Dr. Mustafa GÖRÜryilmaz
Yüklə 3,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
135
Məzarın yerləĢdiyi təpəyə çatmaq üçün dağın Ģərq tərəfindəki dərələr, yarıqlar və keçidlərdən keçib, uzunca bir yolu demək olar ki dırmanaraq çıxmaq lazım gəlir. Məzarın yerləĢdiyi təpənin üstündəki kiçicik bir düzlükdən Göyçay ovası və Bığır qəsəbəsinə doğru baxınca, bölgədəki çətin təbiət Ģərtlərini daha yaxĢı anlamaq mümkün olur. ġəhid Qədir əfəndinin əbədi yuxuya getdiyi yerdən aĢağılara baxınca, oradakı müharibənin hansı Ģərtlər altında getdiyi bir daha aydın olur.
Ətraf kəndlərdə yaĢayan türklərdən biri, çölün ortasındakı təpələrin üzərində yatan Qədir əfəndinin məzar yeri itməsin deyə baĢ ucuna bir ağac parçası yerləĢdirmiĢdir. Üzərinə də kiril hərfləri ilə "Mərhum Qədir əfəndiyə qara qızın nəvəsi Ġlhamdan yadigar" Ģəklində yazılı bir lövhə asmıĢdır. Bir baĢqa kəndli də məzarın ətrafını dəmir barmaqlıqlarla hasara almıĢdır. Yerlilərdən biri məzarın baĢ hissəsinə bir alça ağacı əkmiĢdir. Alça ağacı indilərdə ġəhid Qədirin məzarındakı torpaqdan aldığı qida ilə qıpqırmızı və meyxoĢ meyvələr verməyə davam edir. Qafqazdakı türklər Qədir əfəndinin məzarını müqəddəs bir məkan halına gətirmiĢlər. Məzarlıq zamanla yaxĢı bir qismət gözləyən gənc qızların, sevdiyinə qovuĢmaq istəyənlərin, uĢağı olmayanların və baĢqa dilək sahiblərinin ziyarət yeri halına gəlmiĢdir. Ziyarətçilər alça ağacının budaqlarına rəngarəng parçalar bağlamıĢlar. Bu cür ənənələr türk millətinin Orta Asiyada keçmiĢ dövrlərdə mənsub olduğu Göy Tanrı inancından bu günümüzə qədər daĢıdığı bir davranıĢ formasıdır. Bu ənənə Anadolu, Balkanlar, Qafqaz və Orta Asiya ilə Orta ġərq kimi türklərin yaĢadığı bir çox coğrafiyada günümüzdə hələ də yaĢadılmaqdadır. Atalarını daima hörmətlə anmaq və keçmiĢini əsla unutmamaq, qəhrəman Türk Silahlı Qüvvələrinin bir xüsusiyyətidir. Bakıdakı Türk Silahlı Qüvvələri AttaĢeliyi qəhrəman Mehmetçiyin torpağa düĢdüyü yer olan Bığır kəndinin təpəsində Qədir əfəndinin əziz xatirəsini yaĢatmaq üçün məzarını kəsmə daĢlarla yenidən inĢa etdirərək, kitabəsini də səliqə ilə yerləĢdirmiĢdir. (Foto: Özəl arxiv). Qədir əfəndiyə Allahdan rəhmət diləyir və bir baĢqa təpəyə istiqamətlənirik. Dərin yarıqları aĢaraq, qarĢıdakı Türk Dağına dırmanırıq. Bığır kəndi düz bir ərazidə təpələrin tükəndiyi və düzənliyin baĢladığı yerdə qurulub. Yerli əhali Bığırın Ģərqində və arxasındakı bu yüksək və dik təpəyə, orada yatan Mehmetçiyə görə Türk Dağı adını vermiĢdir. Təpənin hakim nöqtəsində yatan qəhrəmanın adı bilinmədiyi üçün dağa bu adı layiq görmüĢlər. Bu təpələrə dırmanmaq olduqca çətindir. YoxuĢlar, cığırlar, dərə yataqları və dik yamacları dırmanmaq lazım gəlir. Təpənin ətəklərinə çatınca vadidən yuxarıya doğru baxıldığı zaman qəhrəman Mehmetçiyin hansı Ģərtlərdə savaĢdığını, Qafqazda yaĢayan türklərin səsini, imdad çığırtısını və bunun mənasını daha yaxĢı qavramaq mümkün olur...
136
Türk Dağındakı məzar, Bığır kəndi ilə qarĢısında uzanan düzlüyü və ovanı yuxarıdan aĢağı seyr edir. Daha irəlilərdə Kür çayının suvardığı bərəkətli torpaqlar uzanır. Türk Dağında yatan bu qəhrəmanın məzarı da yenə Türk Silahlı Qüvvələr AttaĢeliyi tərəfindən kəsmə daĢlarla inĢa edilmiĢdir. Qədir əfəndinin məzarında olduğu kimi, ətrafı dəmir barmaqlıqla əhatə olunmuĢdur. Məzarın yerləĢdiyi əraziyə girmək üçün dəmir barmaqlıqlı kiçik bir qapı qoyulması da diqqətdən yayınmamıĢdır. Ətrafdakı məzarların hamısı da eyni memarlıq üslubda düzəldilmiĢdir... (Özəl arxivimiz). Türk Dağından uzaqlara baxınca göy üzündə süzülən bir qartal gözünüzə çarpar. Bəllidir ki, ətrafda gəziĢən bir dovĢan, ya da bir baĢqa ov axtarır. Qafqazın imdadına çatan qəhrəmanlar da bu qartal kimi Anadoludan, Ərciyəsdən, Toroslardan, Palantökənlərdən çıxmıĢlar, düĢmənin üstünə atılmıĢdılar. DüĢmənin qadın və uĢaqları öldürməsinin qarĢısını almıĢdılar. Bığır kəndinin kənarında da bir Ģəhidlik var. Qarabağda ermənilərə qarĢı savaĢarkən həyatını itirənlər üçün düzəldilmiĢdir. Bığır təpələrindən Ģərq istiqamətində uzaqlara baxınca, Bakı-Göyçay yolunun üzərində yerləĢən Türk Ģəhidliyi görünür... ġəhidlik Qədir əfəndi ilə qucaq-qucağa yatan, ancaq sayı və məzar yeri belə bilinməyən adsız qəhrəmanların, Göyçay Ģəhidlərinin xatirəsini yaĢatmaq üçün inĢa edilmiĢdir. Göyçayın Ģərqində Qaraməryəm ilə Bığır kəndləri ətrafında davam gətirə bilməyən bolĢevik Qızıl Ordu hərbi qüvvələrinin bir qolu Ģərq tərəfdə Ġsmayıllı- ġamaxı istiqamətində qaçmağa baĢlamıĢdılar. 13-cü Qafqaz alayı isə düĢməni təqib etməkdə idi. Qəhrəmanlar gözü dönmüĢ qatillərə nəfəs almağa imkan vermirdi. Bu ətrafdakı təpələrdə, dik yamaclarda, dərələrdə və düzlüklərdə bolĢevik və daĢnakları təqib edir, onlara aman vermirdilər. Anadoluda hər bir türkün evində uĢaqlara nağıllar danıĢılır. Ağbirçək nənələrin anlatdığı bu hekayələrdən biri mütləq Qaf dağı haqqında olur. 13-cü alayın qəhrəmanlarından Mustafa ÇavuĢ da, ehtimal ki, Anadoluda hər bir türkün evində danıĢılan Qaf dağı nağıllarını dinləyərək böyümüĢdü. Və tale onu 1918-ci ildə Türk Qafqaz Ġslam Ordusu ilə birlikdə uĢaqlığındakı nağıllar dünyasında önəmli bir yeri olan Qaf dağına gətirdi. Yeyəcək çörəyi, içəcək suyu da buraya qədərmiĢ. Erməni daĢnak-rus bolĢevik qüvvələri ilə qəhrəmancasına vuruĢarkən Mustafa ÇavuĢa Ģəhadət Ģərbəti içmək burada nəsib olmuĢdur. Yağlı güllə Mustafa ÇavuĢu Mollaishaqlı kəndi yaxınlarında vurmuĢdur. Ġndi Bığırdan Mollaishaqlıya uzanan vadilərdən birinin yerləĢdiyi Ġrəmə məntəqəsində yatır. Məzarı kiçicik təpələrin arasında, bir yoxuĢun döĢündə durur və qarĢısında uzanan bərəkətli ovanı seyr edir. Ġsmayıllının Hacıhəsənli kəndində yaĢayanlar da ermənilərin təcavüzünə məruz qalmıĢdılar. Çəkidə yüngül, qiymətdə ağır nə varsa daĢıya bildikləri Yüklə 3,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|