136
bütövü yaradır və ümummədəniyyət müstəvisini meydana
gətirir.
Multikulturalizm fərdin beynəlmiləlləşməsini təmin edir,
xalqların mədəni bütövlüyünü meydana gətirir. Burada milli
mədəniyyətin inkişafını digər mədəni çalarlar hesabına təmin
edir. Multikulturalizm monoton dövlətlərin və cəmiyyətlərin
yaranmasının qarşısını alır və kasıb mədəni regionların
formalaşmasına mane olur. Bu baxımdan da regionlarda
müharibələrin qarşısını alan faktorlar rolunda çıxış edir.
Multikulturalizm mədəniyyət sisteminin regional formasını
yaradır və bu da özlüyündə regionun maddi-mənəvi
resurslarından istifadədə yumşaq yanaşma metodlarının forma-
laşmasına gətirib çıxarır. Multikulturalizm milli mədəniyyətin
qarışıq mədəniyyətlər hesabına sürətlə tanıdılmasını təmin edən
zəngin sistem rolunu oynayır.
Multikulturalizmin
formalaşması
sayəsində
mədəni
cəhətdən bir-birinə bağlantılar yaranır ki, bu da özlüyündə
yaradıcılıq və quruculuq bütövlüyünün yaranmasını şərtləndirir.
Multikulturalizm millətlərin və onların nümayəndələrinin
birliyini şərtləndirir və mədəni dəyərlərin transferini təşkil edir.
Bu da milli mədəniyyətin məkanlar üzrə sürətlə yayılmasını
şərtləndirir. Multikulturalizm xalqın və dövlətin beynəlxalq
təhlükəsizliyini təmin edir. Regional qarışıq mədəni elementlər
bu elemnentlərə xas olan dövlətlərin gücünü artırır, əlaqələrini
genişləndirir və sərhəd təhlükəsizliklərini təmin edir. Məsələn,
bir dövlət ərazisində yaşayan digər xalqlar hesabına (qonşu
xalqlar nəzərdə tutulur) həmin dövlətin beynəlxalq təhlükəsizliyi
təmin
olunur
və
iqtisadi
əlaqələri
də
genişlənir.
Multikulturalizmin əhəmiyyəti həm də ondan ibarət olur ki,
kiçik saylı xalqlar mədəni inteqrasiya şəraitində böyük xalqların
mədəni elementlərindən faydalanmaq imkanları əldə edirlər. Bu
da özlüyündə kiçik xalqların ruhunu zənginləşdirir.
Multikulturalizm çoxlu sayda xalqların adət-ənənələrini,
vərdişlərini ümumiləşdirir. Bunun da sayəsində yaradıcılıq və
137
quruculuğun genişlənməsi prosesləri baş verir. Multikulturalizm
özünün müəyyən inkişaf mərhələsində siyasi inteqrasiyaya
keçidlər edir.
Multikulturalizmdə risqlər də meydana gələ bilir. Ən böyük
risq assimilyasiyadan ibarətdir. Digər bir risq isə dövlətin unitar
əsaslarını vurula biləcək zərbələrdən ibarətdir. Deməli, mədəni
və siyasi risqlər multikulturalizmdə yaşana bilər.
Türkiyəmin Prezidenti,
Qardaşım
Rəcəb Təyyub Ərdoğana
Mənin Əziz və Böyük Qardaşım, Rəcəb!
İcazənizlə, tanışlıq, doğmalıq üçün özüm haqqında qısa bir
məlumat verim. Türk ailəsi o qədər böyükdür ki, Siz hər kəsi
əyani tanıya bilməzsiniz.
1977-ci il təvəllüdlüyəm, hal-hazırda Azərbaycanda, Bakıda
yaşayıram. Siyasət sahəsində elm adamıyam. Türk və Rus-
Slavyan dünyası arasında, iki səmavi dinin daşıyıcıları olan bu
dünyalar arasında dostluq, qardaşlıq, sıx münasibətlər,
qohumluq əlaqələri mənim xəyallarımın, təxəyyülümün, bəşəri
istək və arzularımın, mədəni həyat amalımın əsaslarından birini
təşkil edir. Elə bir vəziyyətdəyəm ki, artıq neçə müddətdir ki, bu
istəklərimi öz yaradıcılığımda da arzularıma uyğun həkk edirəm.
İstəklərimi oxucu şüurlarına yazıram. Qəlblərdə iki dünyanın
dostluq şöləsini alovlandırmağa çalışıram! Hesab edirəm ki, son
hərbi-siyasi hadisələr də mənim arzularım üçün əlverişli bir
fürsət yaradıb, lazımi məqamı yetişdirib. Həm də iki dünya
münasibətləri və əlaqələri üçün təhdidlər meydana gəlib. Gərək
belə vəziyyətlərdə bizim kimi sadə insanlar da qıraqda
qalmasınlar, münasibət bildirsinlər. Barışıq üçün əllərindən
gələni etsinlər!
138
Əzizim, Canım Türkiyəmin dövlət rəhbəri Rəcəb Təyyub
Ərdoğan, icazə verin, Sizi müvəqqəti olaraq o ali kürsüdən,
prezidentlik vəzifəsindən aşağı endirim. Çünki, Sizə məktub
yazan kiçik qardaşınız Azəri Elşən kürsüsüz, sadə bir Türk
oğludur, ümumi türk ailəsinin kiçik bir üzvüdür. Son hadisələrlə
əlaqədar qəlbi doludur, beyini narahatdır. Böyük Qardaşı Sizə
deyiləsi sözləri çoxdur. Qınağa da çəkə bilər. Ona görə ki, öz
Böyük Qardaşını tənqid etmək, tövsiyələr vermək, Onu ayıltmaq
haqqını ona Uca Tanrı, gen daşıyıcıları, mədəni tellər, tarix,
təbiət, bəşəriyyət, ailə, nəsil tayfa birlikləri bəxş edib. Ali
kürsünüz mənə Sizə deyəcəklərim üçün çətinlik yaradar!
Mənim Əziz Qardaşım, İcazə verin, Sizi iş yerindən,
prezidentlik vəzifəsindən bir ailənin içinə dəvət edim. Burada
ədəbli müraciət forması olan “Siz” sözünü tayfa, ailə, nəsil
daxilində olduğu kimi, “Sən” lə əvəzləyim. Aramızda tam
səmimiyyət yaransın. Bir bərabərləşək, yaxınlaşaq, əyani
tanıyaq, doğmalaşaq! Mən də ürək dolusu sözlərimi doyunca
deyim!
Qardaşım Rəcəb, ailə içində bir üzünü mənə çevir, başımı
dik tutub gözlərinə baxaraq sənə söyləyim: -son hadisələr məni
yamanca narahat edib. Türk dünyasının, türk ailəsinin, qardaş və
bacılarımızın, gəlinlərimizin, uşaqlarımızın müharibələrə
sürüklənməsindən,
türk qanı axıdılmasından, ana-bacı
harayından, axıdıla biləcək göz yaşlarından çox qorxuram,
Əzizim! Fikirləşirəm ki, nəyə görə bu gözəl dünyada biz türklər
firavan, xoşbəxt, sağlam həyat sürməyək. Nə üçün yeni gələn
nəsilimiz yarımçıq ömürlü və arxasız, kimsəsiz, sahibsiz,
tapdaqlar altında yetim böyüsün?! Namusumuz, qeyrətimiz heç-
puç olsun! Düşünürəm ki, nəinki, biz türklər, hətta bizlərlə
müharibələr apara biləcək başqa xalqlar - niyə də itkilərlə
üzləşsinlər ki,?! Nə üçün onlar da müharibələrdə bizim
vəziyyətə düşsünlər?! Onların da gözəl həyatdan zövq almaq,
bizimlə dostluq şəraitində yaşamaq, mehriban həyat sürmək
ixtiyarları var, axı! İndi müharibələr, qəsblər, işğallar,
Dostları ilə paylaş: |