DöVLƏt büDCƏSİ
Yüklə 1,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Büdcəyə nəzarət komissiyasının
_______Milli Kitabxana_______ 13 il üzrə dövlət büdcəsinin layihəsi Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə daxil olduğu tarixdən 10 gün ərzində mətbuatda dərc olunur; Qeyd. Dövlət büdcəsi haqqında qanunun layihəsinin mətbuatda dərc olunması büdcə proseslərinin şəffaflığının artırılmasına yönəldilmişdir. Büdcə proseslərinin şəffaflığının artırılması məqsədilə beynəlxalq təcrübədə Beynəlxalq Valyuta Fondu tərəfindən 1998-ci ildə qəbul (2001-ci ildə əlavə və dəyişiklik) edilmiş “Büdcə-vergi sferasında şəffaflığın təmin olunması üzrə Tövsiyə” və “Büdcə-vergi sferasında şəffaflığın təmin olunması üzrə zəruri təcrübələr Məcəlləsi” tətbiq edilir. Məcəllənin hazırlanmasını zəruri edən əsas amillər kimi bir sıra ölkələrin təcrübəsində büdcə-vergi fəaliyyəti üzrə kompleks və etibarlı informasiya çatışmazlığı nəticəsində büdcə-vergi siyasəti ilə bağlı vəzifələrin reallaşdırılmasında problemlərin meydana çıxması qeyd olunur. Məcəllədə funksiya və öhdəliklərin dəqiqliyi, informasiyanın ictimaiyyət üçün əlçatanlığı, büdcənin hazırlanmasının, icrasının və büdcə hesabatlılığının açıqlığı və mötəbərliyin təminatı kimi prinsiplər öz əksini tapır. • Növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsi haqqında qanunla təsdiq olunan əsas göstəricilərin siyahısı artırılmışdır. “Büdcə sistemi haqqında” (ilk qanunda) və “Dövlət büdcəsi haqqında” qanunlarda bu göstəricilər ümumi şəkildə verildiyi halda, “Büdcə sistemi haqqında” qanunda vergilərin dərəcələri, mənbələr üzrə qrantlar və transfertlər, ayrı-ayrı gəlirlərin büdcələr arasında bölgüsü, iqtisadi təsnifat üzrə xərclərin məbləği, büdcə ssudalarının ümumi məbləği, dövlətin üçüncü tərəf qarşısında öhdəliyinin yuxarı həddi, dövlət büdcəsinin müdafiə olunan xərc maddələri göstərilmişdir; • “Büdcə sistemi haqqında” ilk qanunda dövlət büdcəsinin kassa icrasının Milli Bank tərəfindən aparıldığı (“Dövlət büdcəsi haqqında” qəbul edilmiş qanunda isə yalnız terminoloji izahı) göstərilirdi. Hazırkı qanunvericilikdə dövlət büdcəsinin kassa icrasının dövlət xəzinədarlığı vasitəsilə həyata keçirilməsi, həmçinin dövlət _______Milli Kitabxana_______ 14 xəzinədarlığının dövlət maliyyəsindən istifadə sahəsində şəffaflığı təmin etmək məqsədilə dövlət büdcəsindən maliyyələşən bütün idarə, müəssisə və təşkilatlar üzrə maliyyə əməliyyatlarının müvafiq uçot qaydalarına uyğun uçotunu aparması qeyd olunur; • Bu qanunla Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsinin icrası barədə hesabatları və müvafiq qanun layihələrinə Hesablama Palatasının rəy verməsi də müəyyən edilir (ilk qanunvericilik aktında bu funksiyanı yəni dövlət büdcəsinin icrasına nəzarəti Ali Sovetin Büdcəyə nəzarət komissiyasının icra etdiyi göstərilirdi); Qeyd. Hesablama Palatası dövlət büdcəsi layihəsinə və dövlət büdcəsinin icrası haqqında qanun layihələrinə rəy verir. Bu isə öz növbəsində büdcəyə toplanan maliyyə resurslarının ünvanlı istifadəsi ilə bağlı konkret dövlət qurumunun nəzarət etməsi nəticəsində büdcə xərclərinin istifadə olunmasının səmərəliliyinin qiymətləndirilməsinə şərait yaratmalıdır. • Hesablama Palatasının büdcə ilə bağlı digər funksiyası dövlət büdcəsinin auditini aparmaqdır; • Dövlət borcu və ona xidmət göstərilməsi maddəsi də bu qanunun yeni muddəalarındandır. Qanunun 25-ci maddəsinə əsasən ölkənin sosial-iqtisadi inkişaf proqramlarının yerinə yetirilməsini təmin etmək məqsədilə müvafiq icra hakimiyyətinin (Maliyyə Nazirliyi) qərarı ilə dövlətin təminatı əsasında borc alına bilər. Bununla yanaşı büdcə gəlirlərinin həcmindən və ayırmaların səviyyəsindən asılı olmayaraq dövlət borcu üzrə xidmətlər (əsas borc, faiz) tam və vaxtında həyata keçirilməsi qeyd olunur, həmçinin faizlər və borclar kredit müqaviləsinə, yaxud dövlət qiymətli kağızlarının şərtlərinə əsasən vaxtında ödənilməlidir; • Bələdiyyə büdcələrinin tərtibi, təsdiqi, icrası və icrasına nəzarətlə bağlı xüsusi fəslin verilməsidir (əvvəlki qanunvericilik aktlarında bələdiyyələrlə bağlı qısa informasiya verilmişdi). Bələdiyyələrin dövlət hakimiyyəti orqanları arasında büdcə münasibətləri maddəsi xüsusilə _______Milli Kitabxana_______ 15 diqqəti cəlb edir. Bu maddəyə görə dövlətin yerli büdcələrə maliyyə dəstəyinin yolları müəyyən edilmişdir: a).Investisiya mühitini yaxşılaşdırmaq və səmərəli iqtisadi siyasəti həyata keçirməklə istehsal və xidmət sahələrinin inkişafına şərait yaratmaq; b).Yerli sosial-iqtisadi inkişaf proqramlarını yerli büdcələrin vəsaiti hesabına maliyyələşdirmək mümkün olmadıqda, dövlət büdcəsindən dotasiya və subvensiya ayırmaq. “Büdcə sistemi haqqında” qanunuun tətbiq edilməsi haqqında fərmandan irəli gələn məsələlərdən biri də Nazirlər Kabineti tərəfindən “Dövlət büdcəsinin tərtibi və icrası Qaydaları”nın təsdiq edilməsi idi. 24 may 2004-cü ildə (21 iyun 2005-ci il tarixli əlavə və dəyişikliklər edilmişdir) Nazirlər Kabineti tərəfindən “Dövlət büdcəsinin tərtibi və icrası Qaydaları” təsdiq edildi. Bu qaydalar “Büdcə sistemi haqqında” qanuna uyğun olaraq hazırlanmış və Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsinin tərtibi və icrasının təşkilati, hüquqi və iqtisadi əsaslarının prinsiplərini müəyyən edir. “Büdcə sistemi haqqında” qanun və Nazirlər Kabineti tərəfindən qəbul edilmiş “Dövlət büdcəsinin tərtibi və icrası Qaydaları”nda qeyd olunan müddəalar büdcə qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsinə yönəldilmişdir. Bu qaydalarda bir sıra yeni məqamlar öz əksini tapırdı. Belə ki, dövlət büdcəsinin tərtibi işinin təşkilində aşağıdakı yeni müddəaları göstərmək olar: a) Ortamüddətli iqtisadi və sosial inkişaf proqramı növbəti büdcə ili və gələn üç il üçün ölkənin sosial-iqtisadi inkişaf konsepsiyasının və proqnoz göstəricilərinin xülasəsini, makroiqtisadi göstəricilərinin və sosial-iqtisadi siyasətinin prioritetlərini əhatə edir dedikdə həmin göstəricilərin tam siyahısı təqdim edilir; b) Torpaq sahələrinin qeydiyyatını aparan orqanlar tərəfindən Maliyyə Nazirliyinin təlimat məktubuna uyğun olaraq təqdim olunan məlumatların hansılardan ibarət olduğu göstərilir; c) Dövlət əmlakının və torpaqların icarəyə verilməsi ilə məşğul olan orqanlar tərəfindən Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Yüklə 1,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|