DöVLƏt büDCƏSİ
Yüklə 1,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5 faizindən
_______Milli Kitabxana_______ 10 dəqiqləşdirilməsi qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi kimi qəbul edilə bilərdi. Bu qanuna görə büdcə layihəsi ilə birlikdə cari ilin dövlət büdcəsinin icrasının vəziyyəti barədə hesabat, növbəti büdcə ili üzrə Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsi haqqında qanun layihəsi, Azərbaycan Respublikasının növbəti büdcə ili üzrə iqtisadi və sosial inkişaf konsepsiyası və proqnoz göstəriciləri, dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına maliyyələşdirilməsi nəzərdə tutulan məqsədli proqramlar, büdcə və vergi siyasətinin əsas istiqamətləri, Azərbaycan Respublikasının ərazisi üzrə toplu maliyyə balansı, dövlət büdcəsinə daxil olmayan məqsədli dövlət fondlarının büdcələri haqqında qanun layihələri, büdcə təsnifatına uyğun olaraq növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsinin gəlirlərinin və xərclərinin məbləği, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilən digər sənədlər müzakirə olunmalı idi. Digər məqam, “Büdcə sistemi haqqında” 1 dekabr 1992-ci ildə qəbul edilmiş qanunda büdcənin vahidlik və müstəqillik prinsipləri aşağıdakı izahda verilmişdi: Büdcə sistеminin vаhidliyi tənzimləyici mədахil mənbələrindən istifаdə еtmək, məqsədli və rеgiоnаl büdcə fоndlаrı yаrаtmаq, hаbеlə mаliyyə еhtiyаtlаrını müхtəlif səviyyəli büdcələr аrаsındа qismən yеnidən bölüşdürmək vаsitəsilə bütün səviyyələrdən оlаn büdcələrin qаrşılıqlı əlаqəsinə əsаslаnır və vаhid büdcə təsnifаtlаrındаn və büdcə sənədləri fоrmаlаrındаn istifаdə оlunmаsı, birləşdirilmiş büdcələr tərtib еtmək üçün аşаğı büdcə səviyyəsindən yuхаrı büdcə səviyyəsinə lаzımi məlumаt vеrilməsi və büdcələrin icrаsınа dаir müntəzəm hеsаbаt vеrilməsi yоlu ilə təmin еdilir. Büdcələrin müstəqilliyi оnlаrın öz mədахil mənbələrinin оlmаsı, bu mədахildən istifаdənin və оnun хərclənməsinin istiqаmətlərini müəyyənləşdirmək hüququ ilə təmin еdilir. Büdcə sistemi haqqında 2 iyul 2002-ci ildə qəbul edilmiş qanunda bu prinsiplər əvvəlki qanunda göstərilən müddəalarla yanaşı “büdcə sisteminin bu sistemə daxil olan büdcələrin vahid prinsiplər əsasında fəaliyyətinə və müstəqilliyinə əsaslanması” müddəası əlavə edilmişdi. Yeni sənədin (“Büdcə sistemi haqqında” qanun) digər üstünlükləri aşağıdakılardır: _______Milli Kitabxana_______ 11 • Əvvəlki illərdə qəbul edilmiş qanunlardan fərqli olaraq “Büdcə sistemi haqqında” yeni qanunda büdcə prosesləri zamanı istifadə olunan anlayışların izahı verilmişdir (misal üçün, icmal büdcə, büdcədənkənar əməliyyatlar, sekvestr, dövlət borcu, toplu maliyyə balansı və müdafiə olunmuş xərc maddələri anlayışları və onların terminoloji izahları ilk dəfə yeni qanunda öz əksini tapır); • Dövlət büdcəsinin layihəsinin tərtibi prosesi və büdcə təqvimi ilə bağlı məsələlərin daha aydın izah olunmasıdır. Belə ki, bu qanunda büdcənin layihəsinin büdcə ilinə 11 ay qalmış başlanması və büdcə proseslərinin mərhələləri geniş verilmişdir; Qeyd. Dövlət büdcəsinin layihəsinin hazırlanması Almaniya Federativ Respublikasında növbəti büdcə ilinə 6 ay, Yaponiyada – 7 ay, Fransada – 14 ay, ABŞ – da isə - 18 ay qalmış başlanır. Büdcə layihəsi bir qayda olaraq icraedici hakimiyyət (Nazirlər Kabineti, AFR-də kansler, ABŞ-da Prezident) tərəfindən hazırlanır. İcraedici orqan tərəfindən büdcə təsdiq edildikdən sonra dövlət büdcəsinin layihəsi qanunverici orqana təqdim edilir. Ən-ənəvi şəkildə büdcə layihəsi hər bir palatada ayrı-ayrılıqda (Fransada əvvəlcə aşağı palatada, sonra yuxarı palatada, ABŞ, AFR-də isə hər iki palatada paralel olaraq) müzakirə edilir. Nəticədə büdcə dövlət başçısı tərəfindən imzalanır. • “Dövlət büdcəsi haqqında” qanunda ehtiyat fondunda (“Ehtiyat fondunun vəsaitindən istifadə olunması haqqında Əsasnamə”nin təsdiq edilməsi barədə Nazirlər Kabinetinin 27 mart 2000-ci il tarixli qərarı) istifadə olunmalı məbləğin həddi göstərilmədiyi halda yeni qanunun 6.2-cı maddəsinə əsasən Ehtiyat fondunda vəsaitin həcmi növbəti büdcə ilinin gəlirinin 5 faizindən artıq olmamaqla və əvvəlki illərdə bu xərcin faktiki icrası baş verən fövqəladə halların statistikası nəzərə alınmaqla müəyyən edildiyi göstərilir (“Dövlət büdcəsinin Ehtiyat Fondunun vəsaitindən istifadə qaydaları” 2 iyun 2003-cü il Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən edilir). Qanuna 5 aprel 2005-ci ildə edilən dəyişikliklərlə növbəti bəndlər əlavə edildi. Ölkənin sosial-iqtisadi həyatı _______Milli Kitabxana_______ 12 üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən, lakin maliyyələşdirilməsinə vəsait nəzərdə tutulmayan tədbirlər üçün dövlət büdcəsində məbləği büdcə xərclərinin 2 faizindən çox olmamaqla Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ehtiyat fondu yaradılır. Prezidentin ehtiyat fondunun vəsaiti ölkədə seçkilərin və referendumların keçirilməsinə, habelə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəaliyyətinin təbliği məqsədilə xərclənə bilməz; Qeyd. Ehtiyat Fondunun yaradılması təcrübəsi Qazaxıstan və Rusiya Federasiyası kimi dövlətlərin qanunvericiliklərində də öz əksini tapır. Rusiya Federasiyasının Büdcə Məcəlləsinə görə dövlət büdcəsinin tərkib hissəsi kimi dövlət büdcəsinin və prezidentin ehtiyat fondunun yaradılması müddəaları öz əksini tapır. • “Büdcə sistemi haqqında” (ilk qanunda) və “Dövlət büdcəsi haqqında” qəbul edilmiş qanunda büdcə layihəsi ilə birlikdə büdcə zərfində Milli Məclisə təqdim edilmiş sənədlərin siyahısı göstərilmişdi. “Büdcə sistemi haqqında” yeni qanunda isə təqdim olunan sənədlərin siyahısı bir qədər (15-ə yaxın) artırılmışdı. Qanunda dövlət borcları və dövlət zəmanəti ilə digər öhdəliklərə dair məlumat, növbəti il üzrə icmal büdcə, növbəti büdcə ili üzrə gəlirlərin ötən ilin faktiki və cari ilin gözlənilən nəticələri ilə, habelə xərclərin funksional, iqtisadi və təşkilati təsnifatlar üzrə müqayisəsi, büdcədənkənar əməliyyatlara dair icmal hesabat və keçən büdcə ilində faktiki və cari büdcə ilində gözlənilən maliyyələşdirmə mənbələri barədə hesabat öz əksini tapmışdır; Qeyd. Büdcə zərfində Milli Məclisə təqdim olunan bu sənədlərin əsas məqsədi ölkənin başlıca maliyyə planı ilə iqtisadiyyatın sahələri arasında bağlılığı göstərmək, ölkədə aparılan iqtisadi siyasətin tərkib hissəsi olan büdcə və vergi siyasətinin sosial-iqtisadi inkişafa ciddi təsir göstərməsi üçün onun iqtisadi göstəricilərlə kompleks təhlil olunmasıdır. • Dövlət büdcəsi haqqında qanunun layihəsinin mətbuatda dərc olunmasıdır. Qanunun 14-cü maddəsinə əsasən növbəti Yüklə 1,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|