“Dövlət qeydiyyatına alınmışdır” Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi
Yüklə 257,09 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 6. Maliyyə hesabatı elementlərinin qiymətləndirilməsi
- Alqının faktiki dəyəri
- Bərpa olunma dəyəri.
- Mümkün satış qiyməti (ödəmə)
- Diskont olunmuş dəyər.
- 7. Maliyyə kapitalının saxlanması konsepsiyası və mənfəətin müəyyən olunması
13
5.8. Gəlirin tanınması 5.8.1.
Etibarlı şəkildə ölçülə bilən aktivlərin artması və öhdəliklərin azalması ilə əlaqədar olan gələcək iqtisadi səmərələrin artımı olduqda, gəlir, mənfəət və zərər haqqında hesabatda tanınır. Yəni bu onu göstərir ki, gəlirin tanınması aktivlərin artmasının və ya öhdəliklərin azalmasının tanınması ilə eyni zamanda baş verir. Məsələn, xidmətlərin satışı zamanı aktivlərin xalis artımı baş verir, həmçinin borcun ödənilməsindən imtina edilərkən, öhdəliklər azalır.
Xərclərin tanınması 5.9.1.
Etibarlı şəkildə ölçülə bilən aktivlərin azalması və öhdəliklərin artması ilə əlaqədar olan gələcək iqtisadi səmərələrin azalması olduqda, xərclər, mənfəət və zərər haqqında hesabatda tanınır. Yəni bu onu göstərir ki, xərclərin tanınması, öhdəliklərin artması və ya aktivlərin azalması ilə eyni zamanda baş verir (məsələn, əmək haqqının ödənişi və ya avadanlığın amortizasiyası üzrə borclar). 5.9.2.
Mənfəət və zərər haqqında hesabatda xərclər, konkret gəlir maddələri üzrə çəkilmiş xərclərlə mənfəət arasında bilavasitə müqayisə əsasında tanınır. Bu proses xərclərin və mənfəətin müqayisə prosesi adlanır. Lakin bu Qaydalara əsasən müqayisə prosesinin tətbiqi, aktivlərin və öhdəliklərin anlayışlarına uyğun gəlməyən maddələrin mühasibat balansında tanınmasına icazə vermir. 5.9.3.
gözlənilirsə, xərclər, mənfəət və zərər haqqında hesabatda rasional bölgü metodu əsasında tanınır. Bu tanınma metodu, əsas vəsaitlər, patentlər və ticarət nişanları kimi aktivlərin istifadəsi ilə əlaqədar olan xərclərin tanınması zamanı tələb olunur və bu halda xərc amortizasiya kimi tanınır. Bu bölgü metodu bu maddələrlə əlaqədar olan iqtisadi səmərənin istifadə olunduğu və ya keçdiyi uçot dövrləri ərzində xərcləri tanımaq üçün 14
nəzərdə tutulmuşdur. 5.9.4.
Əgər xərclər gələcək iqtisadi səmərələri yaratmırsa və ya gələcək iqtisadi səmərələr mühasibat balansında aktiv kimi tanınma tələblərinə uyğun gəlmirsə, xərc mənfəət və zərər haqqında hesabatda dərhal tanınmalıdır. 5.9.5.
məhsula təminat üzrə öhdəlik) mənfəət və zərər haqqında hesabatda tanınmalıdır.
6.1. Qiymətləndirilmə – maliyyə hesabatının elementlərinin tanınmalı olduğu, mühasibat balansına və mənfəət və zərər haqqında hesabata daxil olunmalı pul məbləğlərinin müəyyən edilməsi prosesidir. 6.2.
istifadə olunur. Bu metodlar aşağıdakılardan ibarətdir: a)
Alqının faktiki dəyəri. Aktivlər onlara görə ödənilmiş pul vəsaitlərinin və ya onların ekvivalentlərinin məbləğləri üzrə və ya aktivlərin alınması zamanı təklif olunan ədalətli dəyərlə tanınır. Öhdəliklər, borc üzrə öhdəliyin əvəzinə alınan mədaxil məbləği üzrə və ya bəzi hallarda ödənilməsi gözlənilən pul vəsaitlərinin və ya onların ekvivalentlərinin məbləğləri üzrə tanınır. Məsələn, gəlir vergisi. b)
mövcud alınması şərtində, ödənilməli olan pul vəsaitlərinin və ya onların ekvivalentlərinin məbləği üzrə əks olunur. Öhdəliklər bu öhdəliyi mövcud ödənilməsi şərtində, tələb olunan pul vəsaitlərinin və ya onların ekvivalentlərinin diskont olunmamış məbləğləri üzrə əks olunur. c)
Mümkün satış qiyməti (ödəmə). Aktivlər mövcud normal şəraitdə satışdan əldə oluna bilən pul vəsaitlərinin və ya onların ekvivalentlərinin məbləğləri üzrə əks olunur. Öhdəliklər isə onların
15
ödənilməsi dəyərləri üzrə, yəni, normal şəraitdə öhdəliklərin ödənilməsi üçün çəkilməsi nəzərdə tutulan pul vəsaitlərinin və ya onların ekvivalentlərinin diskont olunmamış məbləğləri üzrə əks olunur. ç) Diskont olunmuş dəyər. Aktivlər, normal şəraitdə bu aktiv vasitəsilə yaranması ehtimal olunan pul vəsaitlərinin gələcək xalis daxil olmalarının diskont olunmuş dəyəri üzrə əks olunur. Öhdəliklər, normal şəraitdə öhdəliklərin ödənilməsi üçün tələb olunması ehtimal olunan pul vəsaitlərinin gələcək xalis ödənişlərinin diskont olunmuş dəyəri üzrə əks olunur. 6.3.
Banklar tərəfindən ən çox istifadə olunan əsas ölçü - faktiki dəyər ölçüsüdür. Adətən, faktiki dəyər digər qiymətləndirmə metodları ilə qarşılıqlı olunaraq istifadə olunur. Məsələn, ehtiyatlar adətən maya dəyərindən aşağı və satışın mümkün xalis satış qiyməti üzrə hesaba alınır, bazar qiymətli kağızları onların bazar dəyəri üzrə, pensiya üzrə öhdəliklər onların diskont olunmuş məbləği üzrə tanınır.
müəyyən olunması 7.1
Maliyyə kapitalının saxlanması konsepsiyasına görə, ilin sonunda xalis aktivlərin məbləğindən bütün ayırmalar və dövr ərzində mülkiyyətçilərin ödəmələri çıxıldıqdan sonra qalan məbləğin, ilin əvvəlində olan xalis aktivlərin məbləğindən artıq olan hissəsi əldə edilmiş mənfəət hesab olunur. Maliyyə kapitalının saxlanması nominal pul vahidləri və ya daimi alıcılıq qabiliyyəti vahidi ilə ölçülür. 7.2
Kapitalın saxlanması konsepsiyası bankın saxlamaq istədiyi kapitalın necə müəyyən olunmasını nəzərdən keçirir. Kapitalın saxlanması konsepsiyası kapital konsepsiyaları ilə mənfəət konsepsiyaları arasında əlaqəni müəyyən edir, mənfəətin ölçülməsi istiqamətini göstərir. Bu konsepsiya bankın mənfəətindən kapitala və
kapitaldan qaytarılması arasında fərqin
müəyyənləşdirilməsi üçün əsasdır. Kapitalın saxlanılması üçün zərüri olan Yüklə 257,09 Kb. Dostları ilə paylaş:
|