4
aparılan bütün bank əməliyyatları haqqında, tələb və öhdəliklərin mövcudluğu və
bank tərəfindən istifadə olunan maddi və maliyyə resursları haqqında ətraflı, tam
və düzgün uçotun aparılması;
bankın aktivlərinin mövcudluğu və hərəkəti, nağd pul və digər qiymətlilərin
saxlanması, əmək resurslarının, xüsusi və cəlb olunmuş vəsaitlərin səmərəli
istifadəsi, habelə bank tərəfindən aparılan digər əməliyyatlar üzrə nəzarətin təmin
olunması.
3.2.
Banklar MHBS-yə müvafiq olaraq hər il fəaliyyətlərinin istiqamətləri üzrə uçot
siyasətini tərtib və təsdiq edir. Bank rəhbərliyi tərəfindən habelə aşağıdakı sənədlər
illik olaraq təsdiq olunmalıdır:
aktiv və öhdəliklərin inventarizasiyasının aparılması qaydası;
sənəd dövriyyəsinin və uçot məlumatlarının hazırlanması texnologiyasının
aparılması qaydası;
həyata keçirilən bankdaxili əməliyyatların aparılmasına nəzarət qaydası.
3.3.
Banklarda mühasibat uçotunun təşkili və aparılmasına, bank əməliyyatlarının
aparılması
üzrə
qanunvericiliyin
təmin
olunmasına,
uçot
siyasətinin
formalaşdırılmasına, maliyyə hesabatlarının düzgün, tam və vaxtında təqdim
olunmasına ilk növbədə bank rəhbərliyi məsuliyyət daşıyır.
3.4.
Banklarda mühasibat uçotu, bankın hüquqi şəxs kimi qeydiyyata alındığı gündən
onun yenidən təşkili və ya qanunvericiliyə uyğun olaraq digər şəkildə ləğv olunması
tarixinə qədər fasiləsiz olaraq aparılmalıdır.
3.5.
Bank aktivlərin, öhdəliklərin, xüsusi kapitalın və onlar üzrə həyata keçirilən
əməliyyatların uçotunu Hesablar Planına uyğun olaraq müvafiq balans və
balansdankənar hesablarda ikili yazılış metodu ilə həyata keçirir.
3.6.
Banklarda mühasibat uçotu MHBS-yə əsasən müəyyən olunmuş prinsiplərə -
hesablama metodu, fasiləsizlik, şəffaflıq (aydınlıq), əhəmiyyətlilik, etibarlılıq və
müqayisəlilik prinsiplərinə uyğun həyata keçirilir.
3.7.
Bank bütün əməliyyatlarının, aktivlərinin və öhdəliklərinin mütəmadi olaraq
inventarizasiyasını aparmalı və nəticələri tam şəkildə mühasibat uçotu hesablarında
əks etdirməlidir.
3.8.
Bank tərəfindən aparılmış əməliyyatlar aid olduğu hesabat dövründə tanınmalı və
bankın gündəlik balansında əks olunmalıdır.
5
Hesabat dövrünün əvvəlinə olan balans və balansdankənar hesabların qalıqları
əvvəlki dövrün sonuna olan qalıq məbləğlərinə uyğun olmalıdır.
3.9.
Mühasibat uçotunun aparılmasında bank aşağıdakıları təmin etməlidir:
bankın və müştərilərin pullarının və maddi qiymətlilərinin qorunmasını;
hesabat dövrü ərzində həyata keçirilən əməliyyatların, aktiv və öhdəliklərin
qiymətləndirilməsinin əks olunmasını təmin edən uçot siyasətinin dəyişilməz
olaraq qalmasını;
hesabat dövrü ərzində bankın bütün əməliyyatlarının, habelə aktivlərin və
öhdəliklərin inventarizasiya nəticələri də daxil olmaqla uçotda tam şəkildə əks
olunmasını;
hesablama metoduna uyğun olaraq gəlir və xərclərin aid olduğu hesabat dövrünə
aid edilməsini;
kapital
qoyuluşları
üzrə
uçotun
və
xərclərin
uçotunun
bir-birindən
fərqləndirilməsini;
I I. Analitik və sintetik uçot
4. Analitik uçot
4.1.
Banklarda analitik uçot kağız və ya elektron daşıyıcıları vasitəsilə köməkçi
mühasibat jurnallarında və ya şəxsi hesablarda aparılır. Köməkçi mühasibat jurnalları
və ya şəxsi hesablar, analitik hesablarda uçota alınan hər bir növ üzrə vəsaitlərin və
qiymətlilərin təyinatını və sahibini əks etdirməlidir. Köməkçi mühasibat jurnalının və
şəxsi hesabların adı və nömrəsi müəyyən olunur.
4.2.
Bank rəhbərinin hesab açılması barədə göstərişinə əsasən müştəriyə bank hesabının
açılması üçün tələb olunan sənədlər mühasibatlığa (baş mühasibə və ya bankda
müəyyən olunmuş qaydaya əsasən digər müvəkkil şəxsə) təqdim olunur.
4.3.
Bank tərəfindən açılan bütün hesablar barədə qeydiyyat kitabında müvafiq yazılışlar
aparılır. Bankın uçot siyasətinə müvafiq olaraq qeydiyyat kitabı kağız və elektron
daşıyıcıları vasitəsilə aparıla bilər. Qeydiyyat kitabı elektron daşıyıcıları vasitəsilə
aparıldıqda həmin məlumatlar sanksiya olunmamış müdaxilələrdən ciddi şəkildə
qorunmalıdır.
4.4.
Hesablar haqqında qeydiyyat kitabında yazılışlar aparılarkən, hər müştəriyə müəyyən
sıra nömrəsi verilir və sonradan müvafiq müştəri üçün açılan bütün şəxsi hesabların
6
verilməsində bu qaydadan istifadə olunur.
4.5.
Şəxsi hesabların və müştəri kartlarının açılması, bağlanması və hər hansı düzəliş
edilməsi bütün rekvizitləri əks etdirən yazılı ərizə əsasında mühasibatlıq (və ya
rəhbərliyin göstərişi ilə digər bölmə) tərəfindən aparılır. Hesabın açılması,
bağlanması və düzəliş aparılması haqqında məlumatların vahid bir ərizədə əks
olunmasına yol verilmir. Bu əməliyyatlar üzrə ərizələr çıxış nömrəsi, göndərilmə
tarixi, bankın filialının və ya struktur bölmənin adını əks etdirməklə ayrı-ayrılıqda
tərtib və təqdim olunmalıdır. Ərizədə göstərilən tarix, onun mühasibatlığa təqdim
olunma tarixinə uyğun olmalıdır.
Bek-ofis funksiyasını həyata keçirən bank filialının və struktur bölmənin hesab
açılması barədə yazılı ərizələri mühasibatlığa, sonradan yazılı formada və ya əlbəəl
fiziki şəkildə təqdimatı təmin olunmaqla, elektron poçt vasitəsilə təqdim edilə bilər.
Ərizənin təqdim olunma qaydası mühasibatlıq tərəfindən müəyyənləşdirilir və
aparılan dəyişikliklər barədə bütün filiallara və struktur bölmələrə məlumatlar verilir.
Elektron ərizələrin rekvizitləri yazılı ərizədə olan rekvizitlərə uyğun olmalıdır. Əgər
bu rekvizitlər arasında hər hansı bir uyğunsuzluq olarsa, yazılı ərizədə olan
rekvizitlər əsas götürülür.
4.6.
Müştəri hesabları bağlandıqda, qeydiyyat kitabında həmin hesabın bağlanması tarixi
yazılır. Müştərinin ərizəsinə əsasən hesab başqa banka keçirildikdə, hesabın
rəsmiləşdirilməsinə dair bütün sənədlər bankda saxlanılır, lakin müştərinin hesabına
qarşı tələblər (müddətli öhdəliklər, ödənilməmiş hesablaşma sənədləri və s. ödəmə
sənədləri) siyahı üzrə hesabı qəbul edən banka poçt vasitəsilə bildirişli sifariş
məktubu ilə göndərilir.
4.7.
Bankda müştəri hesabları üzrə əməliyyatlara təkrar nəzarəti həyata keçirmək
məqsədilə hesablardan çıxarışlar gündəlik olaraq çap oluna bilər. Müştəri tərəfindən
tələb olunduqda, bu çıxarışlar müştəriyə verilmək (və ya göndərilmək) üçün çap
olunmalıdır.
4.8.
Şəxsi hesablarda yazılışlar yalnız lazımi qaydada rəsmiləşdirilmiş bank sənədləri
əsasında aparılır. Şəxsi hesablardan çıxarışlar adətən aşağıdakı rekvizitləri əks etdirir:
əməliyyatın aparılma tarixini, əməliyyatın adını, ödəniş sənədinin nömrəsini,
valyutanın kodunu, hesabın nömrəsini, giriş qalıq məbləğini, debet və kredit
dövriyyəsini və çıxış qalıq məbləğini.
Dostları ilə paylaş: |