FRANSUAZA SAQAN
648
Şarl tutuldu:
– Deməli, buna görə mənə zəng etmisiniz? Belə çıxır
ki, tənhalıqda ölməyimi istəmirsiniz…
Lüsil başını yellədi:
– Mən, sadəcə, sizi görmək istəyirdim.
Öz dərin heyrətinə rəğmən Lüsil başa düşdü ki, hə qi-
qəti söyləyib.
– Mən sağam, əziz Lüsil. Təəssüf ediləcək olsa da, sa-
ğam, halbuki ölmüş adamların qayğısına daha çox qalırlar.
Yenə də əvvəlki kimi işləyirəm. Hətta cəmiyyət arasında
da oluram, çünki tənhalığa dözə bilmirəm.
Bir qədər susduqdan sonra əlavə etdi:
– Əvvəlki kimi saçlarınız tünd, gözləriniz boz rəng də-
dir. Hər zaman olduğutək yenə də gözəlsiniz.
Lüsil xatırladı ki, çoxdandır heç kəs onun nə göz lə ri-
nin rəngi, nə də xarici görünüşü haqqında bir söz söy lə-
yib. Antuan hesab edirdi ki, ehtirası onun yerinə danışır və
is tə nilən sözü əvəz edir.
Qarşısında əyləşmiş yaşlı kişinin gözlərində isə qiy-
mət li, arzulamaqla sahib ola bilməyəcəyi əlçatmaz bir şey
ol du ğunu görmək Lüsilin xoşuna gəlirdi.
– Siz cümə axşamı boşsunuz? De Lya Molleylərin
evin də musiqili qonaqlıq olacaq. Proqramda Motsart, si-
zin sevdiyiniz fleyta və arfa üçün konsert də var. Luiza
Ver merin özü ifa edəcək. Amma… yəqin ki, çıxa bil məz-
si niz...
– Nə üçün belə düşünürsünüz?
– Bilmirəm Antuan musiqini sevirmi?! Həm də mənim
sizi dəvət etməyim onun xoşuna gəlməyə bilər.
Şarl belə adam idi. O, Lüsili Antuanla birlikdə dəvət
edirdi. Xeyirxahlığından, buna borclu olduğunu sanırdı.
Bir də onu Antuanla birlikdə görməyi heç görməməkdən
da ha üstün tuturdu. O, Lüsili nə olursa olsun, gözləyəcək,
bütün çətinliklərə baxmayaraq, ona kömək edəcəkdi. O
isə yarım il ərzində bir dəfə də olsun Şarlı xatırlamamışdı.
Yalnız ölüm ayağında olduğunu eşidəndə vicdanı tər pən-
mişdi. Bu ki haqsızlıqdır! Belə dəhşətli nankorluğa axı o,
ne cə dözür? Bu cavabsız məhəbbətə, incəliyə, səxavətə
sə bəb olan nə idi? Lüsil stolun üzərindən ona tərəf əyildi:
– Nə üçün siz hələ də məni sevirsiniz?
MƏĞLUBİYYƏT ZƏNGİ
649
Sual kəskin, demək olar ki, acıqlı səslənmişdi? Şarl
dər hal cavab vermədi:
– Mən «sizin məni sevmədiyinizə görə» deyə bi
lər-
dim. Prinsipcə bu, yaxşı səbəbdir. Amma çətin ki siz bu-
nu başa düşəsiniz. Axı xoşbəxt olmağı həddindən artıq
se vir siniz. Bir də sizdə başqa nəsə, dəhşətli dərəcədə
cəlb edici bir şey var. Necə deyim… Əbədi ruh yüksəkliyi
ki mi bir şey... Adamda elə təəssürat yaranır ki, daim hə-
rə kət dəsiniz. Halbuki heç yerə getmirsiniz. Sanki, içiniz
ac gözlüklə doludur. Halbuki heç nəyə sahib olmaq is tə-
mir siniz. Sizdə şadyanalığa bənzəyən bir şey görürəm,
hal buki nadir hallarda gülürsünüz. Bilirsiniz, insanlar o
qə dər tez-tez həyatdan yorulmuş, düşkün görünürlər ki…
Sizinsə gözlərinizdə həyat qaynayır. Bəlkə də, səbəb bu-
dur. Bəlkə də, dəqiq izah edə bilmədim… Limonlu don-
dur ma istəyirsiniz?
– Hə, o, xeyirli şeydir, – Lüsil qeyri-ixtiyari razılıq ver-
di və bir qədər susduqdan sonra əlavə etdi, – cümə ax-
şa mı Antuan işgüzar nahara dəvətlidir. Ona görə də tək
gə lə cə yəm. Əgər etiraz etmirsinizsə…
Şarl etiraz etmədi. O, bundan daha gözəl bir şey ağ lı-
na belə gətirə bilməzdi. Onlar evdə, axşam doqquzun ya-
rı sın da görüşəcəkləri ilə bağlı şərtləşdilər. Şarl «evdə» de di
və Lüsilin ağlından belə keçmədi ki, söhbət Puatye kü çə-
sin dəki evdən gedə bilər. Ora bir otaqdan ibarət idi. Və
cə hən nəm və cənnətin bir arada olduğu vaxtlarda da belə
ev olmamışdı.
XXIII fəsil
De Lya Molleylərdən biri XVIII əsrdə kral naziri sə viy-
yə sinə qədər gedib çıxmışdı. Onların Sen-Lui adasındakı
evi, evin zalları möhtəşəm idi, divarlardakı ağac səkilər
isə əsl incəsənət əsəri hesab oluna bilərdi. Şam işığında
bü tün bina daha geniş, qonaq otağı isə daha təmtəraqlı
gö rü nür dü. Şamların parıltısı eyni zamanda həm acımasız,
həm də mərhəmətli idi. Ona görə acımasız ki, sifətlərə
dü şə rək ağılın varlığını da, yoxluğunu da aydın şəkildə
işıq lan dırırdı. Ona görə mərhəmətli ki, yaşı ört-basdır edə
bi lir di.
FRANSUAZA SAQAN
650
Musiqiçilər qonaq otağının dərinliyindəki estradada
əy ləş mişdilər. Şarlla Lüsil pəncərənin kənarında otur muş-
du lar. Haradasa iyirmi metr uzaqlıqda Sena çayının işıq
dolu suları axırdı. Adama elə gəlirdi ki, çay özü işıq sa çır.
Ümumiyyətlə, bu axşam qeyri-reallıqlarla dolu idi. Ət raf da
hər şey mükəmməl görünürdü: pəncərədən açılan mən-
zə rə, qonaq otağındakı şərait, musiqi… Bir il əvvəl bütün
bun lar Lüsili darıxdıra bilərdi. Ya da aşan stəkanın səsi, ya-
xud kiminsə öskürəyi ona əyləncəli görünərdi. Amma bu
gün müstəmləkə ticarəti sayəsində De Lya Molleyin təq-
dim etdiyi sakitlik, səliqə və gözəllik onu sevindirirdi.
– Bu da sizin konsertiniz, – Şarl pıçıldadı. Onlar həd-
din dən artıq yaxın əyləşmişdilər. O, Lüsilə bir stəkan skotç
uzatdı. Yarıqaranlıqda qız onun ağ köynəyinə, qə şəng saç
düzümünə, baxımlı əllərinə, uzun, çilli bar maq la rı na b axır-
dı. İşığın altında Şarl elə yaraşıqlı, özünə gü
və nən, ey-
ni zamanda da elə uşaq kimi görünürdü ki… O, xoş bəxt
adam təsiri bağışlayırdı. Conni onların birlikdə gəl dik lə-
ri nin fərqinə varan kimi hər ikisini təbəssümlə sa lam la dı.
Lü sil onun nə üçün yalan danışdığını soruşmadı da.
Estradadakı yaşlı qadın yüngülcə gülümsədi və təzim
etdi. Gənc fleytaçı sual dolu baxışlarla ona tərəf boylandı.
Onun köynəyinin boğazlığı altında hülqumunun necə qal-
xıb-endiyi açıq-aydın görünürdü. Lap Prust ruhunda dü-
zən lənmiş səhnə idi: Verdyürenlərdə axşam… gənc Mo-
relin debütü... Svan isə Şarl idi. Amma bu gözəl pyesdə
Lü sil üçün rol yox idi. Üç ay əvvəl «Revey»in tutqun bü ro-
sunda olduğu kimi. Ümumiyyətlə, heç vaxt dünyanın heç
bir pyesində onun üçün rol tapılmayacaqdı. Çünki o, nə
kur ti zanka, nə də intellektual qadın idi; ümumiyyətlə, o,
heç kim idi.
Arfanın tellərindən qopan ilk notlar Lüsilin göz yaş la-
rı na səbəb oldu. O bilirdi ki, melodiya getdikcə daha zərif
və daha kədərli çalınacaq. Bu isə ürəyində düzəldilməsi
müm kün olmayan şeylərlə bağlı təəssüratı daha da güc-
lən di rəcək… Bu musiqidə qəddar nəsə var idi… Bu, ona
bən zə yir di ki, kim isə xoşbəxt və mehriban olmağa çalışır,
əvə zində başqalarını əzab çəkməyə vadar edir… İndi o özü
də bilmirdi ki, kimdir, nədir…
Arfanın səsindəki qəddarlıq getdikcə artırdı. Lüsil
için də ki həyəcana tabe olaraq əlini yanındakı adama tə-
MƏĞLUBİYYƏT ZƏNGİ
651
rəf uzatdı və sıxdı… Təbii ki, bu an onun yanındakı adam
Şarl idi. Onun əli, onun canlı istisi Lüsili ölümdən və tən-
ha lıq dan qorumuşdu; indi isə fleytanın və arfanın mü ba hi-
sə sin dən qopub gələn təəssüratın dözülməz in ti za rın dan
qo ru yur du. Cəsarətsiz cavan oğlan və dəfələrlə mü ka fat-
lan dı rıl mış yaşlı qadın Motsartın zamana ik
ra hı nın qar-
şı sın da indi bərabər görünürdülər. Şarl ehmallıca Lüsilin
əli ni sıxdı. Pauzalar zamanı o, digər əli ilə məcməyidən
vis ki stəkanı götürür və ona tərəf uzadırdı. Həmin ax şam
başdan-başa musiqi və viski ilə dolu idi – hər ikisi də in-
sanı eyni dərəcədə sərxoş edirdi. Şarlın ensiz əli get dik cə
Lü silə daha etibarlı və daha isti təsir bağışlayırdı. Kimdir
o? Həmin sarışın oğlan ki, yağış yağa-yağa onu kinoya
get mə yə vadar edir… O adam ki, onun işləməsini istəyir…
Onun ucbatından o, az qala, idbar bir qəssabın bıçağı al tı-
na düşəcəkdi? Kim idi axı? Onun nə haqqı çatırdı ki, bü-
tün bu sevimli insanları, bu rahat divanı, Motsartın mu si-
qi si ni çürüntü adlandıraydı?! Əlbəttə, o, qonaqlıqlar, ra hat
divan və Motsart haqqında belə demirdi. Amma Lüsi lin
sa yə sində bütün bunlardan zövq alan insanları be lə ad lan-
dı rır dı. Lüsil təkcə bundan deyil, udulması suyu iç mək qə-
dər asan olan qızılı, yandırıcı mayedən də həzz alırdı. O
həm sərxoş, həm də ətrafdakı hər şeydən razı idi; Şarlın
əlin dən bərk-bərk yapışmışdı. O, Şarlı sevirdi. Bu dinməz-
söy lə məz və mehriban kişini. Həmişə də sevmişdi. O,
on dan ayrılmaq istəmirdi. İndi də başa düşə bilmirdi ki,
ma şın da ikən bunu Şarla söylədikdə o, nə üçün kədərlə
gü lüm sədi.
– Hər şeyimi qurban verərdim, təki sizə inana bi ləy-
dim. Amma təəssüf ki, sərxoşsunuz. Sevdiyiniz adam isə
mən deyiləm.
Əlbəttə, Antuanın yastığın üzərinə dağılmış saçlarını,
on la rın üstünə atılmış uzun əllərini görmək yetərdi ki, Lü-
sil Şarlın haqlı olduğunu başa düşsün. Bəli, o, Şarlı sev mir-
di və buna, həqiqətən də, təəssüf edirdi. Bu aylar ərzində
ilk dəfə idi belə bir hissin içində baş qaldırdığını duyurdu.
İlk dəfə, amma son yox... O, əvvəlki kimi yenə də An-
tuanı sevirdi, amma ona olan məhəbbətini yox... Pul suz-
luq ucbatından ahəngli və sakit həyatları getdikcə onun
gö zün dən düşməyə başlamışdı. Günlərin bir-birinə bən zə-
FRANSUAZA SAQAN
652
mə si onu təngə gətirirdi. Antuan isə bunu hiss edir və ça-
lı şır dı ki, evdə az tapılsın. O, demək olar ki, Lüsili atmışdı.
Onu gözləməyə sərf etdiyi saatlar isə Lüsil üçün sö-
zün əsl mənasında boş və mənasız idi. Axı o, indi han-
sı sa möcüzəni deyil, gündəlik şeyləri gözləməklə məşğul
idi. Hərdənbir Lüsil Şarlla görüşürdü. Təbii ki, bu barədə
An tua na bir kəlmə belə söyləmirdi. Onun qızılı gözlərində
ümid siz cəsinə kök salmış əzabı bir az da qısqanclıqla ağır-
laş dırmağın nə mənası vardı? Yaxınlıq dəqiqələri in di mə-
həbbət aktından daha çox, təkbətək döyüşü xa tır la dır dı.
Onlar uzun müddət bir-birini öyrənir, həzz də qi qə lərini
uza dan yeni gizli yollar axtarırdılar. İndi təc rü bə ləri də
ruh suz bir texnikaya çevrilmişdi və hər şeyi tez qur tar ma-
ğa xidmət edirdi. Hər biri o birinin iniltisi ilə sa kit lə şə rək
yu xu ya gedirdi. Əvvəllər isə bu iniltilər, əksinə, on la rı da-
ha da ehtiraslandırardı.
Bir dəfə axşam Lüsil çox içmişdi (son vaxtlar o, ümu-
miy yətlə, çox içirdi), ona görə də Şarlın evində qaldı. O,
ümu miyyətlə, həmin gün nə etdiyini çox çətinliklə başa
dü şür dü. Amma öz-özünə təkrar edirdi ki, gec, ya tez, bu
baş verməli idi və Antuana bunu demək lazımdır.
O, evə səhərəyaxın qayıdaraq Antuanı yuxudan oyat-
dı. Bir dəfə Antuan elə bilmişdi ki, onu həmişəlik iti rib. O
vaxt dəli kimi aşiq olmuş bu adam otaqda ora-bu ra vur-
nu xaraq nə edəcəyini bilməmişdi. Həmin gün, ye
nə də
sübh çağı başqa bir qadın – Diana onun yanına vi da laş ma-
ğa gəlmişdi. İndi isə o, Lüsili doğrudan-doğruya itirmişdi.
Onun bu sevgini qoruyub saxlamağa gücü yetməmişdi…
O artıq çoxdan idi məğlubiyyət hissini, gücsüzlüyün ləz-
zə tini dadmışdı. Danışmalı bir şey olmadığını, Lüsilin,
on suz da, Şarlla olmasa da, öz həyatı ilə onu çoxdan al-
dat dı ğını, az qala, dilə gətirəcəkdi. Amma bunu etmək
istədiyi məqamda ötən yayı, avqustun sonuncu gününü,
Lü si lin göz yaşlarını xatırladı və susdu. Onsuz da, Lüsil
Ce nev rədən qayıtdıqdan sonra Antuan onun hər an çı xıb
gedəcəyini gözləyirdi. Həyatda elə şeylər var ki, qa
dın
və kişi nə qədər mövhumatdan uzaq olursa olsun, mə-
həb bətin ölümcül yarasını onlara yetirir. Yəqin ki, onlar
üçün əsl maneə Cenevrə və onunla bağlı olan hadisələr
MƏĞLUBİYYƏT ZƏNGİ
653
idi. Bəlkə də, hər şey elə əvvəlcədən müəyyən edilmişdi.
Yə ni onların gülüşlə doğmalaşaraq Kler Santrenin evindən
çıx dıq ları gün…
Antuan belə tezliklə özünə gələ bilməyəcəkdi. O, Lü-
si lin yorğun sifətinə, ətrafına qara kölgə çökmüş göz lə ri-
nə, döşəkağının üstünə sərilmiş əlinə baxaraq bu ba rə də
fikirləşirdi. O, bu sifətin hər cizgisini əzbər bilirdi, onun
bədəninin hər incəliyinə yaxşı bələd idi. Belə bir coğ ra fi-
yanı yad dan çıxarmaq elə də asan deyildi. Onlar bir-birinə
bir ne çə mənasız söz söylədilər. Lüsil bu an heç bir şey
hiss et mədiyinə görə utanırdı. Əgər Antuan onun üstünə
qış qır mış olsaydı, Lüsil, yəqin ki, qalacaqdı. Amma o qış-
qır ma dı.
– Sən, həqiqətən də, xoşbəxt deyildin.
– Sən də.
Onlar bir-birinə baxıb gülümsədilər – günahkar, pə-
ri şan, demək olar ki, kübarcasına… Və Lüsil çıxıb getdi.
Qı zın ardınca qapı çırpılanda o, iniltisini saxlaya bilmədi:
«Lü sil, Lüsil…» Sonra da buna görə özünə acığı tutdu. Lüsil
Şar lın evinə – öz tənhalığına tərəf piyada yollanmışdı...
***
Onların qismətində bir dəfə görüşmək də var imiş.
Belə ki, iki il sonra Kler Santrenin evində qarşılaşdılar.
Lü sil Şarla ərə getmişdi. Antuan öz nəşriyyatında şö bə
müdiri işləyirdi. Onu elə direktor sifətiylə dəvət et miş di-
lər. İndi o, özünü bütünlüklə işə bağlamışdı. Antuanda öz
bə la ğətli danışığı ilə bir qədər özünü əzib-büzmək vərdişi
də yaranmışdı.
Lüsil əvvəlki kimi gözəl idi, xoşbəxt görünürdü. Məc-
lis dəkilərdən biri – Soems adlı gənc ingilis gözünü on dan
ayıra bilmirdi. Stol arxasında Lüsil və Antuan ya tə sa dü-
fən, ya da Klerin məkrli planına uyğun olaraq ya na şı əy ləş-
miş dülər. Onların arasında ədəbiyyatla bağlı nə za kət li bir
söh bət də oldu.
– Bu «şamada» nə deməkdir axı? – stolun o biri
başında əyləşmiş gənc ingilis maraqlandı.
– «Litre» lüğəti belə bir izahat verir: məğlubiyyəti elan
edən baraban səsi, – eruditlərdən kimsə izah etdi.
FRANSUAZA SAQAN
654
– Necə də poetikdir, – Kler Santre söylədi. – İngilis
dil ində çox söz olsa da, razılaşın ki, poeziya sahəsində bi-
rin cilik Fransanın tərəfindədir.
Antuan və Lüsil bir-birinin yaxınlığında oturmuşdular,
am ma «şamada» sözü onlara heç nəyi xatırlatmadı. Heç
əv vəllər olduğu kimi gülüş də doğurmadı.
655
M Ü N D Ə R İ C AT
Bu dünyadakı cənnətin sakini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
ROMANLAR
Boyunduruq. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Dolanbac yollarla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
Müəmmalı təbəssüm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321
POVESTLƏR
Sehrli buludlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409
Məğlubiyyət zəngi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513
FRANSUAZA SAQAN
SEЧILMIШ ЯSЯRLЯRI
“Шярг-Гярб” Няшриййат Евинин мящсулудур.
www.eastwest.az
www.fb.com/eastwest.az
Buraxыlышa mяsul:
РАФИГ КАЗЫМОВ
Дизайнер: ALEKSANDRA
SAMUYLOV
A
ELŞƏN QURBANOV
Техники редактор:
ЭЦЛТЯКИН ЙУСИФОВ А
Техники директор:
АЛЛАЩВЕРДИ КЯРИМОВ
Nяшriyyat direktoru:
RASИM MЦZЯFFЯRLИ
Чапа имзаланмышдыр: __.__.2013. Формат 54X88 1/16. Офсет чапы.
Физики чап вяряги 41. Сифариш ____. Тираж 7000
“Шярг-Гярб” Няшриййат Евинин мятбяясиндя чап олунмушдур.
АЗ1123, Бакы, Ашыг Ялясэяр кцчяси, 17
Тел.: (+99412) 374 83 43, Факс: (+99412) 370 18 49
Dostları ilə paylaş: |