kimi danışırdı;
onun səsi, hərəkətləri zərif musiqi ahəngini xatırladırdı; adama elə
gəlirdi ki, bu adamın əlləri də, hərəkətləri də bir dildə danışır, zərif, incə bir dildə.
Lakin Dorian ondan qorxdu və daha sonra bu qorxudan özü də utanmağa başladı.
Nə üçün yad bir adam onun qəlbinə aid olan şeyləri ona açıb izah etməliydi? Axı
o, Bazillə aylardır dostluq edir, bu müddət ərzində onların arasında olan dostluq
onu heç dəyişdirməyib! Birdən bu yad adam peyda olur və... demək olar ki,
həyatın sirrini ona açır! Hər halda, axı ondan nə üçün qorxsun ki? O ki məktəbli
oğlan, ya da məktəbli qız deyil! Lord Henridən qorxmaq, sadəcə, mənasız bir
şeydir!
– Gəlin bir az kölgədə əyləşək, – lord Henri dedi. – Budur,
Parker də bizə
sərinləşdirici içki gətirir. Əgər siz günün altında dursanız, dəriniz korlanar və
Bazil də sizi daha çəkməz… Gərək özünüzü gündən qoruyasınız, sizə yanmaq
olmaz.
– Nolacaq ki? – Dorian Qrey güldü və bağın qurtaracağındakı skamyanın
küncündə əyləşdi.
– Hər şey ola bilər, mister Qrey, hər şey!
– Niyə ki?
– Çünki siz füsunkar gəncliyinizi yaşayırsınız və gənclik ən dəyərli var-dövlətdir,
onu gərək qoruyasınız.
– Lord Henri, mən belə düşünmürəm.
– Əlbəttə, siz indi belə düşünmürsünüz. Vaxt gələcək, qocalanda, ya da siz qırış
basmış çirkin bir qocaya dönəndə, alnınızda qırışlar çoxalanda,
ehtiraslar isə öz
işgəncəli alovuyla dodaqlarınızı qurudanda – bax onda siz bunu daha yaxşı başa
düşəcəksiniz. İndi siz harada olursunuzsa, dünyadan ləzzət alırsınız və hamını da
öz gözəlliyinizlə heyran edirsiniz. Lakin bu, həmişə olmayacaq… Mister Qrey,
sizin əsrarəngiz və füsunkar simanız var. Qaşqabağınızı sallamayın, mən düz
deyirəm. Gözəllik Dahinin görünüş formalarından biridir və mənə elə gəlir ki, o,
dahilikdən də yüksəkdə durur; çünki gözəllik başa düşülmək, izahat tələb etmir.
Bu, bizi əhatə edən aləmin ən nəhəng hadisəsi sayılan günəş işığı kimi bir şeydir;
yaxud
bahar fəslidir, tutqun suların üstünə düşən ayın gümüşü qalxanıdır; biz ona
Ay deyirik. Gözəllik müzakirə olunmur. Onun ən yüksək hakimlik hüququ var və
ona malik olan adamları kral edir. O, ən böyük hökmdardır. Siz gülürsünüz? Eh,
siz o gözəlliyi itirəndə daha gülməyəcəksiniz. Bəzən deyirlər ki, Gözəllik – yalnız
səthi bir şeydir; ola bilsin, bu belədir! Lakin o, düşüncə, fikir kimi səthi, bihudə
deyil. Mənə elə gəlir ki, Gözəllik möcüzələr möcüzəsidir. Bilirsiniz, yalnız boş,
dardüşüncəli adamlar xarici
görünüşə əhəmiyyət vermirlər; xarici görünüşə görə
adamlara qiymət verməyənlər dayaz adamlardır. Əslində isə həyatın və dünyanın
ən böyük sirri gözlə görünən şeylərdədir, yəni gözə görünməyən şeylər deyil.
Bəli, mister Qrey, allahlar sizə iltifat göstərib. Lakin allahlar verdiklərini tezliklə
alırlar. Sizin qarşınızda əsl həyat, dolğun və gözəl həyat yaşamağa o qədər də çox
vaxtınız qalmayıb. Sizin gözəlliyiniz gəncliyinizlə birgə gedəcək; və siz günlərin
bir günü qəflətən anlayanda ki gənclik uçub gedib və o gözəllikdən doyunca
istifadə etməmisiniz, bu ötən xatirələr sizi ən ağır məğlubiyyət işgəncəsindən də
pis incidəcək. Hər ötən ay sizi bu ağır gələcəyə sürükləyir. Zaman sizi qısqanır; o,
allahların sizə bəxş etdiyi qızılgüllərə, zanbaqlara hücum edir. Yanaqlarınız
saralıb-solacaq, sallanacaq, gözləriniz dumanlanacaq…
Siz dəhşətli dərəcədə əzab
çəkəcəksiniz… Ah! Nə qədər ki gəncliyiniz sizinlədir, onu anlayın! Ömrünüzün
qızıl günlərini yelə verməyin, cansıxıcı möminlərə qulaq asmayın, düzəlməz
şeyləri düzəltməyə çalışmayın! Həyatınızı dövrümüzün yalançı idealları və sısqa
məqsədlərinə qurban verməyin. Yaşayın! Gözəl həyat yaşayın! Öz həyatınızı
yaşayın! Heç nəyi əldən buraxmayın, həmişə, hər zaman təzə bir duyğu axtarıb
tapmağa çalışın. Heç nədən də qorxmayın! Yeni gedonizm – bax bizim əsr bizdən
bunu tələb edir! Siz onun görünən simvolu ola bilərsiniz! Sizin kimi adam üçün
qeyri-mümkün olan heç bir şey yoxdur! Həyat, dünyayi-aləm qısa müddətə sizə
məxsusdur. Mən elə ilk baxışdan anladım ki, siz hələ özünüzü tanımırsınız,
özünüzü başa düşmürsünüz! Sizdəki çox şey məni əsir-yesir etdi və mən duydum
ki, sizə özünüzü dərk etməkdə kömək göstərməliyəm. Düşündüm: “Əgər bu həyat
faydasız
və səmərəsiz ötüşsə, faciə olar!” Axı sizin gəncliyiniz sürətlə ötüb-keçir!
Sadə çöl gülləri quruyur, sonra yenə tumurcuqlayır, çiçək açır. Gələn yay iyunda
nəfəsotu yenə indiki kimi qızılı rəngdə olacaq. Gələn ay ağ əsmə kolları üstündə
yenə ulduz-ulduz qönçələr allanacaq, hər il yaşıl gecələrdə yarpaqları arasından
ulduz tumurcuqlar boylanacaq. Lakin biz isə gəncliyimizi geri qaytara
bilməyəcəyik. Heç vaxt! İnsan iyirmi yaşında olanda onun nəbzi bərkdən,
sevinclə döyünür, lakin qocalanda o nəbz zəifləyir, bədən
gücdən düşür, hisslər
sönür. Biz bir zaman qorxduğumuz ötən illərin ehtiraslı, odlu-alovlu xatirələri
əlində dözülməz marionetlərə dönürük; o zaman biz bizi şirnikləndirən, başdan
eləyən şeylərə güzəştə getməyə cürət etmirdik. Gənclik! Ah, gənclik! Dünyada
ona tay ola biləcək ikinci bir ömür varmı?!
Dorian Qreyin heyrətli baxışları Henriyə zillənmişdi və o, müsahibini acgözlüklə
dinləyirdi. Yasəmən budağı onun barmaqları arasından sürüşüb çınqıl torpağın
üstünə düşdü. Bu an azğın bir arı vızıldaya-vızıldaya budağın başına dolanmağa
başladı. Sonra budağın ləçəkləri arasında eşələndi, ulduz çiçəkləri bir-bir sordu.
Dorian bu mənzərəni
elə diqqətlə seyr etdi ki, elə bil, orada nəsə maraqlı bir şey
tapmışdı; hərdən biz də ən vacib şeylər haqqında düşünməkdən qorxanda, ya da
bizə naməlum olan yeni duyğular təlatümünə düşəndə belə edirik; belə vaxtlarda
hansısa qorxunc fikir beynimizə girir və bizi təslim olmağa vadar edir. Arı uçub
getdi. Sonra Dorian gördü ki, arı sarmaşıq gülünün gövdəsinə girdi. Gül əsdi,
titrədi, sonra zərif-zərif yellənməyə başladı.