ise Üçkardeş Köyü yer almaktadır.  

Sovyetler  Birliği  döneminde  Rusya’nın  kontrolünde  olan  Gürcistan’a  Sarp  Sınır Kapısından  ge-

çişler  çok  sıkıntılı  idi.  Sovyetler  Birliği’nin  dağılmasıyla  birlikte  1988  yılının  Ağustos'unda  Sarp  sınır 

kapısı açıldı. Bu durum Türkiye – Gürcüstan arasındaki ticari ilişkilerin artmasına yol açmış, hatta Kara-

deniz oto yolunun yapılmasında bile etkisi olmuştur.

 

Köy halkının belli bir kesimi çalışmak maksadıyla  Sarp’tan göç etmiştir. Bu göç kışın çalışmak 

maksadıyla  köyden  ayrılıp  yazın  geri  dönmek  şeklinde  yani  mevsimlik  göç  olarak  gerçekleşir.  Köyün 

nüfusu yaklaşık 700' dür. Halkın geçiminde taşımacılığın tarımın, Kemalpaşa Çay Fabrikasının ve Sarp 

Gümrüğünün önemi büyüktür. Ayrıca cüzi de olsa balıkçılık yapılmaktadır.Tarım ürünü olarak en başta 

çay olmak üzere kivi, mandalina, portakal üretimi yapılmaktadır. Köyün en önemli geleneği atmacacılık-

tır.Atmaca zamanı başladığında adeta köyün çehresi değişir.  

 

 

---