7
4.9.
Müştərilərə verilmək üçün şəxsi hesablardan çıxarışlar bankın əməliyyatçısının
ştampı və imzası ilə təsdiqlənir. Bir neçə vərəqdə tərtib edilmiş çıxarış müştəriyə
verilərkən, çıxarışın hər bir vərəqi bankın əməliyyatçısının ştampı və imzası ilə
təsdiq edilməlidir.
4.10.
Müştərilərə verilmək üçün şəxsi hesablardan çıxarışlara hesab üzrə mühasibat
yazılışlarının aparılmasına əsas verən ilkin sənədlər (onların surəti) əlavə edilə bilər.
Çıxarışa əlavə olunan sənədlərə ştamp vurulur. Ştamp yalnız çıxarışın əsas əlavəsinə
vurulmalıdır.
4.11.
Əməliyyatçı (nəzarətçi işçi) şəxsi hesablardan çıxarışı imzalayarkən çıxarışa aid
lazımi əlavə sənədlərin mövcudluğunu, habelə onların düzgün rəsmiləşdirildiyini
müəyyən etməlidir.
4.12.
Hesablardan çıxarışlar şəxsi hesab üzrə birinci və ikinci imza etmək hüququ olan
şəxslərə və ya müəyyən olunmuş qaydada rəsmiləşdirilmiş etibarnamə üzrə onların
nümayəndələrinə imza etdirildikdən sonra verilir.
4.13.
Hesabın sahibi hesabın debetinə və ya kreditinə səhvən yazılmış məbləğ barədə
banka yazılı məlumatı təqdim etdikdə, müqavilədə ayrı şərtlər nəzərdə tutulmayıbsa,
həmin ana bu hesab üzrə qanunvericiliyə uyğun olaraq mübahisəsiz ödənişlər
aparılmadıqda, əks müxabirləşmələr verilir.
4.14.
Müştəri şəxsi hesabın çıxarışını itirdikdə, çıxarışın dublikatı (hesabdan çıxarışın
surəti) müştərinin ərizəsinə əsasən bankın rəhbərliyinin və ya onun müavininin rəsmi
icazəsi ilə müştəriyə verilə bilər. Bu zaman müştərinin ərizəsində çıxarışın itirildiyi
vaxt və yer göstərilməlidir. Müştəri hüquqi şəxs olduqda, ərizə hesab üzrə sərəncam
vermək hüququ olan şəxslər tərəfindən imzalanmalı və möhürlə təsdiqlənməlidir.
Müştəriyə verilən dublikatın titul hissəsində bu sözlər yazılır:
“___ ”____________ 20... tarixli çıxarışın dublikatı”
Çıxarışın dublikatı əməliyyatçı və baş mühasib (müştəri xidmətləri göstərən struktur
bölmənin rəhbəri) və ya onun müavini tərəfindən imzalanıb möhürlə təsdiqlənir və
müştərinin nümayəndəsinə imza etdirməklə təqdim olunur.
Dublikatın tərtib edilməsi üçün əsas götürülmüş şəxsi hesablardan çıxarışın titul
hissəsində bu sözlər yazılır:
“___ ”____________ 20... tarixdə çıxarışın dublikatı verildi”.
Bu yazı baş mühasibin (müştəri xidmətləri göstərən struktur bölmənin rəhbəri)
8
və ya onun müavininin imzası ilə təsdiq edilir.
4.15.
Çıxarışlar müştərilərə verildikdən və ya göndərildikdən sonra hesabat dövrü üzrə
şəxsi hesablardan çıxarışlar arxivə verilir. ABİS-də şəxsi hesablar üzrə məlumatlar
bazası çap edilərək, kağız və ya elektron daşıyıcılarında əks olunmalıdır. ABİS-də isə
həmin məlumatlar ən azı iki müxtəlif informasiya daşıyıcılarında saxlanılmalıdır .
4.16.
Kağız və elektron daşıyıcılarda şəxsi hesablar üzrə məlumatlar qanunvericilikdə
nəzərdə tutulmuş müddətə arxivdə saxlanılmalıdır.
5. Sintetik uçot
5.1.
Sintetik uçot üzrə məlumatlar Baş kitab, kassa kitabı, dövriyyə cədvəlləri və
balanslardan (gündəlik, aylıq və illik) ibarətdir.
5.2.
Məlumatlar ABİS-də işlənilərkən, sistemə daxil olunan bank sənədlərini sonradan
daxil edilmiş sənədlərin siyahısı ilə müqayisə etmək məqsədilə hesablama lentinə
köçürülə bilər. ABİS vasitəsilə alınan balans və balansdankənar hesablar üzrə
gündəlik dövriyyə-qalıq cədvəlində hesablar üzrə giriş qalığı, hesabın debeti və
krediti üzrə dövriyyə, çıxış qalıq məbləğləri əks olunur. Təəhhüdlər və şərti
balansdankənar hesablar üzrə dövriyyə-qalıq cədvəli icmal sənədlər əsasında tərtib
olunur. Memorandum balansdankənar hesablar üçün isə mədaxil və məxaric
haqqında jurnalın aparılması tələb olunur.
5.3.
ABİS-də gündəlik olaraq qalıq cəldvəlləri çap olunur, bankın baş mühasibi və rəhbəri
tərəfindən imzalanır.
5.4.
Gündəlik olaraq, baş mühasib analitik uçot məlumatlarını sintetik uçot məlumatları
ilə üzləşdirir və üzləşdirmənin aparılması faktını qalıq cədvəlində və balansda öz
imzası ilə təsdiqləyir. Baş mühasibin tapşırığına əsasən üzləşdirməni digər mühasibat
işçisi həyata keçirdikdə, həmin şəxs aparılmış üzləşmə haqqında sənədə imza edir.
Üzləşmə zamanı hər hansı bir fərq müəyyən olunduqda, onun səbəbləri araşdırılır və
uyğunsuzluğun aradan qaldırılmasına dair müvafiq tədbirlər həyata keçirilir. Əgər
hər hansı səhv üzrə düzəliş mühasibat yazılışlarının aparılması tələb olunarsa, həmin
yazılışlar Mərkəzi Bankın müvafiq normativ xarakterli aktları ilə müəyyən olunmuş
qaydada həyata keçirilir.
6. Analitik və sintetik uçot məlumatlarının yoxlanılma qaydası
9
6.1.
Analitik hesablar üzrə analitik uçot məlumatlarının yoxlanılması həmin hesablara xidmət
göstərən əməliyyatçılar və həmin əməliyyatlara sonradan nəzarəti həyata keçirən mühasibatlığın
müvafiq işçisi tərəfindən aparılır. Bu zaman həmin işçilər şəxsi hesablardakı bütün qeydlərin
bankın səlahiyyətli işçilərinin nəzərdən keçirməsini və əməliyyatlar aparılarkən, onlar tərəfindən
imzalanmasını, müvafiq sənədlərlə əsaslandırılmasını, müvafiq rekvizitlərin və sənədlərdəki
məbləğlərin şəxsi hesablara düzgün işlənilməsini yoxlayır.
6.2.
Əməliyyatçılar tərəfindən hər bir bank əməliyyatı üzrə (əməliyyatın növü, məbləği)
sanksiyalaşdırma səviyyəsinə uyğun səlahiyyətli şəxslərin imzalarının olub-olmamasına xüsusi
diqqət yetirilməlidir.
6.3.
Bankın filialı və ya struktur bölməsi tərəfindən təqdim olunmuş sifarişdə hər hansı bir rekvizit
düzgün göstərilmədikdə, həmin ərizə səbəbi göstərilməklə «icra olunmamışdır» qeydi ilə geri
qaytarılır.
6.4.
Əlavə nəzarət tələb edən əməliyyatlar üzrə şəxsi hesablarda yazılışların yoxlanılması bu nəzarəti
həyata keçirən işçilər tərəfindən həyata keçirilir.
6.5.
Analitik uçot hesabları üzrə əks olunan məbləğlər sintetik uçot üzrə əks olunan məbləğlərə
uyğun olmalıdır.
6.6.
ABİS-dən alınan mühasibat balansı əməliyyat gününün sonuna tərtib olunur. Balans və
balansdankənar hesablar üzrə gündəlik balansın düzgün tərtib olunması aktiv və passivlərin
qalıqlarının cəminin bərabər olması ilə müəyyən olunur. Bankın balansı onu tərtib edən
əməliyyatçı, baş mühasib və bank rəhbəri tərəfindən imzalanır.
6.7.
Kassa kitabı və gündəlik balanslar aylar üzrə bölünməklə müvafiq qovluqlara tikilir.
6.8.
Bank rəhbəri və baş mühasib balansın vaxtında və düzgün tərtib olunmamasına qanunvericiliklə
müəyyən olunmuş qaydada məsuliyyət daşıyır.
III. Banklarda mühasibat uçotunun aparılması işinin təşkili
7.
Mühasibat uçotunun təşkilinə ümumi tələblər və
baş
mühasibin hüquq və vəzifələri
7.1.
Bankın mühasibat uçotunun təşkili və aparılmasına, qanunvericiliyə riayət olunmasına bank
rəhbərliyi məsuliyyət daşıyır. Bank rəhbərliyi mühasibat uçotunun düzgün aparılması üçün
zəruri şərait yaratmalı, habelə uçot sənədlərinin və məlumatların rəsmiləşdirilməsi və təqdim
Dostları ilə paylaş: |