«Dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin əsərlərinin Azərbaycan dilində nəşr edilməsi haqqında»
Yüklə 3,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
7 ya şında dərc etdirib və bununla da “ro man yazmaq üçün qırxı adlamalısan” fər ziy yə sini darmadağın edib. Saqan elə bu ro ma nı ilə də şöhrət dənizinin içi nə düşüb və bun dan sonra mətbuat bu gənc is- te da dın bü tün addımlarını izləməyə başlayıb. Səbəb isə təkcə əsərin uğuru ilə bağlı de yil di. Sa də cə, “Salam, kədər” bütün sahələrdə cə sarəti və açıq lığı sevən Fransanın özü üçün belə həddindən artıq “çılpaq yazılmışdı”. Hiss lə rin, duyğuların, dü- şün cələrin çılpaqlığı ilə… Roman indiyə qədər otuz dilə tərcümə edi lərək səhnələşdirilib. Maraqlıdır ki, ilk əsəri ilə qazandığı şöh rət Sa- qa nın başını gicəlləndirmədi. O, bir mil yon ya-
rım frank əldə etsə də, bu pulları çox sa də şə kil də xərcləməyin yolunu taparaq tez bir za man da on la- rın axırına çıxmağı ba car dı. Yəni hamısını əy lən- cəyə sərf etdi. Bu mə sə lə də onun yolgöstərəni yad biri yox, elə öz ata sı idi. Belə ki, Fransuaza ilk kita- bı nın ona gə tir diyi pulları necə xərcləyəcəyini bil- mə di yin dən məsləhət üçün atasına müraciət et- dik də o, “onları xərclə, sənin yaşında onlar çox təh lü kə li dir” deyərək qızına xəbərdarlıq edir. Elə hə min andan başlayaraq yazıçı bu məs lə hə tə da- vam lı olaraq əməl edir – hətta yaşı artdıqda belə... “Salam, kədər”in ardınca saysız-hesabsız ro- man lar, povestlər, pyeslər, hekayələr yazılır. “Siz Bram sı sevirsinizmi?” (1969), “Soyuq su da bir az günəş” (1974), “Şəkli çəkilmiş ledi” (1981), “Mü ha- ri bə dən yorulmuş” (1985) və s. Saqanın bütün əsərləri məhəbbət, tən ha lıq, hə- yat dan narazılıq haqqındadır. Onun haq qın da hər za man “Saqan – nəqletmə ma ne ra sının aydın lı ğı və psi xoloji təsvirin də qiq li yi ilə seçilir» yazırlar. Məhəbbət haqqında romanlar yaza-yaza onun özü də kübar cəmiyyətdə məhəbbət qal ma qal la- rının qəhrəmanına çevrilmişdi. Onun hə ya tı rən ga- rəng idi – ödənilməmiş ver gi lər, qə ri bə ərə get mə lər, avtomobil qə za la rı, nar ko tik və al ko qo la olan eh ti- ras, şərti cə za lar, qu mar oyunları və ən sonda al dı- ğı bü tün bö yük məbləğli qonorarlara bax ma ya raq, hə ya tı ka sıblıqda başa vurma... O, bu həyatı da
FRANSUAZA SAQAN 8 rəng li bir ölümlə – ağciyərlərin emboliyası nə ti cə- sin də 2004-cü ildə başa vurdu. Onun çox fərqli və maraqlı fikirləri var. İn san- lar, xüsusilə də Saqanın həyat fəl sə fə si nin pə rəs- tiş karları bu fikirləri əsas tutaraq hə ya tı an la ma ğa, elə bu həyatın köməkliyi ilə də qa dı nı ba şa düş- məyə çalışırlar. Saqan “Baş qa la rı nın hə yatı haq- qın da oxumaq lazımdır ki, öz həyatını bütün beş his sin köməkliyi ilə dərk edə biləsən” yazırdı. O, “İs tə ni lən bir qa dı nı “dözülməz” adlandırmaq olar, ta ki onun la yatmayana qədər. Bütün qadınlar dö- zül məz dirlər, hər biri də öz ladında” düşünürdü. “Hər bir qızcığaz məhəbbət haqqında hər şeyi bi lir, il lər keçdikcə isə buna görə əzab çəkmək ba ca rığı artır” söyləyirdi. Bu fikirlər insanları özünə cəlb edirdi… XX əsrin 90-cı illərinə qədər onun artıq 22 ro- ma nı, 7 pyesi, 3 oçerk kitabı və 2 novella top lu su çap olunmuşdu. Onun yaradıcılığı və şəx siy yəti həm də dövrünün problemlərinə tez bir zamanda reak siya vermək bacarığı ilə də diq qəti çəkir. Onun kəs kin süjetli “Qoruyucu mə lək” romanı gənclərin ara sında yayılmış nar ko maniya bəlasından bəhs edir. Sonuncu “Da vid və Betşabe” romanı isə Bib- liya süjeti üzə rin də qurulub. Ona ön sözü İsrailin keç miş baş naziri Şimon Peres yazıb. Saqan öz həyatı və taleyi haqqında “Mənim hə- ya tım kaskadyor həyatı olub” yazırdı. Əlinə gələn, amma əlində qalmayan pullar haqqında xüsusi fəl- sə fə quraşdırırdı: “Mən mənim üçün yaxşı qul luq çu olan, amma pis sahibkar olan pulları çox sevi rəm”. O, xeyriyyə fondlarına, yaxın dostlarına və eh- ti yac içində olan, çətinliyə düşmüş qə ləm yol daş-
la rına səxavətlə pul paylayırdı. Bir sı ra ka zi no lar – xü su silə də Atlantikada belə bir şayiə yay mış dı- lar ki, o, öz var-dövlətini ora da uduzub çı xıb, am- ma Sa qa nın özü mü sa hi bələrinin birində Nor man- di ya da ka zi no da udduğu 8 milyon frankın hesabına ev al dığı haqqında fəxrlə danışırdı. Onun dost la rı ara sın da ən tanınmış, ən nüfuzlu in san lar vardı; mə sə lən, Fransua Mitteran hə mi şə Sa qanın yaxın dos tu və pərəstişkarı olub. Mər hum prezident onun 9 evinə qonaq gə lər, ya zı çı nı özü ilə birlikdə rəs mi səfərlərə də vət edər di. Hərçənd ki Mitteran qa dın- ları özü nə məf tun edən və ağıllı, həm də gözəl olan qa dın ların mü hitini sevən bir kişi kimi ta nı nır dı. Saqanın dostları arasında Can Pol Sartr da var idi. Deyilənə görə, o, öz deyingən ar va dı Si mo na de Bovuarı evdə qoyaraq Pa ris kü çə lə rini Sa qan- la birlikdə gəzməyi, res to ran lar da onunla na har
et mə yi xoşlayırmış. Hət ta belə bir maraqlı fakt da mə lum dur: bir gün Sartrla Saqan Brea kü çə sin də- ki görüş evin də qarşılaşırlar. Onlar bura hər biri öz “dos tu” ilə birlikdə gəlmişdi. Amma bu belə on- la rın münasibətinə, səmimi ünsiyyətinə mane ola bil mir. Çünki bu iki yazıçının arasındakı təkcə cis- ma ni münasibət, ya da “sevgi» deyildi. Elə bir qə- ri bə dostluqları vardı ki... Saqan bu haqda de yir di: “Biz onunla həyat və məhəbbət haqqında da nı şar- dıq. O, mənə öz məşuqələri haqqında söhbət açar- dı. Deyirdi ki, yaxşı aktrisa olmasalar da, onlara öz pyes lərində baş rolları həvalə edir”. Saqanın həyatı yuxarıda da qeyd etdiyim kimi, qəhrəmanlarının həyatına, yaşam tərzinə çox bən- zəyir di; məsələn, onun bu sözlərini oxuduqda elə əli miz dəki kitaba salınmış istənilən bir əsərinin qəh rə manını bu obrazda görməmək, tanımamaq ol mur: “Cənnətə bənzəyən tənbəl həyatı sürürəm – çar payı da sərələnirəm və Bodlerin dediyi kimi, qa- çan buludlara tamaşa edirəm. Detektivlər oxuyur, gə zir, qonaq gedirəm…” Elə qəhrəmanları kimi onun bu “cənnət hə ya- tına”, adətən, kənar faktorlar, xüsusilə də mad- diy yatın vacibliyi mane olur. Yaratdığı per so naj lar kimi pul qazanmaq, asudə həyatdan qop maq Sa-
qan üçün də cəhənnəm əzabı idi. O ya zır dı: “Elə vaxtlar da olur ki, beynimdə hansısa sü jet pey-
da olur, dumanlı ideyalar, müəmmalı si luet lər gö- rün mə yə başlayır… bu, həmişə mənim əsəb lə ri- mə toxunur. Birdən-birə hansısa real-xarici faktor pey da olur – artıq pul qurtarıb, ya da vergiləri ödə- mək lazımdır. O zaman stol arxasına keçməli olu- ram… Məni tez-tez qınayırlar ki, pulları, elə bil, pən cərədən çölə atıram… Amma ola bilsin, mə ni Yüklə 3,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|