Dünya klasikleri DİZİSİ: 76

doğru ve gerçek bir hekimdir; böyle yapmayansa korkak ve bilgisizin 

biridir. Yöneten bir ya da iki kişi olsun, her devlet için de böyledir. 

Devlet gerektiği gibi doğru yolda yürür de kendisini ilgilendiren bir 

nokta üzerinde öğüt isterse, aklı başında bir adam ona bu öğüdü verir; 

ama doğru yoldan tümüyle uzaklaşan, bunun izinden bile gitmek istemeyen, 

kendisine öğüt verenleri ölümle korkutarak yönetim düzenini olduğu gibi 

bırakmalarını, hiçbir şeye dokunmamalarını söyleyen devletlere gelince; 

bu devletler, kendilerine öğüt verenlerin, hırs ve isteklerine boyun 

eğmelerini, bunları her zaman en kolay, en çabuk yolla doyurmak için 

yollar bulmalarını isterlerse, onlara bu yolda öğüt veren kimseler bence 

birer alçaktan başka bir şey değildirler; bu isteklerine boyun eğmeyen 

kimseleri de gözüpek sayarım. 

İşte düşündüklerimi söyledim. Şimdi bana biri gelse de, zenginlik elde 

etmek ya da ruh ve vücudunun bakımını sağlamak gibi yaşamını ilgilendiren 

bir konuda danışsa; gündelik yaşamını gerektiği gibi geçirdiğini ve bana 

sorduğu konularda öğütlerimi dinleyeceğini anlarsam, ona seve seve öğüt 

veririm; onu başımdan savmak için gelişigüzel bir yanıtla da kalmam. Ama 

bana danışmazsa, sözlerimi de tutmayacağını anlarsam, böyle bir adama 

(oğlum bile olsa) kendiliğimden öğüt vermem; onu zorlamam da. Bir köleye 

öğüt verebilir, bunu dinlemezse, zorla dinletirim. Ama (akıllarını 

yitirmiş değillerse) anamı babamı zorlayacak olursam, dine aykırı 

davranmış olurum. Onlar, kendilerinin hoşlandıkları, benim hoşlanmadığım 

bir yaşam kurmuşlarsa, onları ne ayıplayarak rahatsız ederim, ne de 

okşayarak ve hırslarını (ki ben bunlara kapılmaktansa ölümü göze alırım) 

doyuracak yollar göstererek onlara hizmet ederim. Aklı başında bir kimse 

de, ülkesine böyle davranmalıdır. Ülkesi iyi yönetilmiyor mu; sözlerinin 

boşa gitmeyeceğini, kendisinin de ölüm cezasına çarpılmayacağını 

sanıyorsa, konuşsun; ama en iyi yönetim biçimini kurmak, ancak birtakım 

yurttaşları sürmek ve öldürmekle olacaksa, yönetimi değiştirmek yolunda 

ülkesini zorlamasın, sussun; kendisinin ve yurdunun esenliği için 

Tanrılara yalvarsın. 

İşte size vereceğim öğütler: (Genç) Dionysios'a da babasının başına 

gelenlerden kurtulması için gündelik yaşamını kendinin efendisi 

olabilecek bir yolda düzenlemesini; dost ve yandaş edinmesini, Dion'la 

birlikte söylemiştim. Babası, barbarların yakıp yıktıkları birçok Sicilya 

kentini geri alarak yeniden kurmuş, ama bunların yönetimini, 

yabancılardan ya da kardeşleri arasından (kendisinden genç oldukları için 

kendisinin yetiştirdiği, sıradan kimseler oldukları halde her birini 

birer baş yaptığı, yoksul oldukları halde büyük zenginlikler elde 

etmelerine yardım ettiği kardeşleri arasından) seçeceği dostlara emanet 

etmemiş ve bu yüzden kendisine bağlı devletler oluşturmayı başaramamıştı. 

Bu devletleri kendi erkiyle işbirliği etmeye ne inandırabilmiş, bunu ne 

öğretebilmiş, ne de iyilikler ya da aile bağlarıyla böyle bir şeyi 

sağlayabilmişti. Böylece Dareios'tan (5) yedi kat aşağı olduğunu 

göstermişti. Dareios, kardeşlerine ya da kendisinin yetiştirdiği 

kimselere değil, yalnızca o Medli iğdişi ortadan kaldırmasına yardım 

etmiş olanlara güvendi; ülkesini, her biri bütün Sicilya'dan daha büyük 

olan yedi bölüme ayırdı. O güvendiği kimseler, kendisiyle de, 

birbirleriyle de kavga etmediler; ona bağlı iş ortakları oldular. 

Dareios, iyi bir yasa koyucunun, iyi bir kralın nasıl olması gerektiğinin 

bir örneğini verdi; çünkü, yapmış olduğu yasalar Pers devletini bugün de 

korumaktadır. Atinalılara bakın; barbarların ele geçirmiş olduğu birçok 

Helen kentini geri aldılar; bu kentleri dolu bulup kendileri 

yerleşmedikleri halde, altmış yıl egemenlikleri altında tuttular; çünkü 

her birinde kendilerine bağlı birçok dost edinmişlerdi. Oysa Dionysios, 

bütün Sicilya'yı tek bir devlet halinde bir araya getirdiyse de, yalnızca 

kendisine güvendi, güçlükle tutunabildi; çünkü çok dostu ve bağlı yandaşı 

---

yoktu. Bir insanın yanında böyle adamların bulunup bulunmaması da 

erdeminin ya da düşkünlüğünün en kesin belirtileridir. 

İşte Dion'la ben, (genç) Dionysios'a bu öğütleri veriyorduk. Çünkü, 

babasının vasiliği altında bulunmuş olduğundan, ne konumuna uygun bir 

eğitim görmüş, ne de bu yolda bir ders almıştı. Dionysios'u, akrabaları 

ve kendi yaşındaki gençler arasında erdem bakımından birbirleriyle 

anlaşmış dostlar edinmesi ve hele, çok gereksinmesi olduğundan, kendi 

kendisiyle anlaşması yolunda çabalamaya yüreklendiriyorduk. Doğal olarak 

bunu  açıkça söylemiyorduk; böyle bir şey tehlikeli olabilirdi. Ama, 

kapalı sözcüklerle, ona bir insanın ancak bu ilkeleri göz önünde tutmakla 

kendisini ve yönettiği kimseleri koruyabileceğini; başka bir yoldan 

giderse, büsbütün ters sonuçlara varacağını göstermek için elimizden 

geleni yapıyorduk. Kendisine gösterdiğimiz yolda yürür; düşünceyle, 

akılla davranırsa ve o zaman Sicilya'nın yıkılmış kentlerini yeniden 

kurmak; bunları, barbarların saldırılarına karşı, kendisine ve 

birbirlerine bağlayacak olan bir devletler birliği durumuna getirmek 

isterse, babasından kalan devleti iki katına değil, on katına çıkarırdı; 

çünkü, böyle bir şey başarılırsa, Dionysios Kartacalıları, Gelon'un 

yaptığından daha kolaylıkla alt ederdi. Oysa babası, barbarlara vergi 

vermek zorunda kalmıştı.  

İşte yer yerde dolaşan sözlere, Dionysios'un inandığı ve bu yüzden Dion'u 

sürüp, bizi de korku içine düşürdüğü sözlere göre, Dionysios'a karşı kötü 

niyetleri olan bizlerin ona söylediklerimiz, ona verdiğimiz öğütler... 

Her neyse, birbiri ardından gelen olaylarla dolu öykümü bitireyim: Dion, 

Peloponnessos ve Atina'dan geldi ve böyle yapmakla Dionysios'a bir ders 

vermiş oldu. Kenti kurtarıp, ikinci kez Syrakusalılara teslim ettiği 

halde, Syrakusalılar Dion'a;  Dion, Dionysios'u dersleriyle yönetmeye 

uygun bir kral yapmaya çalıştığı ve bütün eylemlerinde kendisine uymasını 

istediği zaman Dionysios nasıl davrandıysa, öyle davrandılar. Dionysios 

daha çok kara çalmacılara güveniyor; bunlar da, Dion'un bütün çabalarının 

hedefinin tyrannosluğu devirmek olduğunu söylüyorlardı. Sözde Dion, 

Dionysios'un felsefe araştırmalarına duyacağı sevgi dolayısıyla, 

işleriyle artık ilgilenmeyeceğini, yönetimi kendi eline bırakacağını 

umuyormuş; böylece yönetimi tümüyle eline alacak, Dionysios'u da bütün 

işlerden kurnazlıkla uzaklaştıracakmış. O zaman hedefe ulaşan bu kara 

çalmalar, Syrakusa'da ikinci kez gene hedeflerine ulaştı; bunları yayan 

kimseler de saçma, çirkin bir başarı kazanmış oldular. 

Bundan sonra olup bitenleri, şimdiki işlerde yardımımı isteyen sizlere 

söylemeliyim. Dion'un dost ve iş ortağı olan Atinalı ben, kavga ve 

anlaşmazlıklar yerine bir dostluk kurarım umuduyla tyrannosun yanına 

geldim; ama kara çalmacılar beni alt ettiler. Dionysios, bana onurlu 

konumlar vererek, paralar armağan ederek, beni kendi yanına çekmeye 

çalıştı; Dion'u sürmesini haklı gösterecek bir dost ve tanık kazanmak 

istiyordu. Bütün çabaları boşa gitti. Daha sonra, Dion yanında iki 

kardeşiyle yurduna döndü. Aralarındaki dostluk felsefeden değil, büyük 

küçük değişik gizlere ermiş kimseler ve konuklar arasında olagelen ve 

birçok dostluğun kaynağı olan o olağan arkadaşlıktan ileri geliyordu. 

İşte Dion'la birlikte gelenler böyle dostlardandı; bundan dolayı ve 

Dion'a yurduna dönmek için yaptıkları yardımdan ötürü arkadaşları 

olmuşlardı. Ama Sicilya'ya geldikleri zaman, Dion'un, kurtarmış olduğu 

Sicilyalıların kara çalmalarına uğradığını, tyrannosluğa geçmek istemekle 

suçlandığını görünce, arkadaş ve konuklarına sırt çevirmekle kalmadılar; 

ellerinde silahlarla Dion'u öldürenlere yardım ettikleri için, onun 

öldürmenleri (katilleri) de oldular. Bu çirkin ve dine aykırı öldürüyü 

[cinayeti] ne saklamak, ne de anlatmak isterim: bunu, şimdi olduğu gibi, 

gelecekte de birçok kimse övüp duracaktır. Yalnızca Atinalılar için 

söylenenlerle, bu iki adamın kentimizi lekeledikleriyle ilgili olarak 

söylenenlere yanıt vereceğim. Şunu ileri sürebilirim ki, Dion'a sırt 

---