Doktora tez

---

ANKARA ÜN VERS TES  

FEN B L MLER  ENST TÜSÜ 

 

 

 

DOKTORA TEZ  

 

 

 

 

YUMURTA TAVUĞU YEMLER NDE GAMA IŞINLANMIŞ BUĞDAY VE 

ARPA KULLANILMASININ PERFORMANS VE YUMURTA KAL TES  

ÜZER NE ETK S N N BEL RLENMES

 

 

 

 

Turgay YILDIZ 

 

 

 

 

 

ZOOTEKN  ANAB L M DALI 

 

 

 

 

 

ANKARA  

2010 

 

 

Her hakkı saklıdır 

---

i 

 

ÖZET 

 

Doktora Tezi 

 

YUMURTA TAVUĞU YEMLER NDE GAMA IŞINLANMIŞ BUĞDAY VE ARPA 

KULLANILMASININ PERFORMANS VE YUMURTA  KAL TES  ÜZER NE 

ETK S N N BEL RLENMES  

 

Turgay YILDIZ 

 

Ankara Üniversitesi 

Fen Bilimleri Enstitüsü 

Zootekni Bölümü 

 

Danışman: Prof. Dr. Necmettin CEYLAN 

 

Bu  çalışmada  yumurta  tavuğu  yemlerinde  0,  10,  100  kGy  düzeyinde  gama  ışınlanmış  arpa  ve 

buğday  kullanılması  ile  enzim  ilavesinin  performans,  yumurta  kalite  kriterleri,  bağırsak 

viskozitesi, incebağırsak mikfolorası ve yumurtada radyoaktif kontaminasyon riski üzerine olan 

etkileri  incelenmiştir.  Çalışma  36  haftalık  yaşta  324  adet  Brown  Nick  kahverengi  yumurtacı 

tavuk kullanılarak 10 hafta sürdürülmüştür. Deneme 6 tekerrürlü olarak her bir alt grupta 6 adet 

tavuk olmak üzere 9 grupta tesadüf blokları deneme düzeninde yürütülmüştür. 

 

Gama  ışınlamanın  yumurta  ağırlığı  üzerine  etkisi  önemsiz  bulunurken;  arpa  ağırlıklı  rasyona 

enzim ilavesi yumurta ağırlığını arpa kontrole göre önemli miktarda artırmıştır (P<0.05). Arpa 

ağırlıklı gruplarda enzim ve 100 kGy dozunda gama ışın uygulamasının yumurta üretimini arpa 

kontrole göre önemli düzeyde iyileştirdiği bulunmuştur (P<0.05). Yemden yararlanmanın  gama 

ışınlanmış  arpa  ve  enzim  kullanılan  tavuklarda    arpa  kontrol  yemi  ile  beslenen  tavuklara  göre  

önemli düzeyde iyileştirdiği tespit edilirken (P<0.05), buğday ağırlıklı gruplarda muamelelerin 

etkisi önemsiz bulunmuştur(P>0.05). 

Bağırsak viskozitesi üzerine arpa ağırlıklı yemlerde enzim ya da gama ışını uygulamasının etkisi 

görülmezken  (P>  0.05),  buğday  ağırlıklı  yemlerde  viskozitenin  önemli  ölçüde  azaldığı  tespit 

edilmiştir.  Özellikle  buğdayın  100  kGy  dozunda  gama  ışınlanması  viskoziteyi  önemli  ölçüde 

düşürmüştür(  P  <  0,05).    Araştırmada  üzerinde  durulan  diğer  kriterlere  gama  ışınlama 

uygulamasının  önemli  bir  etkisinin  olmadığı  bulunmuştur.  Ayrıca  arpa  ve  buğdayın  10  ve100 

kGy düzeyinde gama ışınlanmasının yem ve yumurtada herhangi bir radyoaktif kontaminasyona 

yol açmadığı tespit edilmiştir (P>0.05) 

 

Sonuç olarak gama ışınlamanın mevcut araştırma koşullarında yumurta tavuklarının performans 

ve  yumurta  kalite  kriterlerinde  bilhassa  buğday  için  çok  belirgin  bir  katkıya  yol  açmadığı, 

arpada  kısmen  etkili  olduğu  ve  günümüz  koşullarında  uygulamasındaki  zorluklar  nedeniyle 

başarısının sınırlı olacağı sonucuna varılmıştır. 

 

 

 

Ekim 2010, 83 sayfa 

Anahtar  Kelimeler: 

Yumurta  tavuğu,  gama  ışınlama,  enzim,  performans,  yumurta  kalite 

kriterleri, viskozite

 

---

ii 

 

ABSTRACT 

Ph. D. Thesis 

DETERMINATION OF THE EFFECT OF USING GAMMA IRRADIATED WHEAT 

AND BARLEY IN LAYER DIETS ON PERFORMANCE AND EGG QALITY 

 

Turgay YILDIZ 

 

Ankara University 

Graduate School of Natural and Applied Sciences 

Department of Animal Science 

 

Supervisor: Prof. Dr. Necmettin CEYLAN 

 

In this study, the effect of using gamma irradiated barley and wheat (0, 10 and 100 kGy) and   

enzyme  supplementation  on  the  performance,  external  and  internal  egg  quality,  intestinal 

viscosity, micro flora and radioactive contamination of eggs was examined. In this experiment 

36  weeks  old,  324  Brown  Nick  laying  hens  were  used  for  ten  week.  The  study  was  a 

randomized complete block design with 9 dietary treatments within 6 blocks of 54 pens each 6 

birds per pen.  

 

Araştırmada üzerinde durulan diğer kriterlere gama ışınlama uygulamasının önemli bir etkisinin 

olmadığı bulunmuştur. 

 

Although  egg  weight  was  not  significantly  affected  by  gamma  irradiation;  enzyme 

supplementation  of  barley  based  diet  significantly  increased  egg  weight  compared  to  barley 

control group (P<0.05). As egg mass production was considered, enzyme and 100 kGy gamma 

irradiation significantly improved the egg mass production compared to barley control (P<0.05). 

The feed  conversion ratio was  significantly  improved    by  using    gamma  irradiated  barley  and 

enzyme in barley based diets (P<0.05) in comparison to barley control birds, while this was not 

observed  in  wheat  treatments  (P>0.05).  Intestinal  micro  flora  was  also  unaffected  by  the 

treatments  (P>0.05).  Intestinal  viscosity  was  significantly  decreased  in  wheat  fed  birds, 

especially  100  kGy  gamma  irradiation  (P<0.05).  The  other  parameters  examined  in  the 

experiment  was  not  significantly  effected  by  gamma  irradiation.  There  was  no  observed 

radioactive contamination both in feeds and eggs under 10 and 100 kGy gamma irradiation of 

barley and wheat (P>0.05).  

 

It is concluded that gamma irradiation had no clear benefits on performance and egg quality of 

laying hens especially fed with wheat, but had some improvement of nutritional value of barley,  

however    it’s  use  would  be  limited  because  of  challenges  in  the  application  of  gamma 

irradiation in practice. 

 

October 2010, 83 pages 

Key  Words:  Laying  hens,  gamma  irradiation,  enzyme,  performance,  egg  quality, 

viscosity 

---