Dost d jean-François Lyotard

---

JEAN-FRANÇOIS  LYOTARD
FENOMENOLOJİ
73
DOST

---

---

---

D

---

Jean-François  Lyotard 
(
1924
-
1988
)
Fransız  felsefeci  ve  yazın  kuramcısı.  Sorbonne’da  felsefe  öğrenimi  gördük­
ten  sonra  bir  süre  Cezayir’de  öğretmenlik  yaptı.  1970’lerin  başında  Paris 
VIII  Üniversitesinde  ders  verdi,  ardından  Birleşik  Devletler  ve  Kana- 
da’da  konuk  öğretim  üyesi  olarak  bulundu.  Aydınlanma’nın  evrenselci 
taleplerine  karşı  çıkarken  “büyük  anlatılar”ın  yok  olduğu  savıyla  bir 
dönem Avrupa  felsefesine yön verdi.  1979 yılında yayımlanan La condition 
postmoderne:  rapport  sur  le  savoir
  başlıklı  çalışmasıyla  dünya  çapında 
okunan  bir  düşünür  oldu.
Lyotard, jean-François 
Fenomenoloji 
ISBN 978-975-298-332-8/Türkçesi: İsmetBirkan 
Ekim 2007, Ankara, 144 sayfa
Kültür Kitaplığı:  73;  Felsefe:  14

---

FENOMENOLOJİ
Jean-Frarıçois  Lyotard
DOST

---

L a   phenom enologie
 
Jean-François  Lyotard
©   Presses  Universitaires  de  France,  1954
Bu  kitabın  Türkçe  yayın  haklan 
Dost  Kitabevi  Yayınları’na  aittir.
Birinci  baskı,  Ekim  2007,  Ankara
Turkçesı,  İsmet Birkan
Teknik  hazırlık,
  Mehmet  Dirican  -  D O ST  İTB 
Baskı,
  Pelin  Ofset  Ltd.  Şti.;
Mithatpaşa  Cad.  No:  62/4,  Kızılay/Ankara
Dost Kitabevi Yayınlan
Meşrutiyet  Cad.  No:  37/4,  Yenişehir  06420  Ankara 
Tel:  (0.312)  435  93  70  •  Faks:  (0.312)  435  79 02
www.dostyayinevi.com  •  [e-mail]

---

İÇİNDEKİLER
Giriş 
7
BİRİNCİ  KISIM
 
HUSSERL 
13
İKİNCİ  KISIM
FEN O M EN O LO Jİ  VE  İNSAN  BİLİMLERİ 
5 7
I.  B ö lü m -  İlişkinin  Konum u 
5 9
II.  B ö lü m -  Fenom enoloji ve  Psikoloji 
6 5
III.  B ö lü m -  Fenom enoloji 
ve  Sosyoloji 
8 9
IV.  B ö lü m -  Fenom enoloji 
ve  Tarih 
1 0 9
Sonsöz 
1 3 8
K ayn ak ça 
1 4 2

---

---

GİRİŞ
I.  -   Merleau-Ponty,  “fenomenolojinin birliğini  ve  ger­
çek anlamını ancak kendi içimizde bulabiliriz” derken, Jean- 
son da  “fenomenoloji için nesnel  bir  tanım  talep  etmenin 
saçmalığını” belirtir. Gerçekten de, bu “harekete”, bu “üslû­
ba”  tam  anlamını yüklemek  ancak  taşıdığı sorgulama  üst­
lenilerek,  içerden  kuşatılabilirse  mümkün  olabilir.  Zaten 
marksizm veya  karteziyanizm için de  aynı şey söylenebilir. 
Bunun  anlamı  özetle  şudur:  felsefenin  sadece  olay  olarak 
ve “dışardan” kavranması değil, düşünce olarak, yani prob­
lem, oluşum ve geliş-gidiş olarak yeniden ele alınması gere­
kir. Asıl nesnellik, Husserl’in istediği nesnellik budur; fakat 
fenomenolojinin  tanıklığı,  Jeanson’un  dediği  gibi,  tarihçi­
nin  şu  veya  bu  düşünceyi  betimlerken  son  kertede  içine 
kendi düşüncesini de  sokuşturabileceği yalınkat bir öznel­
cilikten yana  değildir.
II.  -   Husserl’in fenomenolojisi  öznelcilik  ve  usdışıcılık 
bunalımının  (XIX. yy. sonları-XX. yüzyıl başları)  içinde ye­
şermiştir.  Bu  düşünceyi,  kendisinin  de  yaptığı gibi,  tarihi­
nin  içine  yerleştirmemiz  gerekir.  Bu  tarih  ise  bizim  de 
tarihimizdir.  Fenomenoloji,  psikolojizme  karşı,  pragmatiz-
7

---

me  karşı,  Batı  düşüncesinin  belli  bir  aşamasına  karşı  kafa 
yordu, dayanak arayıp buldu, mücadele verdi. Öncelikle bilgi 
üstüne, bilmenin bilgisi üstüne bir düşünme çabası oldu ve 
hâlâ  öyledir;  ünlü  “ayraç  içine  alma” yöntemi  bir  kültüre, 
bir  tarihe  kapıyı göstererek,  radikal bir “yad-bilgi”ye  kadar 
geri gidip  tüm bilgiyi  [oradan itibaren]  yeniden ele  almak­
tan ibarettir. Fakat, gerçekte, bu “redd-i miras”, Husserl’in 
ilginç  biçimde  “dogmatizm”  dediği  [bu yaklaşım],  kökleri­
ni  bir  mirasın  içine  salmıştır.  Örnekse,  tarih  fenomeno- 
lojiyi sımsıkı sarar ve Husserl de eserinin bir ucundan öbür 
ucuna  bunun  her  zaman  farkında  olmuştur;  ancak  feno- 
menolojide  bir yöneliş  (interıtion),  tarihsellik-dışı  bir  iddia 
da  vardır,  ve  bu  yüzden  biz  de  burada  fenomenolojiyi  ta­
rihinden  tutarak  ele  alacak,  tarihle  tartışmasıyla  da  elden 
bırakacağız.
III. 
— Fenomenoloji  karteziyanizme  benzer  ve  ona  en 
uygun biçimde bu benzerlik yoluyla yaklaşılabileceği kesin­
dir:  fenomenoloji,  kesinsizliği  dışlayan  bir  söyleme  ya  da 
logos’a
  doğru  ve  o  logos  yoluyla,  bizzat  mantığın  (logique) 
kesinsizliklerinden taşmayı hedefleyen bir mantıksal medi- 
tasyondur. Descartesçılığm mathesis universalis umudu Hus- 
serl’de yeniden doğar. O zaman, bu gerçekten bir felsefedir, 
hatta Kant-sonrası bir felsefe, çünkü metafizik sistemleştir­
melerden  sakınmağa  çalışır;  bir  XX.  yüzyıl  felsefesidir  ve 
biliminin koşullannı yeni bedeller ödeyerek yeniden temel­
lendirmek suretiyle bu yüzyıla bilimsel misyonunu geri ver­
menin düşünü kurar.  Bilginin somut veya “empirik” bilim­
de  “vücut  bulduğunu”  bilir  ve  bu  bilimsel  bilginin  nereye 
yaslandığını  bilmek  ister.  Çıkış  noktası,  araştırdığı  köken

---