Draft principles 23. 02. 12 C indd

19  ❘  Uşaq Hüquqları və Biznes Prinsipləri  

© S

A

V

E T

H

E C

H

IL

D

R

E

N

NÜMUNƏVİ 

TƏCRÜBƏ:

Uşaq əməyinin əsas 

səbəblərinin aradan 

qaldırılması  

Bütün işgüzar fəaliyyətləri və 

münasibətlərində də olmaqla, uşaq əməyinin 

aradan qaldırılmasına töhfə verməlidir

ittifaqları, hüquq-mühafi zə orqanları, əmək müfəttişləri və digər müvafi q tərəfl ərlə 

əlaqələr qurmaq.

iv.  Yerli, dövlət və milli səviyyələrdə təmsiledici işə götürən təşkilatlarda uşaq əməyi 

üzrə işçi komitəni yaratmaq və ya fəaliyyətində iştirak etmək. 

v. 

Milli səviyyədə uşaq əməyinə qarşı mübarizə məqsədilə yürüdülən əsas siyasət 

və institusional mexanizmlərin bir hissəsi kimi uşaq əməyinə qarşı milli fəaliyyət 

planının hazırlanması və icrasını dəstəkləmək.

vi.  İşləmək üçün minimum yaş həddini keçmiş gənc çalışanlar üçün gənclərin 

məşğuliyyətini, bacarıqların inkişaf etdirilməsini və iş yerində təlim imkanlarını təşviq 

etmək məqsədi daşıyan proqramlarda iştirak etmək.

vii.  İstehsalatı formal iqtisadiyyat sahəsində cəmləşdirmək və uşaq əməyinin 

yaranmasına töhfə verə biləcək qeyri-rəsmi əmək fəaliyyətlərindən uzaq durmaq.

Qlobal miqyasda fəaliyyət göstərən məişət avadanlıqları şirkəti öz təchizat zəncirində 

uşaq əməyinin qarşısını almaq üçün hərtərəfl i yanaşma sistemi yaratmışdır. Buna 

əsasən, uşaq əməyi halı müəyyən edildikdə korrektiv fəaliyyət planını tətbiq etmələri 

məqsədilə təchizatçılara dəstək verilir və bu zaman yaşı, ailə və sosial statusu,  o 

cümlədən təhsil səviyyəsi də daxil olmaqla uşağın ən ümdə maraqları nəzərə 

alınır. Fəaliyyət planında vurğulanır ki, uşaq əməyinə qarşı cavab tədbirləri yalnız 

həmən uşaq əməyi halının bir təchizatçının iş yerindən digərinə ötürülməsi ilə 

kifayətlənməməli, əksinə təsirə məruz qalmış uşaqlar üçün daha uyğun və davamlı 

alternativlərlə təmin etməlidir. 2000-ci ildən başlayaraq şirkət kənd yerlərində uşaq 

əməyinin qarşısının alınması və aradan qaldırılması məqsədilə uzun-müddətli 

əməkdaşlıqlar qurmuşdur. Bu əməkdaşlıqlara, həmçinin, həm qızların, həm də 

oğlanların öz təhsillərini başa vurmaları üçün məktəb davamiyyəti səfərlərinin 

təşkili və təhsilin keyfi yyətinin artırılması ilə bağlı olaraq məlumatlılığı artırmaq 

və yerli icmaları səfərbər etmək məqsədi daşıyan geniş həcmli proqramların 

dəstəklənməsi daxildir. Digər mühüm komponent isə, kənd yerində yaşayan 

qadınlar arasında özünə-yardım qruplarının yaradılmasıdır ki, bu da onlara kredit 

və digər gəlir imkanlarına çıxışlarını artırmaqla öz iqtisadi, sosial və hüquqi 

statuslarını yaxşılaşdırmağa kömək edir. Bu həmçinin ailələrin uşaqlarını işləməyə 

göndərməsinin ən başlıca səbəbi olan borc yükünün azaldılmasına da yardım edir.  

---

20  ❘  Uşaq Hüquqları və Biznes Prinsipləri  

3

© S

A

V

E T

H

E C

H

IL

D

R

E

N

“Bizim 

valideynlərimizə 

uyğun əmək 

haqqı ödəyin ki, 

uşaqlar məktəbdən 

yayınmalı 

olmasınlar”. 

Hindistandan olan 13 yaşlı 

oğlan, ‘Uşaqların Korporativ 

Sosial Məsuliyyətdə (KSM) 

iştirakı’, 2010, Save the 

Children

Buna prinsipə əsasən hörmətlə yanaşmaq üzrə korporativ məsuliyyətə 

daxildir:

a. Gənc çalışanlar üçün layiqli işin təmin edilməsi

İşləmək üçün minimum yaş həddinin üzərində olan uşaqların hüquqlarına hörmətlə 

yanaşmanın mövcud olması, iş yerində sosial dialoq və hüquqların təşviq edilməsi, 

təhlükəsiz iş şərtlərinin təmin edilməsi, sui-istifadə və istismardan müdafi ə, eləcə də 

genderə uyğun su, sanitariya və gigiyena xidmətlərinə çıxışın olması.

b. Minimum yaş həddinin üzərində olan gənc çalışanların həssaslığına qarşı 

cavabdehliyin olması 

i.  bütün biznes strukturları, zorakılıq və sui-istifadən müdafi ə olunma hüquqları da daxil 

olmaqla, uşaqlar və gənc çalışanların hüquqları ilə bağlı yürüdülən siyasət üzrə öz 

öhdəliyini qəbul edərək onu ən yüksək səviyyədə təsdiq etməlidir. Yürüdülən siyasət 

minimum yaş həddinin üzərində olan uşaqları təhlükəli işdən qoruyaraq müntəzəm 

işində saxlamalıdır; digər məqamlarla yanaşı, bu həmçinin iş saatına müəyyən 

sərhədlərin qoyulmasını; uşaqların təhlükəli yüksəklikdə, eləcə də təhlükəli aparat, 

avadanlıq və alətlərlə işləməsinə; ağır yükləri daşımasına və təhlükəli maddələr və ya 

əməliyyatlarla təmasda olmasına məhdudiyyətlərin qoyulmasını da nəzərə almalıdır. 

Bununla yanaşı, yürüdülən siyasət minimum yaş həddini keçmiş uşaqları gecə işi, və 

ya gənc çalışanın işəgötürənin iş yerinin sərhədlərindən kənara çıxa bilmədiyi iş kimi 

ağır iş şərtlərindən qorumalıdır.

9

  Bu siyasətin icrası şirkət rəhbərliyinin səlahiyyətləri 

çərçivəsinə daxil olunmalı və ya şirkət tərəfi ndən həmin siyasətin icrasına cavabdeh 

ayrıca rəhbər vəzifə müəyyən oluna bilər.

ii.  Biznes strukturları tərəfi ndən təqibə qarşı yürüdülən siyasət gənc çalışanların 

bununla bağlı həssaslığına diqqət yetirməlidir. Bu cür siyasət müntəzəm olaraq 

həyata keçirilməli və, bununla bağlı olaraq,  işçilər və şirkətin mülkündə çalışan 

digər şəxslər təlimdən keçməlidirlər. Bu zaman, şikayətlərin ünvanlandırılması 

mexanizmləri eff ektiv və həmçinin gənc çalışanlar üçün əlçatan olmalıdır.

iii.  Biznes Strukturları rəhbərliklərdən gənc çalışanların hüquqlarının müdafi əsinə 

xüsusi diqqət yetirmələrini tələb edə, o cümlədən, bununla bağlı olaraq, 

həmkarlar ittifaqları və onların seçilmiş nümayəndələrini təşviq edə bilərlər.  

Həmkarlar ittifaqları gənclərin iş şərtlərini yoxlamaq üçün gənc çalışanlar 

arasından nümayəndələr/nəzarətçilər seçə bilərlər; bu həmin həmkarlar 

ittifaqının müstəqil qərarı ilə bağlıdır. 

Bu prinsipə əsasən dəstək məqsədilə korporativ öhdəliyin olmasına daxildir:

c. Gənc çalışanlar üçün layiqli işin təmin edilməsi

Gənc çalışanlar üçün yaşa uyğun sosial müdafi ə, səhiyyə məlumatı və digər 

xidmətlər də daxil olmaqla, layiqli iş imkanlarının təşviq edilməsi. Burada yaşayışını 

qazanmaq imkanı kimi, keyfi yyətli təhsil və müvafi q peşə hazırlığı və dolanışığın 

inkişafı proqramları da xüsusi önəm daşıyır. 

9

  Əlavə məlumat üçün Beynəlxalq Əmək Təşkilatının ‘R190 Uşaq Əməyinin ən Pis Formaları haqqında Konvensiyasına’ baxın, 

http://www.ilo.org/ilolex/cgi-lex/convde.pl?r190

BÜTÜN BİZNES

STRUKTURLARI 

 

---